Kitab Elxan muellim indd

Ermənistanın Azərbaycana qarşı silahlı təcavüzü və işğalın ağır nəticələri
14
www.elkhan-suleymanov.az
tələb  olunmamış,  bu  məqsədə  nail  olmaq  üçün  təcavüzkar 
Ermənistana  qarşı  heç  bir  siyasi  təsir  göstərilməmişdir.  Bu-
nun  əvəzində  həmsədr  ölkələrin  prezidentləri  münaqişənin 
tənzimlənməsi  məsuliyyətini  Azərbaycan  və  Ermənistan 
prezidentlərinin üzərinə ataraq, tərəfləri qarşılıqlı kompromisə 
çağırmışlar  və    onların  əldə  edəcəyi  istənilən  sülh  variantını 
dəstəkləyəcəklərini bildirmişlər. 
Həmsədr  ölkələrin  Dağlıq  Qarabağ  münaqişəsinin 
həlli  istiqamətində  faktiki  olaraq  neytral  mövqe  nümayiş 
etdirmələrinin əsas səbəblərindən biri bu münaqişənin eyni za-
manda geosiyasi xarakter daşıması ilə  bağlıdır. Belə ki, Qafqaz 
dünyada ən çox narahatçılıq doğuran regionlardan biri olmaqla 
bərabər, həm də böyük təbii sərvətlərə malikdir. Üç müstəqil 
dövlətin — Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstanın yerləşdiyi 
Cənubi Qafqaz strateji baxımdan Rusiya, Türkiyə və İran arasın-
da birləşdirici bölgədir, Şimal-Cənub, Şərq-Qərb strateji xətləri 
bu bölgədən keçir. Bir çox dövlərlərin maraqları məhz Cənubi 
Qafqazda toqquşur. Rusiya bu regionu özünün “xarici siyasət 
prioritetləri”, İran – “dövlət təhlükəsizliyi”, ABŞ və tərəfdaşları 
isə  “milli  təhlükəsizlik”  zonası  kimi  dəyərləndirirlər.  Təbii 
enerji  ehtiyatlarının  (neft  və  qaz)  Xəzər  hövzəsindən  dünya 
bazarına  nəqli  marşrutları  (Bakı-Supsa  və  Bakı-Tbilisi-Cey-
han neft kəmərləri, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri) Cənubi 
Qafqaz ölkələri olan Azərbaycan və Gürcüstanın ərazilərindən 
keçir. Avropa İttifaqı ölkələrinin enerji təhlükəsizliyinin təmin 
edilməsi  məqsədilə  Xəzərin  Azərbaycan  sektorundan  və 
Mərkəzi Asiyadan təbii qazın alternativ marşrutlarla nəql olun-
ması strateji əhəmiyyət kəsb edir ki, bu da Cənubi Qafqaz re-
gionu ətrafında müxtəlif güc mərkəzlərinin maraqlarının toq-
quşması  ilə  müşayiət  olunur.  Bundan  əlavə,  Cənubi  Qafqaz 
regionuna Uzaq Şərqi, Mərkəzi Asiya, Yaxın Şərq və Avropanı 
birləşdirəcək  transkontinental  nəqliyat  marşrutunun  (TRASE-
KA) təşkil edilməsi kimi strateji rol ayrılıb. 
Göründüyü  kimi,  Cənubi  Qafqaz  strateji  əhəmiyyət  kəsb 
edən bir regiondur. Məhz bu səbəbdən tarix boyu bu regiona 

---