Kitab Elxan muellim indd

Ermənistanın Azərbaycana qarşı silahlı təcavüzü və işğalın ağır nəticələri
66
www.elkhan-suleymanov.az
rudin  bəy  Köcərlinin,  Zöhrabbəyovların  malikanələrini,  şair, 
rəssam  və  alim  Mir  Mövsüm  Nəvvabın  evini,  ümumiyyətlə 
şəhərin  Şərq  memarlığı  xususiyyətlərini  əks  etdirən  milli  üs-
lubda  inşa  edilmiş  əksər  yaşayış  evlərini,  buradakı  qədim 
qəbiristanlığı, boyuk Azərbaycan şairi, Qarabağ xanının vəziri 
Molla Pənah Vaqifin türbəsini, Ağdamda Pənah xanın imarətini, 
Cümə  məscidini,  Lacın  rayonunda  Həmzə  Sultan  və  Soltan 
Əhməd saraylarını, məscidləri, ziyarətgah və ibadətgahları, daş 
heykəlləri, qədim qəbirləri, kurqanları, tarixi abidə olan yaşa-
yış binalarını vandalcasına dağıtmış, daşınması mümkün olan 
maddi mədəniyyət abidələrini Ermənistana aparmışlar.
İşğal  edilmiş  ərazilərdə  Azərbaycan  xalqının  maddi 
mədəniyyət  yadigarlarının  dağıdılması  prosesi  indi  də  da-
vam edir. İşğalcılar geniş miqyaslı, qeyri peşəkar arxeoloji qa-
zıntı işləri aparır, kurqanları dağıdır, qarət etdikləri tapıntıları 
Ermənistana daşıyırlar. 
Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş qədim Azərbaycan tor-
paqları olan Dağlıq Qarabağ və ona bitişik rayonlarda 13 dünya 
əhəmiyyətli (6 memarlıq və 7 arxeoloji), 292 ölkə əhəmiyyətli 
(119 memarlıq və 173 arxeoloji) və 330 yerli əhəmiyyətli (270 
memarlıq,  22  arxeoloji,  23  bağ,  park,  monumental  və  xatirə 
abidələri,  15  dekorativ  sənət  nümunəsi)  tarix  və  mədəniyyət 
abidələri qalmışdır. Bunlarla yanaşı, 40 mindən artıq eksponatın 
toplandığı 22 muzey, 4,6 milyon kitab fondu olan 927 kitabxana, 
808 klub, 4 teatr və 2 konsert salonu, 31 məscid, 9 tarixi saray,  
8 mədəniyyət və istirahət parkı, 4 rəsm qalereyası, 85 musiqi 
məktəbi, 103200 ədəd mebel avadanlığı, 5640 musiqi aləti, 481 
kinoqurğu,  20  ədəd  kinokamera,  423  videomaqnitofon,  5920 
dəst milli kişi və qadın geyimləri, 40 komplekt səsgücləndirici, 
25 iri və 40 kiçik həcmli attraksion işğal olunmuş ərazilərdə qal-
mışdır.
Kecmiş SSRİ-də yeganə olan Ağdam Çörək muzeyi şəhərin 
bombardmanı  zamanı  yerlə  yeksan  edilmiş,  dunya  şöhrətli 
Kəlbəcər tarix-diyarşünaslıq muzeyinin 13 minədək, Lacın ta-
rix-diyarşünaslıq  muzeyinin  5  mindən  cox  qiymətli  və  nadir 

---