Kitabın adı: Aqrar sahədə mülki müdafiə

Heyvanların  baytarlıq  emalının  üsul  və  vasitələri.  Emal 
iki üsulla aparılır: quru və nəm emal. Heyvanların dəri səthi ra-
dioaktiv  tozlarla  çirkləndikdə  emal  xüsusi  maşınlarla  (baytar 
dezinfeksiya maşınları) və tozsoranlarla aparılır ki, bu da quru 
emal hesab olunur. Dəri səthindən toplanmış radioaktiv toz çı-
xarılaraq torpaq altında basdırılır. Qoyunların quru emalının ən 
yaxşı üsulu ilin fəslindən asılı olaraq mümkün olduqda onların 
yunlarının qırxılmasıdır.  
Heyvanların səthinin xlorun təsiri ilə aradan qaldırıla bilən 
zəhərli maddələrlə zəhərlənməsi zamanı dəri səthi xlor qarışığı-
nın tozu və ya kalsium xlorla emal olunur. Proses heyvan bədə-
ninin daha artıq zəhərlənmiş hissəsindən başlanır, sonra isə ar-
dıcıllıqla bir tərəfdən baş, qoyun, ön ətraflar, cəmdək, arxa ət-
raflar  daha  sonra  isə  digər  tərəfdən  həmin  ardıcıllıqla  heyvan 
bədəni emal edilir.  
Emaldan 15-30 dəqiqə sonra xlor qarışığı heyvan bədənin-
dən şotka və süpürgə ilə kənarlaşdırılır.   
Nəm emal dedikdə radioaktiv maddələrlə zəhərlənmiş hey-
vanların dəri səthinin müxtəlif maşın və aqreqatların köməyi ilə 
maye  yuyucu  qarışıqlarla  təmizlənməsi  başa  düşülür.  Yuyucu 
vasitə kimi СФ-2 və ya СФ-2u tozunun 0,3%-lik qarışığı; 0,7% 
natrifosfor əlavə edilmiş OП-7 və ya OП-10 emoqator qarışığı 
istifadə oluna bilər. Göstərilən vasitələr olmadıqda yuyucu toz 
sulfanol və ya adi piy sabununun su qarışığından istifadə oluna 
bilər.  Əgər  yuma  üçün  heç  bir  vasitə  olmazsa,  onda  dəri  səthi 
2-3  atm.  (200-300kPa)  təzyiqli  təmiz  su  şırnağı  tətbiq  olunur. 
Yuyucu  maddələrin  sərfiyyat  norması  ilə  emalın  səmərəliliyi 
aktiv  maddələr  qarışığı  ilə  emal  prosesindən  1,5-2  dəfə  azdır. 
İribuynuzlu mal-qara üçün 25-30 litr, qoyunlar üçün 10-12 litr, 
uyğun  olaraq  maddələrin  heyvanların  dəri  səthindən  kənarlaş-
dırılması üçün su həcmi də eynidir  
Zəhərləyici maddələrdən heyvanların dəri səthindən kənar-
laşdırılması  üçün  dekorasiya  məqsədi  ilə  xlor  və  turşu  xaron-
berli  maddələrdən  istifadə  olunur.  Məsələn  4%  aktiv  xlorun  2 

---

 
124 
kq kütləsində 1 litr su ilə qarışığı və ya hipoxlorit kalsiumun 2 
əsaslı duzu və s.  
Dəri  səthinin  mikroblardan  təmizlənməsi  üçün  aşağıdakı 
maddələrdən  istifadə  etmək  mümkündür:  8%-lik  xlorlu  yod 
maddəsi, 3%-lik pereks maddəsinin 0,5%-lik qarışqa və ya sir-
kə turşusunun qarışığı, 4-5%-lik aktiv xlorlu maddələr.