Klemmali birikmalarning boltlarini hisoblash. Reja: Bolt sterjeniga faqat cho’zuvchi tashqi kuch ta`sir etadi. Klemmali birikmalarning boltlarini hisoblash

5 – shakl.

Ko’pincha, va ni aniqlash ancha qiyinchiliklar tug’diradi. Qilingan hisoblar va eksperimental tekshirishlar ning qiymati 0,2-0,3 oralig’ida ekanligini ko’rsatdi. Shuning uchun amalda qilinadigan hisoblarda

0,2 …… 0,3 (8)
deb olish mumkin. Shunday qilib, keltirilgan xoll uchun bolt sterjenlarini quyidagi tartibda hisoblasa bo’ladi:
1.Ta`sir etuvchi nagruzka o’zgarmas bo’lgan xol. Bunda hisoblashning asosiy formulasi quyidagicha bo’ladi:


, (9)
bu yerdagi hisobiy nagruzka : = V+ P=K_vP+ P, (10)
Bu yerda K_v - taranglik koeffisienti (K_v=1,25….2), agar qo’yilgan asosiy talab germetiklik bo’lsa, K_v=1,3…5 bo’ladi; P- boltga ta`sir qiluvchi tashqi nagruzka.
2.Ta`sir etuvchi nagruzka o’zgaruvchan bo’lgan xol.Bunday hollarda birikmadagi o’zgaruvchan kuchlanishlar uchun mustaxkamlik zapasi aniqlanib, uning qiymati ruxsat etilgan qiymat bilan taqqoslanadi:
= =2-4, (11)

bu yerda kuchlanishning o’zgarmas qismi; - kuchlanishning o’zgaruvchan qismi.

Nagruzka boltining o’qiga tik yo’nalishda ta`sir etadi. Bunday hollarda boltni hisoblash uning qay tarzda o’rnatilganligiga bog’liq. Bolt esa quyidagi ikki xil tarzda o’rnatilishi mumkin:
1.Bolt o’rnatiladigan teshiklarning diametridan kattaroq qilib tayyorlanadi. Shuning uchun bolt o’rnatilganda uning sterjini bilan detal` orasida zazor hosil bo’ladi (5-shakl). Bunday hollarda birikmaga ta’sir etuvchi tashqi P kuch detallarning tutashgan joyida boltning sirib tortilganligi tufayli hosil bo’lgan ishqalanish kuchi hisobiga muvozanatga keltiriladi. Bunda birikma oldiga qo’yilgan asosiy talab shuki, tashqi kuch ta’sirida detallar bir-biriga nisbatan siljimasligi kerak. Bu fikrni tenglama orqali quyidagicha ifodalash mumkin:
yoki (12)
bu yerda f-detallarning tutashgan joyidagi ishqalanish koeffisienti; K=1,3…2 ehtiyot koeffisienti.
Detallarning soni faqat ikkita bo’lsa (44-shakldagi 1 va 2 detallar),

P Vf yoki V = (13)

bo’ladi.
Bolt zazor bilan o’rnatilgan hollarda P kuch boltning sterjeniga to’g’ridan-to’g’ri ta`sir etmaydi. Boltning sterjeni, asosan, taranglik kuchi ta’sirida cho’zilgan holda bo’ladi. Shuning uchun:
(15)

Tashqaridan qo’yilgan kuch bolt sterjeniga to’g’ridan-to’g’ri ta’sir etmaganligidan nagruzka o’zgaruvchan bo’lgan hollarda ham boltni keltirgan formulalar vositasida hisoblash mumkin. Buning uchun ehtiyot koeffisientining katta qiymatlari 15 qabul qilinsa kifoya.