Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas

Tütünçəkmə ilə bağlı tövsiyələr

► istənilən  növ  tütün  məmulatlarından  istifadə güclü  və müstəqil 

ÜDX riski amilini təşkil edir və bundan qaçmaq lazımdır (B)

50,158

► passiv  tütünçəkmə ÜDX  riskini  artıran  risk  amilidir  və bundan 

qaçmaq lazımdır (B)

76,93

► gənc  insanlara  tütünçəkməyə

başlamaması  üçün  dəstək 

verilməlidir (C)

27

► hər bir tütünçəkən insan bu vərdişdən imtinaya dair məsləhət və

dəstək almalıdır (A)

88

Tütünçəkmə qarşısı  alına  bilinən  ölüm  hallarının  50%-ni  təşkil 

edir və bu ölümlərin yarısının səbəbi də ÜDX-dir. Tütünçəkmə bütün 

ÜDX-nin  əmələgəlmə riskini  artırır:  ÜİX,  işemik  insult,  periferik 

arteriyaların  xəstəliyi,  aortanın  abdominal  hissəsinin  anevrizmaları. 

SCORE qiymətləndirməsinə görə, ÜDX-dən 10 illik ölüm riski tütün 

çəkməyənlərlə müqayisədə tütünçəkənlər arasında  2 dəfə yüksəkdir. 

Bununla  yanaşı  miokard  infarktının  nisbi  riski  yaşı  60-dan  yuxarı 

olan tütün çəkənlər arasında çəkməyənlərlə müqayisədə 2 dəfə, yaşı 

50-dən az olanlar arasında isə 5 dəfə yüksəkdir

54,124

.

Tütünçəkmə ilə əlaqəli  risk  qadınlar  arasında  kişilərlə

müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə yüksəkdir

54,124

. 

Tütünçəkmə ilə bağlı  riskin  həcmi  gün  ərzində çəkilən 

siqaretlərin  sayından  asılıdır  və bu  halda  mənfi  təsir  göstərməyən 

aşağı  hədd  mövcud  deyil

125

.  Tütünçəkmə stajının  da  öz  rolu  var. 

İstənilən  növ tütün  məmulatlarının,  o cümlədən,  tərkibində qatranın 

həcmi  az  olan  “yüngül”  və ya  “yumşaq”  adlanan  siqaretlər,  filtrli 

siqaretlər,  siqarlar  və tənbəki  çubuqları  məhvedici  təsirə malikdir

27

. 

Çəkilmə formasından  (o  cümlədən  qəlyan)  asılı  olmayaraq 

tütünçəkmə təhlükəlidir

174

.  Tüstüsüz  tütün  məmulatlarının  istifadə

edilməsi daha az dərəcədə, lakin statistik sübut edilmişdir ki, Mİ-nin 

və insult riskinin artmasına gətirib çıxarır

22

.

Toplanmış  məlumatlar  göstərir  ki,  passiv  tütünçəkməyə məruz 

qalanlar arasında da ÜİX riski artır

76,91,126

. Passiv tütünçəkməyə məruz 

qalan insanlarda

151

ÜDX riski 30%-ə qədər artmış olur. Həm sağlam, 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---

25

həm  də ÜİX  olan  şəxslər  arasında  passiv  tütünçəkmənin  təsirinin 

minimal səviyyəyə qədər azaldılması zəruridir.

Hazırda  tütünçəkən  insanlar  arasında  heç  vaxt  çəkməyən  və ya 

əvvəllər çəkən insanlarla  müqayisədə risk daha  yüksəkdir və həmin 

risk çəkilən siqaretlərin sayı çox olduqca daha yüksəkdir.

ÜDX  riskinin  artması  tütünçəkmə ilə aterosklerozun  inkişafının 

sürətlənməsi  və trombların  əmələ gəlməsi  tezliyinin  çoxalması  ilə

əlaqəlidir.