Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas

Fizioloji əsaslandırma

Müntəzəm aerob fiziki fəaliyyət fiziki əmək qabiliyyətini  artırır, 

miokardın  oksigenə olan  tələbatını  azaldır

60

,  iri  koronar  damarların 

daxili  diametrini  artırır,  mikrosirkulyasiyanı  və endotelinin 

fəaliyyətini  yaxşılaşdırır

48,95

.  Əlavə olaraq  aerob  fiziki  yüklənmənin 

aterosklerotik  düyünlərin  tamlığı  pozulduqda  koronar  okklüziya 

riskini  azaldan  antitrombotik  təsirə malik  olması

96

və eləcə də

müstəqil  vegetativ  balansın  əlverişli  təsiri  modulyasiyası  hesabına 

aritmiyanın  əmələ gəlməsi  riskinin  azaldılması

19

barədə də

məlumatlar mövcuddur.

Fiziki aktivlik ÜDX-nin müəyyən edilmiş bir çox risk amillərinə

müsbət  təsir  göstərir:  normal  AT  olan  insanlarda  arterial 

hipertoniyanın əmələ gəlməsinin və ya inkişaf etməsinin qarşısını alır 

                                                



Aerob  fiziki  yüklənmə əzələ hərəkətləri  üçün  əsas  enerji  mənbəyi  kimi  oksigendən  istifadə edən 

istənilən  fiziki  məşğələdir.  Aerob  maddələr  mübadiləsi  ilə kifayətlənən  məşğələlər, adətən, uzun 

müddət ərzində həyata keçirilə bilər. Aerob fiziki məşğələlər zamanı iri əzələlər ritmik hərəkət edir. 

Piyada gəzmək, qaçmaq, hoppanmaq,  tullanmaq, üzmək,  rəqs  etmək, pilləkanla qalxmaq, basketbol 

və tennis oynamaq, velosiped sürmək – bunların hamısı aerobika hərəkətlərinə aiddir.

Anaerob fiziki məşğələlər (məsələn, əzələlərin gücləndirilməsi məşqləri və sprint qaçışı) zamanı isə

oksigenin iştirakı olmadan əzələlərdəki maddələrin sürətli kimyəvi reaksiyası hesabına enerji yaranır. 

Bu  proses ani  olaraq  hərəkətə gəlir,  lakin  enerji  ehtiyatlarının  tez  tükənməsilə (0.5-1.5  dəq.) 

nəticələnir ki, bundan sonra aerob enerji istehsalın mexanizmi işə düşür. 

Anaerob  məşğələlərdən  fərqli olaraq  aerob  məşğələlər  insanın  fiziki  gücünü  artırmır.  Buna  görə də

professionallar  (idmançılar,  hərbiçilər,  yanğın  söndürənlər  və polis  işçiləri)  üçün  hər  iki  növ 

məşğələlər vacibdir. Aerob məşğələlər isə ürək-damar sisteminin yaxşılaşdırılması üçün zəruridir.

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---

36

və arterial hipertoniyası olan xəstələrdə AT-nin enməsinə səbəb olur, 

ХS-YSLP  sıxlığını  artırır,  bədən  çəkisinə nəzarət  edir  və II  tip          

ŞD-nin  əmələ gəlməsi  riskini  azaldır

67,163

.  Bundan  başqa,  fiziki 

məşqlər ötüb keçən miokard işemiyası zamanı yüklənməni artırmaqla 

sonradan  baş  verə biləcək  daha  uzunmüddətli  işemik  təsirə qarşı 

miokardın  dözümlü  olmasını  artırır.  Beləliklə,  miokardın 

zədələnməsi  və potensial  ölümcül  mədəcik  taxiaritmiya  hallarının 

baş verməsi riskini azaltmış olur.