Kokanduni uz

Usul va tavsiya: 
Xalqaro savdo tendentsiyalari. Bugungi kunda transport va axborot 
kommunikatsiyalari narxining sezilarli darajada pasayishi kuzatildi va geosiyosat xalqaro 
savdo tizimida hal qiluvchi rol o'ynaydi. Oxirgi 30 yil ichida tovar va savdo xizmatlari yiliga 

---

217
www.
kokanduni.uz 
o‘rtacha 7 foizga o‘sib, mos ravishda 18 trillion dollar va 4 trillion dollar cho‘qqisiga yetdi. 
1990 va 2021 yillarda rivojlanayotgan mamlakatlar jahon eksporti va importining ulushiga 
to‘g‘ri keldi. sezilarli o'sish kuzatildi; Uning jahon eksportidagi ulushi 34 foizdan 47 foizga 
oshdi; Jahon importining ulushi 29% dan 42% gacha ko'tarildi, bunda opsion mamlakatlari 
ortib borayotgan rol o'ynaydi; So'nggi bir necha o'n yilliklarda jahon savdosi xuddi global 
ishlab chiqarish sur'ati kabi deyarli ikki baravar oshdi va bu xalqaro ta'minot zanjiri darajasi 
oshib borayotganini va qo'shilgan qiymatning juda muhim ahamiyat kasb etayotganini 
anglatadi. 
Bugungi kunda xalqaro savdo bir qator sabablarga ko'ra o'sib bormoqda va pasaymoqda. 
Rivojlangan mamlakatlar xalqaro savdoda yetakchi rol o
ʻ
ynaydi. Jahon savdosining hozirgi 
holatini tahlil qilish shuni ko
ʻ
rsatadiki, xalqaro savdo so
ʻ
nggi o
ʻ
n yilliklarda jadal rivojlanib va 
takomillashib bormoqda. Unda nafaqat rivojlangan, balki rivojlanayotgan va o‘tish davridagi 
iqtisodiyotlar ham faol isht
irok etmoqda va har bir davlat ishtirok etishiga qarab o‘z iqtisodiy 
manfaatlariga ega. Biroq rivojlangan davlatlar tomonidan tashqi savdo aloqalariga katta 
e’tibor qaratilayotgani va mamlakatning yuqori iqtisodiy salohiyati bugungi kundagi jahon 
savdosining istiqboldagi strategiyasini belgilab beradi. 
Jahon bozori - bu xalqaro mehnat taqsimotida ishtirok etish orqali o'zaro bog'langan 
mamlakatlar o'rtasidagi barqaror tovar-pul munosabatlari tizimi. Xalqaro savdo aloqalari 
qadimda mavjud bo
ʻ
lgan, mamlakatlar o
ʻ
rtasidagi iqtisodiy va siyosiy munosabatlar milliy 
davlatlarning paydo bo
ʻ
lishi bilan boshlangan, biroq jahon bozori (jahon xo
ʻ
jaligiga 
asoslangan) ko
ʻ
plab mamlakatlar, keyin esa dunyoning barcha mamlakatlari savdosini o
ʻ
z 
ichiga olgan. faqat yigirmanchi asrda shakllanadi. asrning boshida qaror qildi. Yirik 
mexanizatsiyalashgan ishlab chiqarishga o‘tish milliy
bozor chegaralarini kengaytirdi, tashqi 
savdo esa mamlakatning ichki rivojlanishini to‘ldiradigan omildan mamlakat iqtisodiyotin
i 
rivojlantirishning zaruriy shartiga aylandi. Agar ixtisoslashuv mamlakatda ma’lum tovarlarni 
arzon va sifatli ishlab chiqarishga, tovar ishlab chiqarishda resurslardan unumli foydalanishni 
ta’minlashga imkon bersa, u holda bu tovarlar ko’p miqdorda yarat
iladi va jahon bozoriga 
chiqariladi. Bir mamlakatda mavjud bo'lmagan yoki ishlab chiqarilishi mumkin bo'lmagan 
tovarlar jahon bozorida sotib olinadi. Jahon bozorida alohida narxlar - jahon narxlari amal 
qiladi; Birja ulgurji va xalqaro birjalar orqali amalga oshiriladi 
Tashqi iqtisodiy faoliyatning asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat: 
• tashqi iqtisodiy faoliyat erkinligi va 
iqtisodiy mustaqilligi; 
• tashqi iqtisodiy faoliyat subyektlarining tengligi;
• savdo
-iqtisodiy munosabatlarda kamsitmaslik; 
• tashqi iqtisodiy faoliyatda o‘zaro manfaatdorlik;
• tashqi iqtisodiy faoliyatning huquq va qonuniy manfaatlarini davlat tomonidan
himoya 
qilish. Tashqi iqtisodiy faoliyatning asosiy yo'nalishlari quyidagilardan iborat: 
• xalqaro iqtisodiy va moliyaviy hamkor
lik; 
• tashqi savdo faoliyati;
• xorijiy investitsiyalarni jalb qilish;
• O‘zbekiston Respublikasidan tashqarida investitsiya f
aoliyati. 
O
ʻ
zbekiston Respublikasining tashqi iqtisodiy faoliyati to
ʻ
g
ʻ
risidagi qonun hujjatlariga 
muvofiq ishlab chiqarish, moliya, bank va sug
ʻ
urta, ta
ʼ
lim va kadrlar tayyorlash, turizm, 

---

218