Kokanduni uz

–
 kurs magistranti 
Annotatsiya: 
Xalqaro savdo va hamkorlik ko‘pla
b mamlakatlarda yuqori foyda olish 
uchun asos bo‘lib xizmat qiladi, masalan, bugungi kunda rivojlanayotgan mamlakatlar 
rivojlangan va o‘tish davrini boshdan kechirayotgan mamlakatlarga har xil turdagi tovarlar va 
xizmatlar eksport qiladi. Bugungi kunda Xitoy va Hindiston xalqaro savdo bo'yicha eng tez 
rivojlanayotgan mamlakatlar qatoriga kiradi. Xalqaro savdoning yana bir afzalligi shundaki, u 
ko'plab mamlakatlarda qashshoqlikni kamaytirishga qaratilgan.
 
Kalit so‘zlar: 
Xalqaro savdo, tovar aylanmasi, eksport va import, kooperatsiya, tovar-
pul, jahon bozori, savdo uylari, banklar, sug'urta, fond birjasi, xomashyo. 
Kirish: 
Xalqaro savdo - bu turli davlatlar va milliy iqtisodiyotlar o'rtasida tovar va 
xizmatlar almashinuvi jarayoni. Xalqaro savdo uzoq vaqtdan beri mavjud bo'lsa-da, faqat 19-
asrga qadar deyarli barcha rivojlangan mamlakatlar xalqaro savdoda ishtirok eta boshladilar. 
Xalqaro savdo tashqi savdo aylanmasi, eksport va import, savdo balansi kabi ko'rsatkichlar 
bilan tavsiflanadi. Xalqaro savdo va koop
eratsiya ko‘pgina mamlakatlarda yuqori foyda olish 
uchun asos bo‘lib xizmat qiladi, masalan, bugungi kunda rivojlanayotgan mamlakatlar 
rivojlangan va o‘tish davridagi iqtisodiyoti bo‘lgan mamlakatlarga har xil turdagi tovar va 
xizmatlar eksport qilmoqda. Bugungi kunda Xitoy va Hindiston xalqaro savdo bo'yicha eng tez 
rivojlanayotgan mamlakatlar qatoriga kiradi. Xalqaro savdoning yana bir afzalligi shundaki, u 
ko'plab mamlakatlarda qashshoqlikni kamaytirishga qaratilgan. Hindistonda 60-70-yillarda 
qashshoqli
k atigi 1 foizga kamaymagan, ammo vaqt o‘tishi bilan globallashuv va integratsiya 
ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish, ta’lim va boshqa barcha sohalarda o‘sishga olib keladi. 
Xalqaro hamkorlikning kuchayishi ta’lim va sog‘liqni saqlashni yaxshilashga olib 
keladi. 
Bugungi kunda xalqaro savdo aloqalari, ayniqsa, rivojlanayotgan mamlakatlarning bu 
sohadagi ulushi chuqurlashmoqda. Xalqaro savdo 2024 yilda 4,7 foizga o'sishi prognoz 
qilinmoqda, bu so'nggi ikki yildagi 2,2 foizdan ko'proq va undan orqada rivojlangan davlatlar 
turibdi. Bizga ma'lumki, tashqi savdoning o'sishi bilan jahon iqtisodiyoti ham o'sadi. 2024 yil 
rejasi o'tgan yilga nisbatan 4,7% ga ko'p bo'lsa-da, bu ko'rsatkich 20 yillik o'rtacha 5,3% dan 
past; Ushbu sekin o'sishning asosiy sabablaridan biri rivojlangan mamlakatlarning qo'shma 
importiga bo'lgan talabning o'sishi bo'lib, u 2,1% ga o'sdi. Eksport nuqtai nazaridan 
rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar faqat kichikroq miqyosda o'sadi (rivojlangan 
mamlakatlarda 1,5% va rivojlanayotgan mamlakatlarda mos ravishda 3,3%). 2023-yilda 
dollarlik tovarlar eksporti 2,8 foizga oshib, 18,8 trillion dollarni tashkil etdi; Savdo xizmatlari 
eksporti ushbu davrda 5,5 foizga o'sib, 4,6 trillion dollarni tashkil etdi. Mutaxassislarning 
fikricha, jahon bozori yalpi ichki mahsuloti bozor kursining 3 foizini tashkil etadi va 2025-
yilda 3,1 foizga yetishi kutilmoqda.