Kokanduni uz

www.
kokanduni.uz 
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida inklyuzivlikni qo‘llash imkoniyati bo‘yicha 
SWOT tahlili 
S 
–
 afzalliklari 
W 
–
 kamchiliklari 
1.
Inklyuziya kamsitilishning oldini oladi; 
2.
Imkoniyati cheklangan bolalarni oddiy 
bolalar qatoriga qo‘shib, sifatli ta’limolishini 
ta`minlagan holda bolada ruhiy va jismoniy 
hissiyotlari va harak
а
tlarini rivojlantirishi; 
3.
AEBlar ham jamiyatning bir bo‘la
gi 
ekanligini his qiladi; 
4.
Erta tashxis orqali boladagi nuqsonni 
bartaraf etishga erishish mumkin; 
5.
Sog‘lom 
bolalarda 
AEBlarni 
qo‘llab
-
quvvatlash, yordam berishga intilish -
insonparvarlik hissi tarbiyalanadi; 
AEBlar yetarlicha g‘amxo‘rlik va mutaxassis
lar 
diqqat-e`tibori orqali ham kognitiv, ham ruhiy, 
ham jismoniy rivojlanib boradi. 
1.
Jamiyatga inklyuziya tushunchasini 
singdirish muammosi; 
2.
Mutaxassislar yetishmasligi (logoped, 
defektolog, psixolog); 
3.
AEBlar sog‘
lom bolalar tomonidan 
kamsitilishi; 
4.
AEBlarning hamma mashg‘ulotlarda 
faol qatnasha olmasligi; 
5.
Ota-onalar bilan hamkorlik muammosi; 
6.
Maxsus ehtiyojli bolalar uchun o‘quv 
dasturlari hali ham moslashtirilmagan; 
Infratuzilma (texnik resurs) yetishmasligi. 
O - imkoniyatlar 
T- tahdidlar 
1.
AEBlarga o
‘
z imkoniyatini o
‘
zi uchun kashf 
etish imkonini beradi; 
2.
Bu ta
’
limtizimi AEBlarga yaqinlari va 
tengdoshlari davrasida bo
‘
lishga imkon beradi; 
3.
Hamkorlikda ishlash imkoniyati orqali 
dunyoqarashi kengayib, hayotiy tajribasi 
oshadi; 
4.
Ilgari sezilmagan imkoniyatlari ochiladi; 
5.
Yotsirash, yakkalanish kabi stereotiplari 
yo‘qoladi;
6.
AEBlar 
bilan 
ishlashning 
samarali 
metodlarini yaratish imkoniyati; 
Jamiyat va davlat taraqqiyoti uchun AEBlar 
orasidan ham yangi iste`dodlar, g‘oyalar egasi 
tarbiyalanishi mumkin. 
1.
Diskrminatsiya yuzaga keladi, hamma 
bolalar ham nuqsonli bola bilan ta’lim
-
tarbiya olishni xohlamaydi, ya`ni ularni 
qabul qila olmaydi; 
2.
Nogiron 
bolalardagi 
mavjud 
muammolarni o‘rganish, korreksiyalash, 
kompensatsiya qilish, bilim ko‘nikmalarni 
hosil qilish ishlarining bir vaqtning o‘zida 
yonma-yon ravishda olib borilishi qiyin 
kechishi; 
3.
Ushbu ta’limo‘zini oqlamasa yo‘qolib 
ketishi; 
Maxs
us 
ta’limtashkilotiga 
ehtiyoj 
kamayishi. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, inklyuziv ta’limda pedagogik jarayonning mazmun 
komponenti alohida ehtiyojli bolalarning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda 
tarkibni
ng o‘zgaruvchanligini ta`minlashda
n iboratdir. Har qanday jamiyatda kelajak vorislari 
bo‘lmish farzandlarni ma`suliyatini his etadigan, ularni davlat taraqqiyoti va gullab 
yashnashiga salmoqli ulush qo‘shadigan munosib fuqarolar bo‘lib yetishishlariga kata
umid 
bilan qaraladi. Ko‘plab mamalakatlarda bo‘lgani kabi O‘zbekistonda ham imkoniyati 
chaklangan bolalar uchun maxsus tashkil etilgan maktablar mavjud ularning vazifasi esa 
ularni maxsus o‘quv yurtlariga tayyorlash hamda ijtimoiy hayotga moslashuviga sha
rt-sharoit 
yaratishdir.
Maktab va 
maktabgacha inklyuziv ta’lim qachon ushbu jarayonga tayyor bo‘ladi?
•
inklyuziv ta’lim
- tarbiya bosqichini modernizatsiyalashning vazifalaridan biri sifatida 
belgilansa; 

---

411