Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz olimlarning ilmiy me’rosi haqiqatdan ham ola mshumul. Bu jumlamizga misol qilib oladigan bo’lsak, arab tili grammatikasining asoschisi sifatida tan olingan Mahmud Zamaxshariy (107 5- 1144) tarixda birinchi bo’lib ko’p tilli lug’at - arabcha-forscha- turkiy lug’atni tuzgan edi. Bundan tashqari biz yuqorid a ta’kidlagan buyuk mutafakkir olim Abu Nasr Farobiy (873 -950) jahon tarixida birinchi bo’lib nota yaratgan. U ixtiro qilgan cholg’u a sbobi – qonun hamon sozandalarimiz qo’lidan tushmaydi. Beruniy zamondoshi, Foroblik Javhariy (940 - 1008) o’zi yasagan qanotlar bilan uchish mumkinligini Leonardda Vinchidan 500 yil odin tajribada sinab ko’rgan. Yuqorida keltirilgan ajdodlarimiz tomonidan qoldirilgan bebaho madaniy meros milliy ma’naviyatimizning o’zagini tashkil etgadi. Shu sababli undan bugun yoshlarimizning ta’lim va tarbiyasida keng foydalanish maqsadga muvofiqdir. Sharqdagi uyg’onish davri Sharq mutafakkirlari – Muhammad Muso al-Xorazmiy, Abu Ali ibn Sino, Abu Nasr Forobiy va Abu Ali Rayhon Beruniylar o’zlarining ta’limiy qarashlarida birinchi o’ringa inson shaxsini qo’yadilar hamda bolalarni har tomonlama, jismoniy va estetik kamolotga erishishlari, shuningdek, tillarni bilishlarini zary r deb hisoblaydilar. Aqliy ta’limni tashkil etuvchi fanlar sirasiga matematika, astranomiya, mexanika va tabiatshunoslik kabi tabiiy-ilmiy fanlarni kiritadilar. Shu o’rinda tabiiy savol tug’iladi. Nega aynan Movarounnahrdan chiqqan mutafakkirlar Bag’dod Akademiyasida yuksak sharaf va mavqega sazovor bo’lganlar? Nega butun bir 11 asrni g’arb olimlari “Beruniy asri” deya e’tiro f etganlar? Nega dunyoning nurli nuqtalaridamasalan, Belgiya va Latviyada Ibn Sinoga, Latviyada Mirzo Ulug’bekka, Yaponiya, Rossiya va Ozarbayjonda Alisher Navoiyga, Misrda Ahmad Farg’oniy kabi vatandoshlarimizga haykallar o’rnatilgan? Chunki, bizning birinchi Prezidentimiz Islom Abdug’aniyevich Karimov ta’kidlaganidek, jamiyat taraqqqiyotidagi o’zgarishlar, yangiliklar, ayniqsa, insoniy at rivojiga katta turtki beradigan jarayonlar, kashfiyotlar o’z - o’zidan yuz bermaydi. Buning uchun avvalo asriy an’analar, tegishli shart- sharoit, tafakkur maktab, ma’daniy - ma’naviy muhit mavjud bo’lmog’i kerak. Darhaqiqt Vatanimiz azaldan buyuk allomalarn i, mard va jasur Vatan himoyachilarini, maxsus lashkarboshi va buyuk davlat arboblarini yetishtrib bergan muqaddas yurt. Bundan tashqari Prezidentimiz tashabbusi bilan Markaziy Osiyo olim va mutafakkirlarining abadiy tarixiy me’rosini chuqur o’rganish va a nglash,mamlakat va jahon jamoatchiligini o’zbek mutafakkirlarining aniq,tabiiy fanlar va islom ilmlari rivojiga qo’shgan hissasi bilan tanishtirish, ilmiy markazlar va dunyoning yetakchi olimlarini ularning ishlari va kashfiyotlarini har tomonlama o’rganishga jalb etish,ushbu beqiyos intellektual boylikni ko’z qorachig’idek asrash va ommalashtirish maqsadida, 2014 -yil 14-15-may kunlari Samarqand shahrida “O’rta asrlar Shaqr allomalari va mutafakkirlarining tarixiy me’rosi, uningzamonaviy svilizatsiya rivoji dagi roli va ahamiayti” mavzusida xalqaro konferensiya o’tkazildi. Unda ellika yaqin mamlakatlardan tashrif buyurgan vakil lar o’zlari qiziqtirgan savollarga javob olishdi. Bundan tashqari, konferensiyada mutafakkir olimlarning ilmiy faoliyati tahlilga bag’ ishlangan mamlakatimiz va xorijdagi yetakchi tadqiqotchilarning maruzalarida Markaziy Osiyoda 9-12 va 14- 15 asrlarda ro’y bergan ilmiy madaniy uyg’onishning turli jihatlari keng qamrovli yoritilib berilgan. Bu konferensiyada ko’rinib turibdiki, barkamol av lod tarbiyasi samarali amalga oshirishda bizda [2] ma’naviy meros yetarli. Bu boy merosdan Vatanimiz ravnaqi yo’lida oqilo na va samarali foydalanish sizu bizning vazifamiz va burchimizdir. Zero Vatanaga, millatga muhabbat tuyg’usi eng muqaddas, eng mo’tabar tuyg’udir. Xulosa o’rnida shuni ta’kidlash joizki, buyuk mutafakkirlarimizning mehant tarbiyasi xususidagi fiklari bugungi kundan ham ahamiyat kasb etib, bolalarni mehnatsevar qilib tarbiyalashda vosita bo’lib xizmat qiladi. Serqirra olim Abdulla Avloniy ta’kidlaganidek, “Aziz do’stlar oltin va kumushi bo’lmagan odam kambag’al emas, balki es -hushi va kasb-hunari bo’lmagan kishi kambag’aldir” [3]. Shu sabali mehnat ta’lim va tarbiyasi yuqori o’ringa qo’yish |