Kokanduni uz

www.
kokanduni.uz 
Maktab tajribasidan ma’lumki, kichik yoshdagi o‘quvchilar ertakdagi hayvonlar 
gapirmasligini, tulki va turna bir-birinikiga mehmonga bormasligini yaxshi biladilar, ammo 
ertaklar dunyosini hayotiy hikoya kabi qabul q
iladilar. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining 
nutqini rivojlantirishda ertaklardan foydalanish o‘quvchilarni mehnatsevarlik, vatanparvarlik, 
qahramonlik va kishilarga nisbatan hurmat-ehtirom ruhida tarbiyalaydi. Muhimi, ertaklarning 
mazmunan va matn qurilis
higa ko‘ra oddiydan murakkabga qarab ketma
-
ket o‘rgatilishi ta’lim 
va tarbiya jarayonining uzviyligini ta
ʻminlashga xizmat qiladi. Boshlang‘ich sinflarga 
o‘rg
atiladigan folklor asarlarning eng asosiy janri ertak hisoblanadi. Ularda kishilar hayotida 
uchraydigan oddiy hodisalar va fantastik sarguzashtlar hikoya qilinadi. Ertaklarning ko‘pida 
real hayot tasviri 
fantastik elementlar bilan qo‘shilib ketadi. Ertaklarning o‘tkir maroqli 
syujeti, kuchli, topqir, dovyurak, chaqqon qahramonlar, ertakning g‘oyaviy yo‘nalishi, unda 
ezgulik kuchining, yaxshilikning doimo g‘alaba qilishi bolalarni doimo o‘ziga tortadi. Ert
akda 
qabul qilingan hikoya qilish shakli bir xil so‘z
va iboralarning qayta-qayta takrorlanib turishi, 
ohangdorligi, tilining ta’sirchanligi, ifodali vositalarning jonliligi bolalar uchun juda 
qiziqarlidir. Ertakda qatnashuvchilarning rahmdil, saxiy, adola
tli hamda ularning aksi bo‘lgan 
yovuz baxil, ochko‘z kabi timsollarga bo‘linishi o‘quvchilarni axloqiy jihatdan tarbiyalashga o‘z 
ta'sirini o‘tkazadi. Ertak bolalarda personajlarning xatti 
- harakatini muhokama qilib, 
baholash ko‘nikmasini o‘stiradi. Ertakda xalq o‘z hayotini o‘zi hikoya qiladi, shuning uchu
n 
o‘quvchilar ertakni o‘qish bilan maʻlum davrdagi xalq hayotini, o‘ylari va orzu
- istaklarini bilib 
oladilar. Bir so‘z bilan aytganda, ta’lim va tarbiya vazifalarini samarali muvofiqlashtirib 
amalga oshirib, o‘quvchi shaxsini kamol toptirishni ta’minlashda xalq ertaklarining o‘rni 
beqiyosdir
. O‘quvchi o‘zi sevib qolgan ertak ijobiy qahramonlaridan o‘rnak olishga, halollikda, 
to‘g‘riso‘zlikda, mehnatsevarlikda ularga o‘xshashga intiladi. Salbiy qahramonlardan esa 
nafratlanib, ularga o‘xshamaslikka harakat q
iladi. 
Demak, o‘quvchilarning ham bil
imga qiziqishini oshirishda, ham ularni komil inson qilib 
tarbiyalashda xalq ertaklaridan foydalanish ijobiy natija beradi. Shu bilan birga ertak 
o‘quvchilar nutqini o‘stirishda ham katta ahamiyatga ega. Ertak matni bog‘lanishli nutqni 
o‘stirish uchun zarur material beradi, ertaklarning tili g‘oyat sodda, aniq, o‘ziga xos obrazli 
ifodalarga boy bo‘lib, o‘quvchilarning fikrini, nutqini o‘stirishda g‘oyat muhimdir. Ertak 
voqealari esa bolalarning tasavvurini o‘stiradi, tus
hunchalarini kengaytiradi hamda ularda 
ijodiy qiziqish uyg‘otadi.