Kokanduni uz

www.
kokanduni.uz 
(mijozning kuchli va zaif tomonlari) yo'nalishida, tashqi sharoitlar esa tadbirkor faoliyatiga 
ijobiy yoki salbiy ta'sir nuqtai nazaridan tadqiq qilinadi. 
Ichki omillar qatorida qarzdor moliyasining tashkil etilishi va ahvoli, korxona 
rahbarlarining tadbirkorlik malakasi, xodimlar tarkibi, texnika va undan foydalanishning 
ahvoli, texnologiya xususiyati, xom-ashyo va materiallarni hisobga olish, saqlash va undan 
foydalanishni tashkil etishga tegishli masalalar majmuasi, mahsulot tarkibi, xarid qilish va 
mahsulot o'tkazish bozorlari xususiyati (jumladan, natural ayirboshlashning keng tarqalgani), 
tadqiqotlar va ishlanmalarning ahvoli, korxona tuzilmasi ko'rib chiqilishi kerak. Tashqi 
omillar tarkibida qarzdor faoliyat yuritishining ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy, texnologik va 
yuridik shart-sharoitlari tahlil etiladi. 
Tahlil davomida qarzdor tadbirkor faoliyatining turli sohalarida ro
‘
y berayotgan 
o
‘
zgarishlar yo
‘
nalishi va o
‘
sishini o
‘
rganish, o
‘
z faoliyatini rejalashtirish va uni nazorat qila 
olish qobiliyatini aniqlash maqsadga muvofiqdir. Uni aniqlash, avvalo, qisqa muddatda foyda 
olishni rejalashtirish va pul mablag
‘
lari harakatining sifatini baholash, mavjud shart-
sharoitlar va olingan natijalar bilan bog
‘
liq holdagi faoliyatni tashkil etishda tegishli 
o
‘
zgartirishlar kirita bilish qobiliyatini baholash orqali aniqlanadi. 
Qarzdor tadbirkor faoliyatini tashkil etishning ancha uzoq kelajakka mo'ljallangan 
istiqbolli loyihalari mavjudligi, tadbirkorning loyihani amalga oshirishga doir imkoniyatlari, 
kredit investitsiya sifatida berilayotgan bo
‘
lsa, kredit loyihasi bo
‘
yicha taxminiy rentabellik 
darajasi tahlil qilinishi kerak. Mijozning likvidliligi (umumiy to
‘
lov qobiliyati) uning faoliyati 
(kapitali) manbalari va mablag
‘
joylashtirish xarakteri nuqtai nazaridan ko
‘
rib chiqiladi. 
Bunday hollarda korxonaning xo
‘
jalik yuritish shart-sharoitlari, uning o
‘
z majburiyatlarini 
bajarish imkoniyatlari tahlil etiladi. 
Bizning fikrimizcha, yalpi tahlil quyidagilarni qamrab olishi kerak: 
-
boshqaruv tizimini; 
-
ichki omillarni; 
-
tashqi omillarni; 
-
ishlab chiqarish shart-sharoitlarini; 
-
balans va boshqa hisobot ma'lumotlarining xarakterini; 
-
indekslar va nisbatlarni tahlil qilishni o
‘
z ichiga oladi. 
Moliyaviy tahlilning asosiy vositasi bo
‘
lg
‘
usida baholarning qanday bo
‘
lishini aytib berish 
uchun narxlarni chizma tasvir ko
‘
rinishida keltirib o
‘
tish asosida xulosalash hamda ushbu 
chizma tasvirlarning o
‘
ziga xosliklarini ochib berish hisoblanadi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida tadbirkorlik faoliyati keng miqyosda rivojlanadi. 
Tadbirkorlik faoliyatini keng ko
‘
lamda rivojlanishi va takomillashib borishi uning mohiyatini 
va asosiy vazifalari doirasini kengayib borishi bilan bog
‘
liq. Bu vazifalarni quyidagi turlarga 
bo'lish mumkin: 
-
moddiy resurslar vazifasi, ya'ni har qanday tadbirkorlik faoliyati ob'ektiv - omillar, 
ishlab chiqarish uchun zarur bo'lgan xom-ashyolar ishlab chiqarish vositlari hamda kerakli 
ishlab chiqarish kuchlari bilan ta'minlanishi lozim, 
-
tashkilotchilik vazifasi shundan iboratki, ishlab chiqarish xom-ashyolari, ishlab 
chiqarish vositalarini, ishlab chiqarish kuchlarini shunday holda shakllantirish kerakki, uning 

---

194