Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Annotatsiya Maqolada
- Kalit so‘zlar: Inklyuziv, integratsiya, reabilitatsiya, funksional, huquq, uzviylik, fikr, dialektik, uzviylik
|
446 www. kokanduni.uz IMKONIYATI CHEKLANGAN BOLALARNI INKLYUZIV TA’LIMGA JALB ETISH MASALALARI N.Q.Аbidova Qo’qon universiteti dotsenti Pedagogika fanlari bo’yicha falsafa doktori (PhD) Annotatsiya Maqolada Inklyuziv ta’limga bo‘lgan ehtiyoj uning jamiyatga va maxsus ehtiyojli bolalar uchun imkoniyatlar haqida yoritilgan. Jamiyatda Imkoniyati cheklangan bolalarga nisbatan yanglish fikr va munosabatlar bildirilgan. Integratsiyalashgan ta’lim haqida ma’lumot berilgan. Kalit so‘zlar: Inklyuziv, integratsiya, reabilitatsiya, funksional, huquq, uzviylik, fikr, dialektik, uzviylik Imkoniyati cheklangan bola ham barcha bolalardek bola hisoblanadi va u tan olinishi, hurmatga sazovor bo‘lishiga haqli, shuning uchun ularni nuqsoni bilan atalishi nomaqbul hisoblanadi. Bola, u qanday xolatda va qanday imkoniyatga ega bo’lishidan qat’iy nazar har doim kattalar yordamiga muxtojdir. Uni ajratish yoki aloxida nom bilan atash insonparvarlik nuqtai nazariga tug ’ri kelmaydi. Agar imkoniyati cheklangan bolalarga nisbatan «anomal bolalar», «Imkoniyati cheklangan bola bolalar», «ko’r bolalar», «kar bolalar», «aqli zaif b olalar», «xarakat tayanch a’zolari falajlangan bolalar» va x. k. tushunchalar ishlatilib kelindi. Ammo ushbu tushunchalar mkoniyati cheklangan bolalarni xuquqlarini poymol kiladi. Ota- onalarga ham salbiy ta’sir etadi. Imkoniyati cheklangan bolalar normal r ivojlanishdagi bolalar kabi topshiriq va vazifalarni tezlik bilan mukammal amalga oshira olmasalarda, ammo imkoniyat darajasida bajara oladilar. Bolaning xuquqlarini ximoya qilish, ularga ijobiy munosabatda bulish tarbiyalashning muxim usulidir. Shuning uc hun ham taxkirlashlarga yo’l qo’ymaslik t alab etiladi. Inklyuziv ta’lim tizimida o‘quv tarbiya jarayonining tashkil etishi. Ko‘rishda nuqsoni bo‘lgan bolalar inklyuziv ta’limida dars jarayonini moslashtirish. Eshitishda nuqsoni bo‘lgan bolalar inklyuziv ta ’limida dars jarayonini moslashtirish. Tayanch harakat a’zolarida muammolari bo‘lgan bolalar inklyuziv ta’limida dars jarayonini moslashtirish. Yengil darajadagi aqliy rivojlanishida muammosi bo‘lgan bolalar inklyuziv ta’limida dars jarayoniga moslashtirishdan iborat. Darhaqiqat, bu ta’lim tizimi oldidagi muammolarni hal etish oson kechmaydi. Ammo bu ta’lim tizimining nafli jixati juda ko‘p ular sirasiga qo‘yidagilar kiradi: - Inklyuziv ta’lim qashshoqlik iskanjasidan qutilishga imkon beradi; - Inklyuziv ta’lim barcha uchun ta’ lim sifatini yaxshilaydi; - Kamsitishlarni oldini oladi; - Inklyuziv ta’lim yanada inklyuzivlikka olib keladi. Inklyuziv ta’limga bo‘lgan ehtiyoj uning jamiyatga va maxsus ehtiyojli bolalar uchun quyidagi nafli jihatlari mavjudligidan kelib chiqadi: - inklyuziv ta’lim maxsus ehtiyojli bolalarga doimo o‘z oilasi mahallasi va qarindosh - urug‘lari davrasida bo‘lishga imkon beradi; - inklyuziv ta’lim barcha uchun, ta’lim sifatini yaxshilash ga olib keladigan katalizator bo‘lib xizmat qilishi mumkin; - bolalarni oilasidan, o‘yidan uzoqda bo‘lgan internatlarga joylashtirish ularning o‘yi, oilasi xamjamiyat hayotiga ishtirok etish huquqigato‘sqinlik qiladi; - o‘yidan, oilasidan, ota -ona mexr idan uzoqda bo‘lgan bola diydasi qattiq bo‘lib o‘sad i. Chunki oila tarbiyaning bosh markazidir. |