Kokanduni uz

1-rasm. 
O‘quv
-
bilish kompetensiyani rivojlantirishda muhim ko‘nikmalar
 
O‘quv
-bilish kompetensiyasining komponentlarini aniqlashda biz A.V.Xutorskiyning 
nuqtai nazariga amal qildik, u bilish faoliyatini asosiy bo‘g‘in sifatida ajratib ko‘rsatadi va uni 
borliq hodisalarini bilish jarayoni deb hisoblaydi. O‘quv
-bilish kompetensiyasining tarkibiy 
qismlarini (bil
imlar, ko‘nikmalar, maqsad qo‘yish usullari, muloxaza yuritish) shakllantirish 
shaxsning o‘ziga xos qobiliyatlarini shakllantirishga qaratilgan faoliyatning funksional
-qidiruv 
algoritmi asosida shakllangan fazilatlarida namoyon bo‘ladi.
Tadqiqotda bo‘lajak
boshlang‘ich
sinf o‘qituvchilarining o‘quv
-bilish kompetensiyasi 
mustaqil ta’lim jarayonida o‘qitishning tizimlilik, izchillik, differensiallash va 
individuallashtirish tamoyillari tashkil-tuzilmaviy, motivatsion, kognitiv, faoliyatli, refleksiv 
O‘quv-bilish kompetensiyani rivojlantirishda muhim ko’nikmalar 
maqsadni beglilash va uning 
imkoniyatlarini tashkil etish, o‘z 
maqsadini tushuntirish ko‘nikmasi; 
bilish vazifalarini shakllantirish va 
farazlarni kiritish; 
o‘zining o‘quv-bilish faoliyatini tahlil 
qilish; 
mustaqil ravishda bilimlar olish; 
o‘z o‘quv-bilish faoliyatida 
refleksiyani amalga oshirish; 
- o‘zlarining o‘quv- bilish 
faoliyatida o‘zi-o‘ziga baho berish; 
o‘z tadqiqotlarining natijalarini 
og‘zaki va yozma ravishda taqdim 
etish. 

---

505
www.
kokanduni.uz 
komponentlari mazmuni bosqichma-bosqich aniqlashtirish asosida takomillashtirilgan. 
Tadqiqotlarda ta’lim oluvchining subektiv tajribasini infratuzilmaviy komponent sifatida 
ko‘rib chiqish taklif etiladi. O.M.Bobienkoning tadqiqot ishlariga asoslanib, biz “sub’ektiv
tajriba” tushunchasini “aniq bir shaxsning shaxsiy tajribasi, uning xaqiqiyligi, ilmiyligi, ijtimoiy 
va tarixiy bilimlar nuqtai nazaridan ziddiyatli emasligi; oilaning o‘ziga xos sharoitlarida, 
ijtimoiy-madaniy muhitda, odamlar va buyumlar dunyosini idrok etish va tushunish 
jarayonida olingan xayot tajribasi” sifatida talqin etamiz.
Biz ushbu xulosani maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz, chunki bizga uning individual 
xususiyatlarini aniqlab olish imkonini beradi. Shuni ta’kidlash kerakki, bunday yondashuvda 
t
alaba o‘rganish sub’ektiga aylanmaydi, balki dastlab hosil bo‘lmaydigan, faqat o‘quv 
jarayonida egallanadigan sub’ektiv tajriba tashuvchisi sifatida namoyon bo‘ladi, 
O.V.Temyatkinaning fikricha masalani ko‘rib chiqishning bunday usulida "o‘qish” 
izolyatsiyalangan (yakkalangan) kognitiv (bilish) funksiyasi sifatida qaralmaydi, balki 
talabaning ongli faoliyatining organik qismi bo‘lib hisoblanadi. Unda ta’lim oluvchilarning 
maqsadlariga, umidlariga mos holda shakllangan real pedagogik borliqqa nisbatan 
munosabatlar, shun
ingdek, o‘z tajribasini hisobga olgan holda uni o‘zgartirishga tayyorgarligi 
bo‘yicha shaxsiy rejasi, niyatlari amalga oshiriladi ”.
V.P.Zinchenko ta’lim oluvchi shaxsiy bilim m
anbai sifatida ishtirok etadi deb hisoblaydi. 
Bu g‘oya bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarning pedagogik ta’lim mazmunini o‘zlashtirishi 
doirasida mustaqil ish uchun bir qator o‘quv topshiriqlarini loyihalashda muhim hisoblanadi. 
Shunday qilib, bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarning o‘quv
-bilish kompetensiyasini 
rivojlantirish tashkil-tuzilmaviy, motivatsion, kognitiv, faoliyatli, refleksiv komponentlarni 
egallash jarayoni sifatida qaraldi.(1-jadvalga qarang)