Kokanduni uz

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

522
www.
kokanduni.uz 
SHEKSPIR TRAGEDIYASIDA REMARKALAR O‘RNI VA TAHLILI UNING ASAR 
BADIIYATIDAGI O‘RNI
 
 
Dilnozaxon Murotova Otabek qizi 
Farg’ona davlat universiteti
 
Filologiya fakulteti 
o‘
zbek tili va adabiyoti 
yo
‘
nalishi 3-bosqich talabasi 
 
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada
 
Shekspir ijodiga xos fazilatlar kuylanadi. Asarning 
badiiyati tahlil qilinadi. Remarka hamda uning turlari, konflikt va uning ko
ʻ
rinishlari haqidagi 
ma
ʼ
lumotlar Shekspir ijodi orqali o
ʻ
rganildi. Shuningdek, Shekspirning tragediya yozishdagi 
mohirligi yana bir karra o
ʻ
z aksini topadi. 
Kalit so’zlar:
dramaturgiya
, 
tragediya, tasvir, holat, konflik, Shekspir, Hamlet;
Drama adabiyotni
ng ma’lum darajada taraqqiy etgan sohalaridan biridir. Barchaga 
ma’lumki, tragediya so’zi yunoncha tragoidia so’zidan kelibchiqqan bo’lib “echki qo’shig’I” 
degan ma’noni bildiradi. Chunki qadimgi Yunonistonda teatr ijrochilari echki terisidan 
tikilgan liboslar kiyishgan. Bugun teatr va adabiyotda tragediya adabiyot janrlaridan biri 
sifatida namayon bo’ladi. Tragedi
ya zamonaviy dramaning baxtsizlikka olib keladigan 
markaziy muammolar xuddi qadimgi drama kabi qayg’uli yakun topib asar qahramonining 
fojeasi millat tanazulli bilan tugaydigan asarlarga nisbatan ishlatilinadi. Bunga esa, odatda, 
axloqiy zaiflik, psixolog
ik moslashuv, ijtimoiy bosim o’z ta’sirini ko’rsatadi. Shekspir 
tragediyasi o’ziga xosligi bilan boshqa fojeali asarlardan ajralib turadi.
Shekspir tragediyalarida asarga xos barcha unsurlar ishtirok etadi. Fojeaga sababchi 
bo’luvchi qahramon tragediyaning
eng muhim elementlardan biridir. Yozuvchining asarlarida 
fojeali qahramon, asosan, bir kishidan iborat bo’lib qahramon erkak yoki ayol bo’lish
i 
mumkin. Fojeali qahramon muqarrar qism aziyat chekkan eng eng qayg’uli odam bo’lishi 
shart. Mashhur olim Endryu 
Sesil Bredlining aytishicha,” Shekspir tragediyasi bu aslida 
hikoyadir. Shunday hikoyaki, azob 
–uqubat va ofat bilan yakun topadi” Shekspir fo
jeali 
qahramonining muhim tomoni shundaki, u oddiy inson emas. U mamlakat shohi yoki 
mamlakatning obro’li, zoda
gon fuqarolaridan yoki taniqli shaxs. Misol uchun Hamlet 
–
Daniya 
shahzodasi. U aqlli, ochiqko’ngil, kelishgan hamda mulohazali. Qahramon shunch
alik muhim 
shaxski, uning o’limi butun boshli g’alayon va tartibsizliklarni keltirib chiqaradi. Hamlet 
otasining 
o’limi uchun amakisidan qasos olganida u nafaqat amakisiga balki o’ziga ham o’limni 
ravo ko’radi.
Shekspir tragediyalarida ezgulik va yovuzlik 
o’rtasidagi kurash tasvirlangan. Uning 
aksariyatida yovuzlik timsollari yovuzlikning hukmronligi va yaxshilikni bostirish bilan 
shug’ullanadi. XIX asrning taniqli shoir va adabiyotshunosi Edvard Doudenning so’zlariga 
ko’ra Shekspir tomonidan o’ylab topilga
n fojea inson hayotini va ruhini tiklashga qaratilgan 
fojeadir. Boshqacha aytganda, uning mavzusi’dunyodagi yaxshilik va yomonlik o’rtasidagi 
kurashdir. Shekspir asarlarida hech qachon yaxshilik yovuzlik ustidan g’alaba qilmaydi.
Shekspir tragediyalarining bosh qahramonlari halol va yaxshi insonlar. Asar 
qahramoninig qiyinchiliklari, ko’rgan azoblari bizni unga hamdard bo’lishga chaqiradi. Yovuz 
odamlarning harakati bizni unga nisbatan g’azabimizni uyg’otadi. Shekspir asarlari oradan 
qancha yil o’tsa
-da hec
h qachon kitobxonlar qo’lidan va qalbidan tushmay keladi