Kokanduni uz



Yüklə 15,42 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə804/1070
tarix20.11.2023
ölçüsü15,42 Mb.
#164100
1   ...   800   801   802   803   804   805   806   807   ...   1070
Ilmiy-amaliy konferensiya to‘plami

www.
kokanduni.uz 
JADID MA’RIFATPARVARLARI PEDAGOGIK FAOLIYATINI BUGUNGI JAMIYATDAGI INSON 
QADRI VA SIFATINI OSHIRISHDAGI O

RNI
 
Mirzaliyeva Zarinabonu Jahongir qizi 
Qo

qon Davlat Pedagogika Instituti talabasi 
 
Annotatsiya:
Ushbu maqolada Turkiston Jadid ma’rifatpa
rvarlarining pedagogik 
faoliyati va jamiyatda inson qadri va ta’lim sifatini oshirishdagi mohiyati ochib
berilgan. 
Shuningdek
, maqolada bugungi kundagi ta’lim tizimini rivojlantirishda jadidlarning 
ma’rifatchilik harakatlarining ahamiyati haqidagi masalala
r chuqur tahlil etilgan.
 
Kalit so’zlar:
axloqiy qoida, tarbiya, Turkiy guliston yoxud axloq, fikr tarbiyasi, 
barkamol inson, pedagogika, insonparvarlik, xulq tarbiyasi. 
Inson qadri va tarbiyasi sha
xsiy masala emas, u davlat,jamiyat ahamiyatiga ega bo’lgan 
ijtimoiy ishdir. Uning qadr-qimmati, Vatan istiqboli va millat taqdiri ham u va uning tarbiyasi 
bi
lan bog’liq. Abdulla Avloniy so’zlari bilan aytganda “Tarbiya biz uchun yo hayot yo 
mamot,yo najot 
yo halokat,yo saodat yo falokat masalasidur”.
Jamiyatning har bir fuqarosi XXI asr bo’sag’asida turar ekan, ortda qolgan yillar qadrini 
baholashga va kelajak xayotining turli jabhalarini belgilab olishga urinishi tabiiydir. Jumladan, 
ta’lim sohasida faoliyat ko’rsatayotganlar ham bundan mustasno emas. Hozirgi kunda ta’lim 
jarayonida pedagogik texnalogiyalarni o’quv jarayoniga qo’llashga bo’lgan qiziqish,e’t
ibor 
kundan 

kunga kucha
yib bormoqda,buning sabablaridan biri, shu vaqtgacha an’anaviy 
ta’limda tinglovchilarni faqat tayyor bilimlarni egallashga qaratilgan bo’lsa, zamonaviy 
texnalogiyalar ularni egallayotgan bilimlarini o’zlari qidirib topishlariga, mustaqil o’rganib, 
tahlil 
qilishlariga, hatto xulosalarni ham o’zlari keltirib chiqarishlariga o’rgatadi [1]. O’qituvchi 
bu jarayonda shaxsning bu rivojlanishi shakllanishi, bilim olishi va tarbiyalanishga sharoit 
yaratadi va shu bilan ta’lim jarayonoda tinglovchi asosiy o’rin eg
allaydi. Hozirgi kunda ham 
o’tgan asrimizda ham ta’lim jamiyatning asosiy
bo’g’ini sifatida e’tirof etilgan. Jumladan, 
Abdulla Avloniyning ,,Turkiy guliston yoxud axloq” asarini oladigan bo’lsak,unda zamonaviy 
pedagog yetishtirish,yangi darsliklarni yar
atish va ta’lim uslublari, ko’nikmalari uchun yangi 
majmualar yaratish ke
ng o’rin olganligini ko’rishimiz mumkin.Hatto adib bu asari xususida 
,,Men bu asari nochinozimning birinchi maktablarimizning ta’lim berma ila barobar ulug’ 
adabiyot muhiblari, axloq 
havaskorlarining anzori oliylarina taqdim qildim”deya aytib o’tgan. 
Shuni 
ta’kidlab o’tish kerakki , barkamol va har tomonlama salohiyatli yoshlarga ta’lim va 
tarbiya berish masalasi har bir muallif asarining bosh g’oyasi sanaladi. Ta’lim va tarbiya esa 
hayotning eng muhim tayanchi hisoblanadi. Abdulla Avloniy tarbiyaning doirasini keng 
ma’noda tushunadi. Uni birgina axloq bilan chegaralab qo’ymaydi. U birinchi navbatda 
bolaning sog’ligi haqida g’amxo’rlik qilish lozimligini uqtira
di. Shu jumladan 1913-yilda
Avloniyning ,,Turkiy guliston yoxud axloq” asari bosildi. 1917
-yilda esa ikkinchi marotaba 
nashr etildi. Kitob maktablarning yuqori sinf o’quvchilari uchun yozilgan. Lekin asrimiz 
boshlaridagi o’zbek jadid ma’rifatchiligining
noyob hodisalaridan bo’l
gan bu asarning 
ahamiyati faqat maktab doirasi bilan cheklanmadi. U adabiyot va axloq havaskorlari uchun 
ham qo’llanma bo’lib xizmat qiladi. Asarda insonlarni ,,yaxshilikka chaqiruvchi, yomonlikdan 
qaytaruvchi bir ilm,,- axloq haqida fikr yuritiladi[2]. Axloq bu- xulqlar majmui. Xulq esa, 
ezgulik yoxud razillikning muayyan bir 
insonda namoyon bo’lish shakli. Binobarin, har bir 
xulq ezgulik va olijanoblikning yoki razillik badbinlikning timsoli. Shu jihatdan kishida 
xulqning u yo
ki bu jihati o’z
-
o’zidan paydo bo’lmaydi. Ularning shakllanishi uchun ma’lum bir 
sharoit, tarbiya k
erak. Kishilar tug’ilishidan yomon bo’lib tug’ilmaydilar. Ularni muayyan 
sharoit yomon qiladi. Demak, hamma narsa tarbiyaga bog’liq. Tarbiya tug’ilgan kun
dan 
boshlanadi va umrning oxiriga qadar davom etadi. U ikki bosqichdan 

oila va maktab 


733

Yüklə 15,42 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   800   801   802   803   804   805   806   807   ...   1070




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin