Kokanduni uz

www.
kokanduni.uz 
6.
Puberdat (jinsiy yetilish) davri - 14 yoshdan 18 yoshgacha, yoshdagi inqiroz.
L.S.Vigotskiy o’zining yosh davrlarini tabaqalash nazariyasin
i 
ilmiy asoslab, ta’riflab bera 
olgan. Olim eng muhim psixik yangilanishlar haqida Ilmiy va amaliy ahamiyatga molik 
mulohazalar bildirgan. Biroq, bu mulohazalarda ancha munozarali, 
bahodi o’rinlar ham 
mavjud. Umuman L.S. Vigotskiyning yosh davrlarini tabaqalash nazariyasi Ilmiy tarixiy 
ahamiyatiga ega, uning rivojlanishni amalga oshiruvchi inqirozlar to’g’risidagi mulohazali va 
olga surgan g’oyalari hozirgi kunning talablariga mosdir
. 
Go’daklik davri bolaning tug’ilganidan bir yoshlarigacha bo’lgan davrni o’
z ichiga olib, bu 
davrda bola tashqi muhitga moslashishi uchun ma’lum darajada yetilgan nerv tizimi bilan 
tug’iladi. Go’daklik davri inson hayotidagi organik ehtiyojlarni 
(kisloro
dga, ovqatga, issiq yoki sovuqqa) qondirishga nisbatan yo’naltirilgan xatti
harakatlarning tug’ma, instinktiv shakllari sof holda kuzatiladigan yagona davr hisoblanadi. 
Insonga xos bo’lgan xatti
-harakatlar, yangi tajribalarni egallash uchun beqiyos 
imkoniy
atlarning borligi go’daklik yoshidagi bolalarning asosiy xususiyatlaridir. 
Agar organiq 
ehtiyojlar yetarli darajada qondirib borilsa, ular o’zlarining asosiy bo’lish ahamiyatini 
yo’qotadi: to’g’ri Tashqil etilgan kun tartibi, rejim va tarbiya natajasida bo
la psixik rivojlanishi 
uchun asos bo’ladigan taassurotlarga, harakatta, mul
oqotga nisbatan yangi turdagi ehtiyojlar 
turkumi yuzaga
keladi. Bola tug’ilishning birinchi haftasidanoq uning ko’rish va eshitish sezgilari jadal 
suratda rivojlanadi. Bola harakatlanayotgan narsani kuzata boshlaydi. U turli ovozlarga, 
jumladan, kattalarni
ng tovushlariga e’tibor bera boshlaydi, Yangi tug’ilgan chaqaloqning miya 
og’irligi kattalar miyasining ј qismiga to’g’ri keladi, nerv hujayralarning soni esa xuddi 
kattalarniki ka
bi bo’lib, lekin ular yetarli darajada rivojlanmagan bo’ladi.
 
Ilk go’daklik
davri - bu bolaning himoyasiz, kam harakat, harakat holatidan juda jadal 
ravishda rivojlanadigan, quvnoq bolaga aylanish davridir. U qisqa vaqt ichida23 kattalar bilan 
munosabat o’rnatadi, predmetlarni ushlashga va ulardan foydalanishga o’rganadi. U atrof
olamdagi narsalarni kuzatadi, predmetlarni qo’li bilan ushlab, o’larni qandayligini bilishga 
intiladi, tovushlarga e’tibor beradi va predmetlar yordamida shu tovushlarni o’zi yaratishga 
harakat qiladi. U o’z onasi va boshqa yaqinlari bilan emosional munosabatga qirishadi. Go’dak 
yoshidagi bola ham jismonan, ham psixik, ham ijtimoiy jihatdan juda tez rivojlanadi. Juda 
qisqa vaqt ichida atrofidagi hodisalarga juda kam reaksiyasi bo’lgan boladan, faol, tez 
ilgaydigan, harakatchan yordamga chaqira oladigan, kattalarning yaqin kelishidan 
quvonadigan bolaga aylanadi.