Kokanduni uz

www.
kokanduni.uz 
Foydalanilgan adabiyo
tlar ro’yxati:
 
1.
Goziyev, E. (2010). 
Umumiy psixologiya
. Yangi asr avlodi.
 
2.
Davletshin, M. (2002). Umumiy psixologiya. TDPU
 
3.
Z. Nishanova, G. Alimova (2006). Bolalar psixologiyasi va uni o’qitish metodikasi.
 
4.
Jennifer Paris, Antoinette Ricardo, & Dawn Rymond (2019). Child growth and 
development
 
5.
S.h. Jalilova, S.M. Aripova (2013). Maktab yoshdagi bolalar psixologiyasi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

849
www.
kokanduni.uz 
GO
‘
DAKLIK DAVRINING O'ZIGA XOS PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI 
 
Rayimova Moxichexra Lutfullo qizi 
Qo
‘
qon univers
itetiMaktabgacha ta’lim yo‘
nalishi 
MS 1-21-guruh talabasi 
 
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada maktabgacha yoshdagi bolalarning psixologik 
xususiyatlari muhoka
ma qilingan. Ayniqsa go‘daklik davrida bolalarda paydo bo‘ladigan oliy 
psixik funksiyalarning paydo bo‘li
sh xususiyatlari keng yoritilgan. 
 
Kalit so‘zlar: 
go‘daklik, ilk bolalik, m
aktabgacha yosh davri, tafakkur, xissiyot, idrok, 
iroda, intellekt. 
Ilk bolalik va maktabgacha yoshdagi bolalarning psixologik xususiyatlarini ilmiy, nazariy 
jihatlarini o’rganish oliy pedagogic ta’limda muhim amaliy ahamiyat kasb etadi. Shu nuqtai 
nazarda
n ta’kidlash lozimki, jamiyat 
- bu insonlar, shu jumladan bolalar muammosi 
m
ajmuidir. Demokratik jamiyatning rivojlanishi va ma’naviy salohiyati ko’p jixatdan ana shu 
bolalarga beri
ladigan psixologik, tarbiyaviy ta’lim mazmuniga bog’liq. Har bir bola jamiy
atda 
yashar ekan, u unda o’ziga xos o’rin va mustaqil mavqe egallashga intil
adi, shuning uchun u 
o’ziga xos intilish, layoqat va faollik, intelektual mehnat namunalarini namoyish et
adi. Bolalar 
o’rtasidaga o’zaro munosabatlarni hamda har bir shaxsning jamiyatdaga o’rni va uning 
turlicha ijtimoiy munosabatlari tabiatini o’rganuvchi
qator pedagogik fanlar mavjud bo’lib, 
ularning orasida psixologiya alohida o’rin egallaydi.
Psixologiya 
fanida yosh davrlarini tabaqalash bo’yicha turlicha usullar mavjuddir. Bu 
inson shaxsini tadqiq qilishga turli nuqtai-nazardan yondashuvi va mazkur muammoning 
mohiyatini turlicha yoritadi.
Shveysariyalik psixolog J. Piajening aql-idrok nazariyasi, aql-idrok funksiyalari hamda 
uning davrlari haqidagi ta’limotni o’z ichiga oladi. 
Aql-idrokning asosiy vazifalari, moslashish 
va ko’nikishdan iborat bo’lib, b
u uning doimiy vazifalar turkumini tashkil etadi. Muallif, bola 
aql-idrokini quyidagi psixik rivojlanish davrlariga tasniflaydi:
1.sensomotor intellekti-
tug’ilgandan 2 yoshgacha; 
2.operasiyagacha tafakkur-davri - 2 yoshdan 7 yoshgacha; 3. aniq operasiyalar davri-7,8 
yoshdan 11, 12 yoshgacha;
4.rasmiy operasiyalar davri.
Fransuz psixologi A. Vallon esa yosh davrlarini quyidagi bosqichlarga. ajratadi:
1)
homilaning ona qornidagi davri;
2)
impulsiv harakat davri - 
tug’
ilgandan 6 oylikkacha;
3)
his-
tuyg’u davri (emosional) 
- b oylikdan 1 yoshgacha;
4)
sensomogor (idrok bilan harakatning uyg’unlashuvi) davri 1 yoshdan 
3 yoshgacha;
5)
personologizm (shaxsga aylanish) davri - 3 yoshdan - 5 yoshgacha;19
6)
farqlash davri - 6 yoshdan - 11 yoshgacha;
7)
jinsiy yetilish va o’spirinlik davri 
- 12 yoshdan -18 yoshgacha.
L.S. Vigotskiy psixologlarning yosh davrlarini tabaqalash nazariyalarini tanqidiy tahlil 
qilib, muayyan rivojlanishni vujudga keltiruvchi ruhiy yangilanishlarga tayanib, yosh 
davrlarini quyidagi bosqichlarga ajratadi;
1.
Chaqaloqlik davri inqirozm.
2.
Go’daklik davri 
- 2 oylikdan 1 yoshgacha, bir yoshdagi inqiroz.
3.
Ilx bolalik davri - 1 yoshdan 3 yoshgacha - 3 yoshdagi inqiroz.
4.
Maktabgacha davr - 3 yoshdan 7 yoshgacha - 7 yoshdagi inqiroz.
5.
Maktab yoshi davri - 8 yoshdan 12 yoshgacha - 13 yoshdagi inqiroz.

---

850