Kompozitsion materiallarning zamonaviy texnologiyalari

– jadval

Turli kompozit fibratolalarning solishtirma tavsifi

Ko‘rsatkichlar	Bazaltli fibra	Polipropilenli fibra	Shishatolali fibra	Po‘lat (metall) fibra
Material	Bazaltli tola	Polipropilen tola	Shishatolali	Uglerodi po‘lat (metall) tola
Cho‘zilishdagi mustahkamligi, MPa	3500	150-600	1500-3500	600-1500
Tolaning diametri	13-17 mkm	10-25 mkm	13-15 mkm	0,5-1,2 mm
Tolaning uzunligi	3,2-15,7 mm	6-18 mm	4,5-18 mm	30-50 mm
Elastiklik moduli, GPa	75 dan kam emas	35	75	190
Uzayish koeffitsienti	3,2	20-150	4,5	3-4
Yumshash harorati, ^0C	1450	160	860	1550
Ishqorlar va korroziyaga bardoshliligi	Yuqori	Yuqori	Faqat ishqorga bardoshli tola uchun	Past
Zichligi, g/sm^3	2,60	0,91	2,60	7,80

2.7-jadval

Fibro betonlarning afzallik va kamchiliklari

Afzalliklari

Kamchiliklari

Betonlarni fibro tolalar bilan armaturalash armatura karkasi va setkasi xarajatlarini kamaytiradi; Yuqori mahsuldorligi; Beton sarfining kamligi; Betonning boshqa turlaridan farqli o'laroq, fibrobeton xizmat muddati tugagandan keyin ham texnik xususiyatlarini yo'qotmaydi, chunki tolalar tufayli material yopishqoq bo'ladi; Yaxshi adgeziya (yopishqoqlik) xususiyatiga ega; Fibro gazo- hamda penobetonlarda qo’llanilishi; Fibro penobetnlarda mustahkamligini oshiradi.

Ajablanarlisi shundaki, bu betonning kamida bittasi, ya'ni oddiy beton eritma bilan solishtirganda yuqori narx. Biroq, bu kamchilik qurilish materiallarining chidamliligi va uning aşınma qarshiligi bilan osongina qoplanadi

2.8-jadval

Ishlatilish sohasi

Fibrobetonning yuqorida ko'rsatilgan texnik xususiyatlarini hisobga olgan holda, ushbu material bozorda mashhur bo'ldi. Atrof-muhitdan kuchli bosim bo'lgan konstruksiyalarda qo'llaniladi. Ushbu konstruksiyalar sanoat va uy sharoitida bo'lishi mumkin. Har bir manba materialining o'z doirasi mavjud.
Metall tolali	Shisha tolali	Bazalt tolali	Polipropilen
fibrobetonlar:	betonalr:	betonlar:	tolali betonlar:
shpalalar, fundament,	-shovqindan	- orayopmalar,	Penobetonlarda,
ko’prik qoplamalari,	himoyalovchi	fundamentlar,	yacheykali
qirg’oqbo’yi himoya	qatlam;	yo’llar;	betonlarda,
qismi;	-tozlash	- Rezervuarlar	yengil
-Pollar, tonellar;	inshootlarida suvdan	dambalar, temir	konstruksiyalarda
-yo’llar, aeradrom	himoyalovchi;	yo’l
qoplamalari,	-pardozlash ishlari	konstruksiyalari
trotuarlar;	uchun yyengil	.
-trotuar plitalari,	dekorativ buyumlar;
bordyur materiallari;	-turarjoy binolari
-konstruksiyalar	uchun fasad
karkasi, monolit	bezaklari uchun;
inshootlar;	-sanoat xonalari,
Suv chiqarish	ifloslanishga moyil
kanallari, kanalizasiya	bo’lgan
quduqlarining	qoplamalarda;
shaxtalari, platinalar,	-to'siqlar,
suv tozalash	skameykalar, gul
sitemalari;	to'shaklari va boshqa
-fibrobeton pollar.	narsalar.

Sement toshi va betonni zo’riqishda dispers armaturalashning samaradorligi dispers armaturalashning 3 parametriga bog’liq:

1. 
   Betonning kompozision strukturasining boshlang’ich holati.
   

Beton Fibrobeton

2. 
   Sement toshi qismidagi ichki zo'riqish va nuqsonlarning rivojlanishi tsement matritsasining qisqarishi va tolalar harakatini bloklashdan iborat.
   

5. 
   Dinamik va statik yuklarga beton strukturasining ta’siri.
   

2.7-rasm. Sement toshi va betonni zo’riqishiga dispers armaturalashning ta’siri.

1-makroskopik yacheykalar chegarasi; 2-fibra; beton matritsasi; armirlovchi tolaning beton bilan o‘zaro ta’sir (kontakt) zonasi.

2.8-rasm. Fibrobeton strukturasi

2.9-rasm. Fibrobeton strukturasining shakllanishi.

2.10-rasm. Polipropilen fibrasi asosidagi betonning mustahkamigining o’sishi:

1. 
   polipropilen fibrasi qo’shilmagan beton;
   
2. 
   2) polipropilen fibrasi qo’shilgan beton.
   

2.11-rasm. Po‘latfibrobeton buyumlarni vibratsiyasiz (rotatsion) texnologiya asosida ishlab chiqarish sxemasi:

1. 
   tasmali konveyer; 2- beton aralashtirgich sarf bunkeri; 3-beton qorishmasi; 4-yupqa listli prokat asosidagi lenta g‘altagi; 5-listdan fibra qirqish stanogi; 6-fibra oqimi; 7-yirik va mayda lopastli rotorlar; 8-qolip-taglik;
   

9-qoliplanayotgan buyum.

2.12-rasm. Po‘latfibrobetonlarni aralashtirish.

Tolalar asosida beton konstruksiyasini ishlab chiqarishda Gvozdev A.A., Bajenov Yu.M., Berdievskiy G.I., Baikov V.N., Berg O.Ya., Bondarenko V.M., Volkov I., Lyubanov I.A., Mixailov K.V., Mayilyan L.R., Malinina L.A., Ratinov V.B., Rabinovich F.N. va boshqalar bilan bir qatorda xorijiy olimlar: Haaman A.E., Okamura X., Lee S.L., Miroshnichenko K.K., Beadoen D.D., Lofgren I. va boshqalarning g‘oyalari asoslangan.
Yuqori sifatli tola-beton konstruksiyani olishning eng qiyin bosqichi - kerakli miqdordagi tolalarni kiritish, shuningdek, tarkibiy qismlarni betonning miqyosida yagona taqsimlash bilan ta’minlash. Tola-beton mamlakatimizda tolasi shakllanishi, odatda joylashtirish qurilmalari va o‘zaro uyg‘unlikning birlashuvi bilan ajralib turadi, mamlakatimizda fibrobeton ishlab chiqarish texnikasi, ularga asoslangan konstruksiyalar va ularning hisob-kitoblari va dizayni nazariyasi ishlab chiqilgan.
Yuqori sifatli tola-beton konstruksiyani olishning eng qiyin bosqichi - kerakli miqdordagi tolalarni kiritish, shuningdek, tarkibiy qismlarni betonning miqyosida yagona strukturasini ta’minlash. Tola betonlar, odatda, sintetik va mineral tolalar ishlatilganda, moslama va mineral tolalar ishlatilganda, ular tarkibidagi po‘latdan tolalar yuzasida, shuningdek, joylashtiriladigan qurilmalarning yopishqoqligi va tolalar yuzasining o‘zaro ishqalanishi,
shuningdek, tolalarni ishlatishda statik elektr va sirt taranglik kuchlari tufayli lokal tola shakllanishi bilan tavsiflanadi (2.11 va 2.12-rasmlar).
Ushbu muammoni hal etish bo‘yicha texnologik choralar quyidagi guruhlarga bo‘linadi: aralashmaning komponentlarini birgalikda aralashtirish texnologiyasi; alohida ketma-ket komponentlarni kiritish texnologiyasi. Ularning farqlari, birinchi holatda, tarkibiy qismlarni suv bilan beton aralashmani birgalikda aralashtirish va ikkinchidan, konkret aralashmani quyish, qoliplash va vibratsiyalash.
Majburiy aralashtirish usuliga ko‘ra, sement-qum aralashmalari oldindan tayyorlanadi, so‘ngra tolalar miqdori kiritiladi va barcha komponentlar 45 sekund aralashtiriladi. Shu bilan birga, sement qobig‘i qum zarralari ustida hosil bo‘ladi, bu esa qumning tolalarga zararli ta’sirini kamaytiradi, bu uning maksimal muhofazasiga, xususan, metall bo‘lmagan tolalarga yordam beradi. Keyin to‘ldiruvchilar kiritiladi va suv solinadi va aralashma aralashtiriladi. Jami aralashtirish muddati 5 daqiqadan oshmasligi kerak. Barcha turdagi tolalar aralashmaning suvga bo‘lgan ehtiyojini talab qilinadigan ishlashga erishish va siqish quvvatiga (10-15%) to‘g‘ri keladi.

Tekstil beton

Hozirgi vaqtda qurilish sohasida konstruksiya elementlarini armaturalashda yuqori mustahkamlikka ega tekstil materiallardan foydalanilmoqda. Ularni tayyorlashda asosan yuqori mustahkam va yuqori modulga ega shisha, bazalt, uglerod va boshqa tekstil materiallardan foydalaniladi. Sement matritsasi bilan birgalikda ular tekstil armirlangan beton deb ataluvchi yangi konstruksion materialni tashkil etadi. An’anaviy qurilish materiallaridan tekstil beton yuqori korrozion chidamliligi va konstruksiya massasining pastligi bilan ajralib turadi.
Ammo ulardan foydalanish armaturalovchi materialning qimmatligi va buning natijasida ulardan massiv inshoatlar konstruksiyalarida foydalanishning iqtisodiy jihatdan samarasining pastligi sababli cheklanib qolmoqda. Shuning uchun bunday armaturalashdan foydalanish yengil, kichik o‘lchamli, sendvich
panel va turli to‘suvchi konstruksiyalar, shuningdek turli beton konstruksiyalarni rekonstruksiya qilishda samarali hisoblanadi.
Yuqori mustahkamlikka ega tekstildan betonni armaturalashda foydalanishning asosiy avzalliklari quyidagilardir:

• 
  yupqa elementlarga yuqori yuklanishlar ta’sir etganida ularning mustahkamligini oshirish;
  
• 
  qurilishda mustahkamlikni ta’minlashda kompozitlardan foydalanilganiga qaraganda konstruksiya umrboqiyligini oshirish va boshqa materiallarning sarfini kamaytirish;
  
• 
  konstruksiya elementlarining yuk ko‘tara olish qobiliyatini oshirish;
  
• 
  darzlar hosil bo‘lishga chidamlilikni oshirish imkoniyatining mavjudligidir.