çox lazımlı bir qurğudur.
İnformatikanın əsas tərkib hissəsi olan kompüter texnikası kompüterlərin yaranması və
inkişaf mərhələlərini, təsnifatını və arxitekturasını, aparat və proqram vasitələrini əhatə
etdiyinə görə
İnformatikanın
inkişaf tarixi də kompüter texnikasının inkişaf tarixinə
Blez
Paskal
(
Fransa
) 1642-ci ildə cəmləyici maşın hazırlamışdır. 1673-cü ildə
Qotfrid Leybnits
(
Almaniya
) hesab əməllərini
yerinə yetirən mexaniki
arifmometr
yaratmışdır. 1830-cu ildə
Çarlz Bebic
(
İngiltərə
) proqramla işləyən hesablama maşını (analitik maşın) yaratmağa cəhd
göstərmişdır. Bebicin ideyaları sonralar universal kompüterlərin yaradılmasının əsasını
qoymuşdur. 1930-cu ildə
Alan Türinq
(
İngiltərə
) və E. Post (
ABŞ
) tərəfindən universal
kompüterlərin yaradılmasının nəzəri əsasları inkişaf etdirilmişdir.
Müasir kompüterlərin əsas iş prinsipləri XX əsrin 40-cı illərində
Amerika
alimləri
Con Fon
Neyman
, Q.Qoldsteyn və A.Beris tərəfindən verilmişdir. Həmin prinsiplər 1946-cı ildə ABŞ-da
ENİAK adlı universal kompüterin yaradılması ilə həyata keçirilmişdir. Bu tarix müasir
kompüter texnikasının yaranma tarixi hesab olunmuşdur. Elə həmin vaxtdan etibarən
kompüter texnikası və texnologiyası yüksək sürətlə inkişaf etməyə başlamış və aşağıdakı
mərhələlərdən keçmişdir:
I nəsil (1950–1959) – elektron lampalı kompüterlər. Onlardan əsasən riyazi məsələlərin
həlli üçün istifadə olunurdu. Məs: MESM, BESM, Strela, M-3, Minsk-1, M-20.
II nəsil (1960–1969) – element bazası
əsasən
yarımkeçiricilərdən
ibarət olan elektron
hesablama maşınları. Elektron lampalar yarımkeçirici elementlərlə-
tranzistorlarla
və
diodlarla
əvəz olundu. Onların funksional imkanları xeyli artmışdır. BESM-4, Minsk-22, Ural-
14 və s.
III nəsil (1970–1985) – element bazalı mikroelektronika və
inteqral
sxemlərdən
ibarət olan
kompüterlər. Bu nəslin əsasını İBM 360/370 təşkil edirdi. Onun əsasında keçmiş
SSRİ
-də
EC EHM və başqa elektron hesablama maşınları yaradılmışdır. Bu nəsil kompüterlərin bir
nümayəndəsi də kiçik (mini) maşınlar sinfinə daxil olan
ABŞ
-ın RDR, VAX kompüterləri və
onların SSRİ-dəki analoqu olan CM-1/2/3/4/1420 və s. maşınları idi.
Bu nəsil kompüterlər
çox yüksək məhsuldarlığa və etibarlılığa malik olmaqla, keyfiyyətcə yeni funksional
tələblərə, başqa sözlə biliklər bazaları ilə işləməyə, süni intellekt sistemlərinin təşkilinə,
istifadəçi ilə nitq və görmə vasitəsi ilə ünsiyyəti təmin etməyə, ən yeni proqram vasitələrinin
yaradılması prosesini sadələşdirməyə və s. imkan verməlidirlər. Yeni quruluşa və
texnologiyaya malik
neyrokompüterlər
real
neyronların
əsas xassələrini modelləşdirən
neyron şəbəkələrinə
əsaslanırlar. İntellektual imkanları xeyli üstün olan bioloji və optik
Tarixi
texnologiyaları əsasında bio və optik neyrokompüterlərin yaradılması da yaxın gələcəyin
reallığıdır. Bunlarla yanaşı olaraq kompüterlərin məhsuldarlığı bəzi hallarda və müəyyən
sahələrdə (
nüvə energetikası
,
kosmos
, hərbi-müdafiə,
seysmologiya
və s.) tətbiq üçün
kifayət etmədiyindən
super kompüterlərin
yaradılmasına ciddi ehtiyac yaranmışdır.
Dostları ilə paylaş: