Kompüterin dахiletmə- хаriъetmə sistemləri. Interfeyslər

Kompüterin dахiletmə qurğuları.

Mühazirə 13

Daxiletmə qurğuları informasiyanı kompüterə daxil etmək üçündür: klaviatura, mouse, skaner, foto və video kameralar, mikrofon və s.

Klaviatura

Klaviatura – düyməli daxiletmə qurğusudur. Klaviaturasız kompüteri təsəvvür etmək çətindir. Çünki məlumatları əsasən klaviatura ilə daxil edirlər. PC-lərin klaviaturaları, adətən 104 – 112 düyməli olur. Düymələri aşağıdakı qruplara bölmək olar: 1) əsas sahə hərf-rəqəm düymələri; 2) F1 – F12 – funksional düymələr; 3) əsas sahə düymələrinin ətrafında yerıəşdirilmiş idarəedici düymələr; 4) kursoru hərəkət etdirmək üçün düymələr; 5) əlavə sahə rəqəm-idarəedici düymələr. Lakin bəzən xüsusi məqsədlər üçün xüsusi klaviaturalar olur. Məsələn, musiqiçilər üçün pianinonun
89

klavişlərinə bənzər klavişləri olan klaviaturalar (MİDİ-klaviatura), fotostudiolarda görə biləcəyimiz klaviaturalar, bu klaviaturalarda bir çox düymələr ixtisar olunub. Bəzən kalkulyator kimi istifadə etmək üçün yalnız rəqəmlərdən və əməl işarələrindən ibarət klaviaturalar da olur. Biz özümüz də öz məqsədlərimiz üçün klaviatura düzəldə bilərik. Burada yalnız lazım olan kodu göndərmək üçün qurğunu düzəltmək lazımdır. Bunu isə qurğumuzun içərisinə mikroçip qoyub mikroçipi isə proqramlaşdırmaq kifayət edər.
Kompüterin klaviaturası kompüterə informasiyanı daxil etmək və idarə edici siqnalları vermək üçün qurğudur. Çap maşınının standart düymələr yığımına və bəzi əlavə düymələrə - idarə edici və funksional düymələrə, kursoru idarə edən düymələrə və kiçik rəqəmli klaviaturaya malikdir. Klaviaturada yığılan bütün simvollar dərhal monitorda kursorun mövqeyində əks olunurlar.

Bu gün düymələri klaviaturanın əlifba-rəqəm hissəsinin yuxarı sol cərgəsində yerləşən düymələrə görə QWERTY («kverti» oxunur) adlanan düzülüşə malik klaviatura ən çox yayılmışdır

Belə klaviatura yuxarı kənar boyunca yerləşən 12 funksional düyməyə malikdir.

Funksional düymənin basılması kompüterə bir simvolun deyil, simvolların bütöv məcmusunun göndərilməsinə gətirir. Funksional düymələr istifadəçi tərəfindən proqramlaşdırıla bilir. Məsələn, bir çox proqramlarda kömək almaq üçün F1 düyməsi, proqramdan çıxmaq üçün isə F10 düyməsi nəzərdə tutulmuşdur.

İdarə edici düymələr aşağıdakı təyinatlara malikdir:

90