Kompyuter injinering

Amaliy mashg‘ulot №2. 
Kompyuter tizimining umumiy tarkibini tashkillashtirish 
Savollar: 
1.
 
Kompyuter nima, uning avlodlari haqida ma’lumot bering? 
 
Kompyuter, ma'lumotlarni qabul qilish, ishlash va natijalarni chiqarishga 
mo'ljallangan elektronik qurilma hisoblanadi. U ma'lumotlarni arifmetik va lojik 
amallar bilan bajaradi va bizga qulaylik va samarali hisoblash, ma'lumotlarni saqlash 
va qayta ishlash, axborotni tarqatish va qabul qilish imkonini beradi. 
Kompyuterlar tarixiy ravishda avlod avlod rivojlanib kelganlar. Ulardan 
asosiy avlodlar quyidagilar: 
1.
Tarixiy (Mechanical) kompyuterlar: 20-asrning boshlarida ishlab chiqarilgan 
tarixiy kompyuterlar mehanik asosda ishlaydigan qurilmalardir. Bu avlod 
kompyuterlarda makkab, yengil ayna, telegraf va boshqa mehanik qurilmalar 
ishlatilgan. 
2.
Lampali (Vacuum Tube) kompyuterlar: 1940-yillarda lampalar (vacuum 
tubes) ishlatilgan kompyuterlar rivojlanib keldi. Lampalar elektronik qurilmalar 
bo'lib, elektronlarni boshqa obyektlar bilan almashish orqali ma'lumotlarni ishlash 
imkonini beradi. 
3.
Tranzistorli (Transistor) kompyuterlar: Tranzistorli kompyuterlar avlodining 
rivojlanishi 1950-yillarda boshlandi. Tranzistorlar lampalardan kattaroq, tezroq va 
ishonchli bo'lib, kompyuterlarning hajmini kichraytirib, tezlik va ishlash 
samaradorligini oshirdi. 
4.
Integrlangan loyihalar (Integrated Circuit) kompyuterlar: 1960-yillarda 
integrallangan loyihalar (integrated circuits) (IC) ishlatilgan kompyuterlar rivojlanib 
keldi. IC'larda bir nechta tranzistorlar, diodlar va boshqa elektronik komponentlar 
bir yonga (chip) ichida birlashtirilgan. 
5.
Mikroprotsessorli kompyuterlar: Mikroprotsessorli kompyuterlar 1970- 
yillarda rivojlanib keldi. Ular bir yonga (mikroprotsessor) ichida protsessor, xotira, 
tizim birlashmasi va boshqa modullarni o'z ichiga olgan. Mikroprotsessorli 
kompyuterlar kichik, tezkor va yetarli ishlash kuchiga ega bo'lgan. 
6.
Hozirgi avlod kompyuterlar: Hozirgi kompyuterlar personal kompyuterlar, 
serverlar, superkompyuterlar, planchettalar, smartfonlar va boshqa qurilmalarga 
o'xshash turli turlarda keladi. Bu kompyuterlar kichik, yirik, portativ yoki iste'mol 
bo'yicha maxsusliklarga ega bo'lishi mumkin. 
Kompyuter avlodlari har yili rivojlanib kelmoqda va tez-tez yangi 
texnologiyalar bilan o'zgarib turadi. Bu rivojlanish kompyuterlarning tezlik, xotira 

---

hajmi, ishlash kuchini oshirish va iste'molchilar uchun qulayliklarni keltirib 
chiqaradi.