Kompyuter injinering

2. Qanday protsessor arxitekturalari mavjud, ularning sxemasini 
keltiring, afzallik va kamchiliklarini sanab o‘ting. 
 
Bizning zamonimizda bir nechta protsessor arxitekturasi mavjud. Ularning 
ba'zilari quyidagi turdagi protsessorlarga misol bo'lib keltiriladi: 
1.
x86: x86 arxitekturasi, Intel va AMD tomonidan ishlatiladi va Personal 
kompyuterlar uchun juda keng tarqalgan. Bu arxitekturaga misol bo'lgan 
protsessorlar x86, x86-64 (ya'ni 64-bit) deb nomlanadi. Ular CISC (Buyruq 
kompleksi instruksiyalar to'plami) arxitekturasiga asoslangan. x86 arxitekturasi 
katta ma'lumotlar qismi uchun yaxshi ishlaydi, ammo energiya sarflashining yuqori 
bo'lishi va ishlash tezligini ta'sir qilishi mumkin. 
2.
ARM: ARM arxitekturasi, mobil qurilmalar, planchettalar, smartfonlar va 
boshqa portativ qurilmalar uchun juda mashhur bo'lgan. Ular energiya samaradorligi 
yuqori va ishlash tezligi yaxshi bo'lgan RISC (Reduced Instruction Set Computing) 
arxitekturasiga asoslangan. ARM protsessorlar, kichik hajmda ishlayadigan va 
portativ qurilmalarda uning muhim afzalliklari bo'lgan murakkab ilovalar bilan 
yaxshi ishlash uchun optimallashtirilgan. 
3.
MIPS: MIPS (Microprocessor without Interlocked Pipeline Stages) 
arxitekturasi, boshqaruv tizimlari, tezkor internet ustida ishlaydigan qurilmalar va 
boshqa sohalarda foydalaniladi. Ular RISC arxitekturasiga asoslangan. MIPS 
protsessorlarining afzalliklari o'rtacha ishlash tezligi, energiya samaradorligi va 
yuqori boshqaruv darajasini ta'minlashdir. Ularning kamchiliklari esa murakkab 
ilovalar va yuqori ishlab chiqarish jarayonlarida qiyinliklarni keltirishi mumkin. 
4.
PowerPC: PowerPC arxitekturasi, IBM, Apple va Motorola tomonidan 
ishlatilgan. Ular katta miqdordagi ma'lumotlarni ishlab chiqishda va serverlarda 
foydalaniladi. PowerPC protsessorlarining afzalliklari o'rtacha ishlash tezligi, 
energiya samaradorligi va katta miqdorda xotira bilan ta'minlanishi. Ularning 
kamchiliklari esa, ularning xalqaro e'tiborga ega bo'lmagani va xususiy sohalarda 
ishlatilmagani bo'lishi mumkin. 
5.
SPARC: SPARC (Scalable Processor Architecture) arxitekturasi, Oracle 
(avval Sun Microsystems) tomonidan ishlab chiqilgan. Ular serverlar, 
superkompyuterlar va boshqa ma'suliyatli tizimlarda ishlatiladi. SPARC 
protsessorlarining afzalliklari yuqori ishlash tezligi, boshqaruv darajasi va yuqori 
ishlab chiqarish samaradorligi bilan ajralib turadi. Ularning kamchiliklari esa, 

---

ularning ommaviy foydalanishga mos kelmaydi va eng turli ilovalar uchun juda kam 
ta'minlanishi bo'lishi mumkin. 
Har bir protsessor arxitekturasining afzalliklari va kamchiliklari mavjud. Ular 
tezlik, energiya samaradorligi, xotira miqdori, ishlab chiqarish jarayoni, ilovalar va 
sohalarda foydalanishga mos kelishadi yoki kelmasligi bilan ajralib turadi. 
Protsessor arxitekturasi, xususiy foydalanish sohalariga va iste'molchi talablari 
vatalablari va muammolariga qarab tanlanishi lozim. Bunday tanlovlar, muhandislar 
va kompyuter ishlab chiqaruvchilari tomonidan amalga oshiriladi, ular ishlab 
chiqaruvchilar tomonidan taklif etiladi va sohalarda joylashgan IT sohasidagi 
o'zgarishlar bilan birgalikda rivojlanadi.