Kompyuter lingvistikasi



Yüklə 349,08 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə23/32
tarix06.05.2023
ölçüsü349,08 Kb.
#108533
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   32
kompyuter lingvistikasi 2019

1.Original 
2.Funktsional 
 
modellar
3.Struktur
Original modellar – obektning tuzilishini o’rganadi. 
Funktsional modellar – original modellarning qanday ishlashini o’rganadi.
Struktur modellar – har ikkalasi haqida malumot beradi. 
 


21 
Original modellarga quyidagi talablar qo’yiladi: 
1.Model tabiiy obektning aynan nusxasi bo’lishi kerak 
2.Original model o’zida elementlarning murakkab tuzilishini namoyon eta olishi kerak. 
3.Tabiiy obektning hamma xususiyatlari original modelga to’g’ri kelishi kerak. 
4.Model evristik funktsiyaga ega bo’lishi kerak. Yani u yangi g’oyalar bera olishi va 
uni amaliyotda sinab ko’rish imkoniyati bo’lishi zarur. 
Masalan:
aT –H so’z birikmasining modeli. 
( tobe – hokim ) 
b) O’Pm minimal sodda gapning modeli. M: Bordim, yozding. Va h.k.  

Gipotetik ( nazariy) modellarga xos xususiyatlar sifatida o’z-o’ziga zid emaslik, tavsifning 
to’liqligi, modelning soddaligi xisoblanadi. 
Yaratuvchi modellar tilshunoslik rivojlangach yuzaga keldi. Bunda lingvistik modellar bor 
narsani tekshirishdan o’tib o’zi ham yaratuvchanlik xususiyatiga ega bo’ladi.
Yaratuvchi modellar invariant asosida variantlar haqida xulosa chiqariladi. 
Quyida ingliz tili grammatikasining modeli namunasini keltiramiz. Shu namuna asosida 
(albatta, har bir tilning o’z xususiyatlaridan kelib chiqqan holda) boshqa tillarning ham modelini 
ishlab chiqish - formallashtirish mumkin bo’ladi. Đngliz tili grammatikasining butun modeli juda 
katta hajmga ega. Bunda o’quv materiallarining hajmidan kelib chiqqan holda nisbatan 
qisqartirilgan model keltiriladi. Gaplarni tadqiq qilishning uch bosqichli ko’rinishi umum 
tomonidan tan olingan: 
1)
so’zlar (so’z turkumlari); 
2)
frazalar (gap bo’laklari); 
3)
gaplar (gap konstruktsiyalarining sxemalari). 

Yüklə 349,08 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   32




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin