Kompyuter viruslari va antiviruslar

Kóbinese bilip bolmaydı, virus qay jerden payda boldı.

Kompyuter virusları - kóbeytiliwshi, programmalardı {|Ts||ga kóship alıwı, jaman aqıbetler keltirip shıǵarıwshı programmalar bolıp tabıladı. Lekin olar qatań bir kóriniste bolıwı belgilep qoyılmaǵan.

virustı Anıqlanıwı sonda, ol kompyuter sistemasında jaylasıp hám kóbeyip barıwına baylanıslı. Mısal ushın, teoriyalıq tárepten operativ sistemada virus davolab bolmaydı. Orınlawshı koddıń tarawin dúziw hám ózgertiw ta'qiqlangan sistema mısal bolıwı múmkin.

virus payda bolıwı ushın atqarılıwshı kodlar izbe-izligi málim bir dáwirde qáliplesiwi kerek. Kompyuter virusınıń ózgesheliklerinen biri óz nusqaların kompyuter tarmaqları arqalı atqarılıwshı ob'ektlerge kóshiredi. Bul nusqalar xam óz-ózinen kóbeyiw múmkinshiligine iye.

Kompyuter virusları qanday payda boladı?

Biologiyalıq viruslardan ayrıqsha olaroq, kompyuter virusların insan tárepinen dúziledi. viruslar kompyuter paydalanıwshılarına úlken

zálel jetkeredi. Olar kompyuter jumısın toqtatadı yamasa qattı disktaǵı maǵlıwmatlardı uchiradi. virus sistemaǵa bir neshe jollar menen túsiwi múmkin: disketalar, programma támiynat júklengen CD-ROM, tarmaq interfeysi yamasa modemli baylanısıw, global Internet tarmaǵındaǵı elektron pochta.

Disketa virustan zıyanlanıwı ańsat. Zálellengen kompyuterge disketti salıp oqıtilganda disktıń bas penensektorına virus túsedi.

Internet maǵlıwmatlar almasınıwına úlken múmkinshilik jaratadı. Lekin, kompyuter virusları hám zıyanlı programmalar tarqalıwı ushın jaqsı ortalıq jaratadı. Álbette Internetten alınǵan barlıq maǵlıwmatlarda virus bar dep bolmaydı. Kompyuterde isleytuǵın kópshilik qánigeler hám operatorlar qabıl etiletuǵın maǵlıwmatlardı viruslardan tekseriwdi mudami atqaradı. Internette islep atirǵan hár bir kisi ushın jaqsı antivirus ximoya zárúr. «Kasperskiy laboratoriyası» texnikalıq támiynat xızmeti statistikasına kóre, viruslardan zálellengen jaǵdaylardıń 85% i elektron pochta arqalı júz bergen. 1999 jılǵa salıstırǵanda házirgi kúnde bul kórsetkish 70 % quraydı. «Kasperskiy laboratoriyası» elektron pochtalarǵa jaqsı antivirus ximoyasi kerekligini aytıp otedi.

virus dúziwshilerge elektron pochta júdá qolay. Ámeliyat sonı kórsetedi, kópshilikke arnalǵan programmalar, operastion sistemalar, maǵlıwmatlardı uzatıw texnologiyaları ushın viruslar kóplegen tuzilmoqda. Xozirda elektron pochta biznes hám basqa tarawlarda baylanısıw ushın tiykarǵı qural bolıp qalıp atır. Sol sebepli virus dúziwshileri elektron pochtaǵa dıqqatın qaratıp atır.

virus payda bolıw belgileri.

Zálellengen kompyuterde eń áhmiyetlii virustı anıqlaw. Onıń ushın virustı tiykarǵı belgilerin biliw kerek:

1. Funksional programmalardı jumısın toqtatıw yamasa nadurıs islewi;

2. Kompyuterdi aste islewi;

3. OS penenni júklenbesligi;

4. Fayl hám kataloglardı joǵalıp ketiwi yamasa olardaǵı maǵlıwmatlardı aynıwı ;

5. Fayllar modifikasiyasining sáne hám vaqktining ózgeriwi;

6. Fayl kóleminiń ózgeriwi;

7. Disktaǵı fayllar muǵdarınıń keskin kóbeyiwi;

8. Bos operativ yad kóleminiń keskin azayıwı ;

9. Qápelimde maǵlıwmatlar hám suwretlerdiń ekranǵa shıǵıwı ;

10. Qápelimde dawıslardıń payda bolıwı ;

11. Kompyuterdiń tez-tez asılıp qalıwı.

Joqarıdaǵı belgiler basqa sebeplerge kóre xam bolıwı múmkinligin eskertip ótemiz Qısqasha tariyx.

80-jıllarda IBM-PC menen islegen kisiler bolsa 1987-89 jıllardaǵı viruslardı tarqalıwın unıtıwganicha joq. Ekran daǵı háripler hár túrlı

kóriniste buzılǵan hám paydalanıwshılar kópshiligi qánigelerge displeylerin alıp kela baslawǵan. Keyinirek kompyuter «Yankee Doodle» dep atalǵan ózgeyerlik virusın shertiwdi baslaǵan. Lekin, bunı ońlawdı xesh kim taslamadı, júdá tez hal boldı. Bul o'nlab viruslar kompleksi edi.

Sonday etip, viruslar fayllardı zálellay basladı. «Brain» hám ekranda sharıklar payda etiwshi «Pingpong» virusları Boot-sektor ústinen de jeńimpaz shıǵıwdı. Bul hámmesi IBM-PC den paydalanıwshılarǵa onsha yoqmadi hám antiviruslar payda boldı. Birinshi antiviruslardan biri ANTI-KOT: tań qalǵanday Oleg Kotik óziniń antivirusınıń birinshi versiyası dúnya júzin kórdi. Ol 4 virustı yo'k etdi. Ókiniw menen aytamız, ANTI-KOT MSDOS penenkombinastiyasidan paydalanıp fayl aqırında «Time» virusın Anıqlandi. Basqa antiviruslar bolsa. som hám. exe keńeytpeli fayllardıń hár bir hárıbige shekem shınjırlaydı.

waqıt ótiwi menen viruslar kóbeyip barıp atır. Bulardıń hámmesi bir-birine uqsas, yadqa o'rnashadi, sektor hám fayllarǵa baylanısadı, fayllardı, disket hám vinchesterlerdi yo'k etedi. Birinshilerden bolıp, «Frodo. 4096» virusı kópshilikke arnalǵan bolıp shıqtı. Bul virus INT2 Ih ni iyelep, DOS penenga shaqırıq etilgende zálellengen fayl tap xesh zat bolmaǵanday túrde kórinis penenbergen. Biraq, bul MSDOS penenústinen o'rnashib hukmini ótkergen. Bir jıl da topırdanoq «elektr nangórekler» DOS penenyadrosına o'rnashib alǵanlar. Kórinbes virus «Deast. 512» dep atalǵan. Kórinbeslik pikiri kóbeyip rawajlanıp

bardı : 1991 jıl jazında kompyuter oba keselii - virus «Dir_n» payda boldı. Biraq kórinbeslerge qarsı gúres ápiwayı : RAM ni davolab xotirjam bolıw múmkin.

Sonday viruslar xam kelip shıqtıqı, olar ózlerin shifrlap alıw múmkinshiligine ıyelewdi. Bul viruslardı emlew hám joq etiw ushın arnawlı kiem programmalar jaratıw kerek bolǵan. Lekin buǵan xesh kim itibar bermadi, tokı bul viruslardıń jańa áwladları kelip chiqmaguncha.