Kompyuter viruslaridan ximoyalanishb

 
 
 
 
 
 
 
 
 
- 3 -

 
II. Kompyuter virusi nima va uni kanday aniklanadi? 

---

 Kompyuter virusi – bu maxsus yozilgan dastur bulib, u boshka dasturlarga 
kushilishi (ya’ni uni zaxarlashi) mumkin, shuningdek kompyuterda noma’kul
xarakatlarni amalga oshirishi mumkin. Ichida virus bulgan dastur «zararlangan» 
deyiladi. Bunday dastur ishni boshlaganda boshkaruvni avvalo virus amalga 
oshiradi. Virus boshka dasturlarni topadi va zararlaydi, shuningdek kandaydir 
buzgunchi xarakatlarni bajaradi (masalan, diskdagi fayllarni va shu fayllar 
joylashgan jadvalni ishdan chikaradi (buzadi), operativ xotirani bular-bulmas 
«axlat» bilan tuldiradi va x.k.) Virus uzini yashirish maksadida dasturni 
zararlantirish xarakatlari xar doim xam bajarilavermaydi. Ular fakat muayyan 
sharoitda amalga oshadi. Virus kerakli xarakatlarni bajarib bulgandan sung, u
boshkaruvni usha dasturga beradi (virus shu dasturning ichida yotadi) va 
oldingidek ishlayveradi. Shu bilan bir katorda virus bilan zararlangan dastur xuddi 
viruslanmagan dastur kabi faoliyat kursatadi. 
Odatda foydalanuvchiga virus dasturlarining nomigina ma’lum bulishi 
mumkin. Masalan, Black Hole (kora teshik), Black Friday (kora juma), Friday 13 
(un uchinchi juma) va «sekin ta’sir kiluvchi virus». Mazkur viruslar ekranning 
chap burchagidan kora teshik ochishi yoki 13 sana juma kunlari ishlayotgan 
fayllarni yukotishi, bundan tashkari kiska vaktda kompyuter ishini bir necha yuz 
marotalab sun’iy sekinlashtirib yuborishi mumkin. 
Odatda TR-viruslar deb nomlanuvchi viruslar guruxi ajoyib xossaga ega. 
Zararlangan dasturni kurish chogida virus dasturi tugrilangan dastur ichiga 
«sukilib» kirib oladi va uzini namoyon etmaydi. Shunga uxshash pokistoncha 
viruslar (Brain Ashet) xam zararlangan kompyuterlarda uz «faoliyatini» 
ayyorlarcha olib boradi.