Kompyuterning matematik asoslari

2.4 Sonni sakkizlik yoki o‘n oltilik sistemadan ikkilik songa o‘tkazish
Sakkizlik yoki oʻn oltilik sonni ikkilik koʻrinishga oʻtkazish uchun bu sonning, yuqori va quyi raqamlardagi keraksiz nollarni tashlab, har bir raqamini sakkizlik sanoq sistemasiga oʻtkazish uchun tegishli uch xonali ikkilik songa (triada) yoki o‘n oltilik sanoq tizimiga o‘tkazish uchun toʻrt xonali (tetrada) (1-jadval) ikkilik songa almashtirish kifoya.
4-misol.
305,4₈ va 7B2,E₁₆ sonlarini ikkilik sanoq sistemasiga o‘tkazing
a)
b)
3 Kompyuterning arifmetik asoslari
3.1 Ikkilik arifmetika
Ikkilik sonlar ustida arifmetik amallarni bajarish qoidalari ikkilik qo‘shish, ayirish va ko‘paytirish jadvallari bilan belgilanadi.
jadval 2

Ikkilik qo‘shish jadvali	Ikkilik ayirish jadval	Ikkilik ko‘paytirish jadvali
0+0=0 0+1=1 1+0=1 1+1=10 yuqori razriyadga o‘tish birligi	0–0=0 1–0=1 1–1=0 10–1=1 yuqori razriyaddan olish birligi	0 × 0=0 0 × 1=0 1 × 0=0 1 × 1=1

3.1.1 Ikkilik qo‘shish
qo‘shganda , shartlarning raqamlari va agar mavjud bo‘lsa, qo‘shni past tartibli raqamdan o‘tkazish ikkilik qo‘shish qoidalariga muvofiq qo‘shiladi (2-jadval) . Shuni hisobga olish kerakki, 1+1 berilgan raqamda nol va keyingi raqamga tashish birligini beradi.
5-misol.
a) Ikkilik sonlarni qo‘shishni bajaring: X =1101, Y =101;
1111 ko‘chish birliklari
X = 1101
+ Y = 101
X + Y = 10010
Natijada 1101+101=10010.
b) Ikkilik sonlarni qo‘shishni bajaring: X =1101, Y =101, Z =111;
11
111 ko‘chish birliklari
X = 1101
+ Y = 101
+ Z = 111
X+Y = 11001
Natijada 1101+101+111=11001.