Konsepsiyasi

---

30 
2-bob. MARKETINGNI RIVOJLANISH EVOLYUSIYASI VA 
KONSEPSIYASI 
 
2.1.Marketingni vujudga kelishi va rivojlanishining asosiy bosqichlari 
Marketingni asosiy elementlarini tashkil topishi – bozorni tadqiq qilish va tahlil 
etish, narxni tuzilishi tamoyili; servis siyosati –Sayrus Makkormek nomi bilan 
bog‘lanadi. 1902- yildan boshlab AQSHning (Michigan, Kaliforniya, Illinoys) 
universitetlarida 
marketing 
muammolari 
bo‘yicha 
(«Tovarlar marketingi», 
«Marketing uslublari» fanlari va boshqalar) fanlar kiritilib, ma’ruzalar o‘qitila 
boshladi. 
1926- yilda AQSHda marketing va reklama milliy uyushmasi tashkil topdi, 
keyinchalik uning negizida Amerika marketing jamiyati barpo etildi, bu jamiyat 
1973- yilda Amerika marketing uyushmasi nomini oldi. Bir oz keyinroq bunday 
uyushma va tashkilotlar G‘arbiy Evropa mamlakatlari va Yaponiyada ham paydo 
bo‘ldi. Xalqaro marketing tashkilotlari - Evropa marketing va ijtimoiy fikr 
tadqiqotlari jamiyati, Xalqaro marketing federatsiyasi, Evropa Akademiyasi va 
shunga o‘xshashlar yuzaga keldi. 
O‘tgan asrning
60-yillar o‘rtasida eng yirik Amerika korporatsiyalarining 
barchasi o‘z xo‘jalik faoliyatida marketingning asosiy talablarini qo‘llay boshladi. 
G‘arbiy Evropa va Yaponiyada marketing g‘oyalari AQSHga qaraganda sustroq joriy 
qilindi. Ammo 60-yillarning oxiriga kelib ular marketing amaliyotini tezkorlik bilan 
o‘zlashtirishga kirishdilar va bunda muhim yutuqlarga erishdilar.
Amerika modeli bo‘yicha marketing faoliyati birinchi navbatda korxonani 
maqsad va vazifalariga erishishga qaratiladi hamda ikkinchi navbatda esa 
iste’molchilarni ehtiyojini qondirishga qaratiladi. 
Yapon modeli bo‘yicha marketing faoliyati eng avvalo iste’molchilarni hohish – 
ehtiyojini qondirishi kerak. 
Yapon marketingining asosiy maqsadi – iste’molchiga xizmat qilish, Amerika 
marketingi uchun esa, maqsadga erishish uchun hamma vositalardan foydalanish 
mumkin. 

---

31 
Bular haqida 2.1-jadvalda to‘liq tanishib chiqish mumkin.