Konsulliklarda notarial xizmatlar
Yüklə 55,4 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Davlat Notariuslari endi qayd etish lozimki, zarur miqdorda xususiy idoralar shakllanmaguncha faoliyatini davom ettiradi. Xususiy amaliyot bilan shug`ullanuvchi notariuslarning tashkil qilinishi birinchidan tizimda sog`lom raqobat muhitini paydo qilib, notarial harakatlarni rasmiylashtirish vaqti deyarli uch barobar tezlashishiga olib keldi. Yangi tizimga o‘tilayotgani davlat notarial idoralari faoliyatini tashkil etish bilan bog`liq davlat resurslari tejalishini ta`minlaydi. Qolaversa, endi notariuslarning sodir etgan qilmishlari hamda jismoniy va yuridik shaxslarga yetkazgan zararlari uchun davlat javobgar bo‘lmaydi. Xususiy amaliyot bilan shug`ullanuvchi notarius noqonuniy harakati natijasida yetkazilgan zararni to‘liq qoplashi, buning uchun notariusning javobgarligi majburiy sug`urtalanishi ham eng muhim o‘zgarishlardan biri hisoblanadi. Xususiy amaliyot bilan shug`ullanuvchi notariuslarning faoliyati ham monitoring qilib boriladigan bo‘ldi. Bunday nazoratni O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi hamda adliya boshqarmalari amalga oshiradi. Ularning odob-axloq qoidalari va kasb majburiyatlariga rioya etishi ustidan nazorat Notarial palata va uning hududiy boshqarmalari tomonidan amalga oshiriladi. Shuningdek notariuslar xuzurida ‘’kurier’’, ya`ni xujjat tushuvchi xodim lavozimi joriy etildi. Ular fuqarolar o‘rniga turli tashkilotlardan kerakli xujjatlarni to‘plab olib kelish vazifasini bajaradi. Bunda fuqarolarning davlat idora va tashkilotlariga borib, turli ovoragarchilik va vaqt yo‘qotish evaziga xujjat to‘plash holatlariga barxam berildi. Notariat tizimida mavjud muammolarni bartaraf etish va notariat tizimini zamon talablariga mos keladigan sohaga aylantirish maqsadida Adliya vazirligi huzurida notariat sohasida yagona amaliyotni shakllantirish bo‘yicha Ekspertlik komissiyasi tashkil etildi. Ekspertlik komissiyasi tarkibiga jamoatchilik asosida faoliyat ko‘rsatuvchi 7 nafar a`zodan iborat bo‘lib, uning tarkibiga huquq sohasidagi yetakchi mutaxassis-olimlar, tajribali notariuslar va Adliya vazirligining mas`ul hodimlari kiritildi. Komissiyaga notarial harakatlarni amalga oshirishda joylardagi mavjud muammolarni aniqlash va ularni qonuniy hal qilish sohada bir xil amaliyotni ta`minlash, qonun hujjatlaridagi huquqiy nuqsonlarni, korrupsiyaga, boshqa huquqbuzarliklarni sodir etishga, fuqarolardan ortiqcha hujjatlar talab qilishga, ularni turli xil ovora-sarson qilishga yo‘l qo‘ymaslik vazifasi bo‘yicha takliflar ishlab chiqish yuklatildi. Bundan tashqari, komissiyaga notarial harakatlarni bajarish uchun taqdim qilinadigan hujjat turlarini tubdan qisqartirish, fuqarolarning ortiqcha ovoragarchiligini oldini olish maqsadida notarial harakatlarni bajarish uchun zarur bo‘lgan barcha hujjatlarni elektron tizim orqali olish hamda qonunchilikda notarial tasdiqlash majburiy talab qilinadigan bitim va hujjatlarning turlarini qisqartirishning qonuniy yo‘llarini izlab topish vazifalari topshirildi. Hulosa qilib aytadigan bo‘lsam; ushbu Ekspertlik komissiyasining tashkil qilinishi kelgusida notarial sohasidagi ishlarning qonuniy hal qilish, bir xillikni ta`minlash yo‘li bilan jismoniy va yuridik shaxslarga sifatli va ovoragarchiliklarsiz qulay huquqiy xizmat ko‘rsatishda muhim o‘rin tutadi. Eng e`tiborli jihati, navbat kutish masalalarida ham fuqarolarga yengilliklar yaratildi. Xususan, davlat notarial idoralarida maxsus texnik vositalar o‘rnatiladi va bu texnik moslamalar xaqqoniy navbat tizimini shakllantiradi. Bu esa notasrius qabuliga navbatsiz kirish, turli ‘’tanish-bilishchilik’’ holatlarini oldini olishga xizmat qiladi. Hozirgi kunda yangi o‘zgarishlardan biri bu ayrim turdagi notarial harakatlar masofadan turib amalga oshirish tizimi ishga tushiriladigan bo‘ldi. Jismoniy hamda yuridik shaxslarning notarial idoraga kelmasdan, masofadan turib murojaat qilishi, navbatga yozilishi va ayrim turdagi notarial xizmatlardan onlayn foydalanish tartibi belgilanmoqda Xorijiy tajribada notariatning lotin va anglo-sakson turlari mavjud bo‘lib, O‘zbekiston lotin notariat turiga mansub hisoblanadi. Aytish lozimki notariatning har ikki turida ham nodavlat shakli ustunlik mavqeyiga ega. Xalqaro Notariuslar ittifoqi 1948-yil tashkil etilgan bo‘lib, hozirda unga lotin modelidagi 89 mamlakatning notariat tizimi a`zo. Bugungi kunda aksariyat xorijiy davlatlarda (Germaniya, Fransiya, Italiya, Estoniya, Avstriya, Vengriya, Turkiya va boshqa) shu jumladan MDH davlatlarida (O‘zbekiston, Tojikiston va Turkmanistondan tashqari) lotin notariat prinsiplariga asoslangan notariatning faol nodavlat shakli muvaffaqiyatli faoliyat yuritmoqda. Ilg`or xorijiy tajriba jismoniy va yuridik shaxslarning nizolarni oldini olish funksiyasini bajaruvchi notariatning faol nodavlat modeliga bo‘lgan ehtiyoj ortib borayotgqanini ko‘rsatmoqda. Bunday notariat o‘zgaruvchan ijtimoiy jarayonlarga moslashgan holda javob berish, iste`molchilarning talablari doirasida tez o‘zgara olish qobiliyatiga ega. Notariatning bunday faol nodavlat shakliga o‘tishi Natijasida notariusning moddiy manfaatdorligi oshishi aholiga tezkor va sifatli notariat xizmat ko‘rsatishini ta`minlaydi. Uning nizolarning oldini oluvchi institut sifatida yanada rivojlanishiga xizmat qiladi. O‘zbekiston va Germaniyaning notarial tizimi bir-biriga o‘xshash bo‘lib, mamlakatimizda Germaniya tajribasini qo‘llash orqali bugungi kunda ko‘plab yutuqlarga erishilmoqda, buning sababi shundaki, har ikkala davlat roman-german huquq oilasiga mansubdir. Demak, birining huquqiy islohotlarini ikkinchida qo‘llash ko‘plab muammolarni keltirib chiqarmasligi mumkin. Bundan tashqari, Yevropa va Osiyoning ko‘plab davlatlarining notariat institutini o‘rganishimiz va tadbiq qilishimiz mumkin, ularning har birida o‘ziga xos huquqiy xizmat ko‘rsatishning samarali yo‘llari allaqachon amaliyotga joriy etilgan. Bu esa o‘z navbatida fuqarolarning davlat organlarida to‘laqonli manfaatlari himoyalanishi hamda ularga muammolarini hal qilishda ko‘maklashmoqda. Ana shunday keng miqyosdagi o‘rganish va har tomonlama izlanishlar natijasida, biz bugungi kunda mamlakatimiz huquq tizimida keng miqyosda islohotlarning guvohi va o‘z navbatida ishtirokchisiga aylanmoqdamiz. Negaki, har bir xattiharakatimiz negizida fuqaroviy munosabatlar yotadi va ular tegishli normalar bilan tartibga solinadi. Ushbu ilmiy tadqiqot ishi orqali biz tomonimizdan ilgari surilgan yuqoridagi takliflarlarni amaliyotga tadbiq qilish orqali, quyidagi natijalarga erishish mumkin, ya’ni: - Tizimni optimallashtirish va moddiy-texnik bazasini mustahkamlash; - Idoralararo bog‘liqlikni muvofiqlashtirish; - Fuqarolarning shaxsi buyicha ma’lumot olishni tizimlashtirish va soddalashtirish; - Davlat organlar faoliyatida shaffoflik va qonuniylikni ta’minlash; Notariuslar funksiyalari doirasi kengaytirildi 2020-yil 1-yanvardan; Fuqarolik-huquqiy munosabatlarda sudgacha bo‘lgan jarayonda dalillarni ta`minlash (guvohlarni so‘roq qilish, yozma va ashyoviy dalillarni ko‘zdan kechirish va guvohlantirish, ekspertiza tayinlash, internet tarmog`idagi dalillarni ta`minlash). Fuqarolik-huquqiy munosabatlarda, shu jumladan mulkiy va meros masalalarida mediator vazifalarini bajarish . Yaratilgan mualliflik va turdosh huquq obyektining taqdim etilgan vaqtini tasdiqlashi. Hukumat qarori (464-son, 27.07.2021 y.) bilan Notariat to‘g`risidagi qonunchilik hujjatlariga rioya etilishi ustidan nazorat qilish va monitoring qilish tartibi belgilandi. Mazkur qaror loyihasi bilan quyidagilar belgilandi: Nazorat tadbirlari o‘tkazishning tashkiliy asoslari belgilab beriladi: Notariuslar faoliyatida rejali tekshirish, qisqa muddatli tekshirish va kamerali tekshirish o‘tkazish tartibi belgilabdi: Notariuslar faoliyatini monitoring qilish talab va shartlari, ularni amalga oshirish tartibi nazarda tutiladi: Bu qaror bilan quyidagi tekshirishlar orqali amalga oshiriladi: Yüklə 55,4 Kb. Dostları ilə paylaş:
|