Konveyer transportida otval xosil qilish

3.3. Kon jinslarining portlovchanligi va portlovchanlik kо‘rsatkichi bо‘yicha toifalanishi.
Kon jinslarining sifatli maydalanishi, birinchi navbatda PM solishtirma sarfini, ya’ni bir birlikdagi jins hajmini samarali maydalashni ta’minlaydigan portlovchi modda zaryadi massasini to‘g‘ri aniqlashga bogiiqdir. Zaryadning bu miqdori kon jinslarining portlovchanlik xususiyati asosida belgilanadi. Portlatish natijalarini o‘zaro solishtirish uchun olti ochiq yuza (tomon)ga ega bo‘lgan 1 m3 monolit kon jinsi (muallaq osilgan kub)ning markaziga joylashtirilgan, etalon PM zaryadini (ammonit № 6 ЖВ) portlatilganda jinsning maydalanish darajasi n- 2 bo‘lishini ta’minlaydigan PM zaryadi miqdori etalon sifatida qabul qilinadi. Etalon PM ning etalon solishtirma sarfi (g/m3) quyidagi empirik formula bo‘yicha aniqlanadi:

Yuqoridagi formula yordamida hisoblangan PM sarfi ko‘pchilik kon jinslari uchun 5-50 g/m3 (oliy kategoriyali, juda qattiq jinslar uchun 70-100 g/m3) ni tashkil qiladi. Kon jinslari PM etalon sarfi bo‘yicha besh sinfga bo‘linadi va har bir sinf besh kategoriyadan iborat bo‘ladi: I sinf - oson portlaydigan jinslar ldan 5 kategoriyagacha ((q <10 g/m3);

II sinf - o‘rtacha portlaydigan jinslar 6 dan 10 kategoriyagac ha (q =10.1+20 g/m3); III sinf - qiyin portlaydigan jinslar 11 dan 16 kategoriyagacha (q =20,1-30 g/m3); IV sinf - juda qiyin portlaydigan jinslar 16 dan 20 kategoriyagacha (q_e=30,l-40 g/m3); V sinf - nihoyatda qiyin portlaydigan jinslar 21 dan 25 kategoriyagacha (q_e=40,l-50 g/m3);
4.1. . Kon jinslarining burg‘ilanuvchanligi va burg‘ilanuvchanlik kо‘rsatkichi bо‘yicha toifalanishi.
Skvajina burgilash samaradorligi ko‘p omillarga bogiiq boiib, ulaming eng asosiysi kon jinslarining burgilanuvchanligi hisoblanadi. Burgilanuvchanlik - bu kon jinslarining burgilash instrumenti ta’siri ostida buzilish (nurash) xususiyatidir. Kon jinslarining ana shu xususiyati asosida burgilash stanoklarining texnologik parametrlari tanlab olinadi. Jinslaming burgilanuvchanligi ko‘p jihatdan burgilash usuli. burgilash instrumenti konstruksiyasi va boshqa omillarga bogiiq boiib. jinslaming buzilish tavsifiga, va'ni massivdan ajratib olinadigan jins zarrachalarining shakli va oichamiga ta'sir etadi. Akademik V.V. Rjevskiy burgilanuvchanlikni jinslarni mexanik usulda burgilashda ularning nisbiy burgilanish qiyinligi koisatkichi orqali ifodalashni tavsiya etadi. Bu koisatkichni aniqlashning uslubiy asoslarini quyidagilar tashkil qiladi:
1) burgilash jarayonida kon jinslarini buzishda (skvajina kavjoyidan ajratib olishda) stanokningjim ,.i siqish va chatnatishga ko'rsatadigan kuchi katta ahamiyatga ega boiadi.
2) agar muayyan kon jinslari namunalari bo‘yicha bajarilgan tajribalarda jinslaming siqilish (G ) va surilish (Gsur) bo‘yicha pishiqlik chegaralari aniqlangan bo‘lsa, jinslaming darzdorlik ko‘rsatkichini hisobga olinmasligi mumkin. Chunki ushbu ko'rsatkichlar darzdorlikni burgilashga ko'rsatadigan ta’sirini hisobga oladi;
Burg‘ilanuvchanlik ko‘rsatkichi bo‘yicha kon jinslari besh sinfga, har bir sinf esa besh kategoriyaga bo‘linadi. I sinf - oson burg‘ilanadigan va 1- dan 5- kategoriyalarga mansub bo‘lgan jinslar (Y=l+5). II sinf - o‘rtacha qiyinlikda burg‘ilanadigan va 6- dan 10- kategoriyalarni jtasnkij qiluvchi jinslar (У=5,1 ^10). III sinf - qi)|in burg‘ilanadigan va 11-dan 15- kategoriyaga tegishli bo‘ lgan jinslar (У=10,1+15). IV sinf - juda qiyin burg‘ilanadigan va 16- dan 20- kategoriyalami tashkil qiluvchi jinslar (F= 15,1+20). V sinf - o‘ta qiyin burg‘ilanadigan va 21- dan 25- kategoriyalarga mansub jinslar (K==20,l+25). Burg‘ilanuvchanlik ko‘rsatkichi katta Y>25 bo‘lgan jinslar j konchilik amaliyotida juda kam uchraydigan jinslar boiib, ular) kategoriyasiz jinslar hisoblanadi.