Копия 3-jild p65
Yüklə 293,53 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Natijalari va ballar
O`g`il bolalar Qiz bolalar T/ r Sinov mashqlari "5 "4" "3" "2" "1" "5" "4" "3" "2" "1" 1. Baland turnikda tortilish 6 4 3 2 1 - - - - - 2. Chalqancha yotgan holda 90° gavdani ko`tarish (1 daqiqa davomida) 20 18 13 11 9 18 13 8 7 6 3. Polda qo`llarga tayanib, qo`l- larni bukish va yozish 18 15 12 10 8 - - - - - 4. Arg`amchida (1 daqiqa) sakrash 75 65 55 50 45 80 75 65 60 55 5. Gardishni belda aylantirish - - - - - 65 55 40 30 25 6. Gimnastik o`rindiqqa tayanib, qo`llarni bukish va yozish - - - 8 5 3 2 1 7. Tik turgan holda (oldinga) pastga egilish 4 6 8 10 4 6 8 10 258 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi O`quv mezonlari: 1. 60 metrga yugurish: - o`g`il bolalar -10,0 - 10,5 - 11,0 soniya; - qiz bolalar - 10,3 - 10,8 - 11,3 soniya; 2. Yugurib kelib uzunlikka sakrash: - o`g`il bolalar - 340 - 310 - 270 sm; - qiz bolalar - 310 -270 - 230 sm. 3. Yugurib kelib balandlikka sakrash: - o`g`il bolalar - 105 - 95 - 85 sm; - qiz bolalar - 95 - 90 - 80 sm. 4. 1000 metrga yugurish: - o`g`il bolalar - 4,10 - 4,30 - 5,0 daqiqa; - qiz bolalar - 5,40 - 6,10 - 6,40 daqiqa. 5. To`pni uloqtirish: - o`g`il bolalar - 36 - 30 - 21 metr; - qiz bolalar - 23 - 18 - 15 metr. 6. 4 X 10 metrga mokisimon yugurish: - o`g`il bolalar - 10,5 - 10,8 -11,3 soniya; - qiz bolalar - 11,0 - 11,3 - 12,0 soniya. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Televideniye, radio to`lqinlari orqali beriladigan ertalabki gimnastika mashqlarini bajarish. 2. Arg`amchi, gimnastik tayoqcha (engashish, cho`qqayib o`tirish, yuqoriga sakrash) bilan bajariladigan umumrivojlantinivchi mashqlarni bajarish. 3. Arg`amchida 30 soniyadan bir daqiqagacha sakrash. 4. Tennis to`pini (12- 15 marta aniq) nishonga uloqtirish. 5. Turgan joyda uzunlikka 20-30 sm balandlikdagi to`siqdan (tarang qilib tortilgan rezinadan, arg`amchidan) oshib o`tib, 10- 15 marta sakrash. 6. O`g`il bolalar uchun 12 daqiqagacha asta-sekin yugurish, qiz bolalar uchun 10 daqiqagacha asta-sekin yugurish. BASKETBOL Nazariy ma`lumotlar: 1. O`quvchilarning jismoniy kamol topishida basketbol o`yinining ahamiyati. 259 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi 2. Mashg`ulotlar jarayonida o`quvchilarning salomatligini aniqlashda o`zini-o`zi nazorat qilish asoslari. 3. Mini-basketbol o`yinining qoidalari. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: To`pni yerga urib yo`nalish va tezlikni o`zgartirib yugurish, to`pni bir qo`l bilan yelkadan, joyida turib qadam tashlab va joyni o`zgartirib uloqtirish, to`pni o`rganilgan usul bilan harakatda halqaga tashlash, to`pni shitga tekkizib halqaga tashlash (o`ng va chap tomonlardan), o`rganilgan basketbol elementlarini qo`llab ikki tomonlama mini- basketbol o`ynash. O`quv mezonlari: 1. Barcha o`rganilgan basketbol elementlarini bajarish (bajarilish texnikasi baholanadi). 2. 20 soniya davomida to`pni bir-biriga uloqtirish (bir qo`l bilan yelkadan): 2,5 metr qizlarga, 3 metr o`g`il bolalarga, 16 marta uloqtirishga - "5" ball, 14 martaga - "4" ball, 10 martaga - "3" ball qo`yiladi. 3. To`pni jarima maydoni atrofidan aylantirib, harakatda o`ng va chap halqaga ikki qadamdan aniq tushirish sharti bilan (ikki imkoniyatdan bir marta) halqaga tashlash: 7 soniyaga - "5" ball, 14 soniyaga - "4" ball, 20 soniyaga - "3" (o`g`il bolalarga) ball; 16 soniyaga - "5" ball, 20 soniyaga- "4" ball, 25 soniyaga - "3" (qiz bolalarga) ball qo`yiladi. 4. To`pni o`rganilgan usul bilan shitga tekkizib ikkala tomondan 3 marta (3 metr masofa) savatga tushirish: 3 martaga - "5", 2 martaga - "4", 1 martaga - "3" ball qo`yiladi. Usullarni birlashtirish: to`pni sakrab ilib olib to`xtash; to`pni yerga urib aylanib o`tib harakatda bir qo`l bilan, ikkinchi qo`l yordamida halqaga tushirish. To`pni yerga urib aylanib o`tib, sakrab turib to`xtash va yelkadan bir qo`l bilan ikkinchi qo`l yordamida yaqin masofadan shitga tekkizib savatga tushirish. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Joyida turib tovonlarni orqaga siltab yugurish: 90 soniyaga -"5" ball, 60 soniyaga - "4" ball, 30 soniyaga - "3" (o`g`il bolalar uchun) baho qo`yiladi. 60 soniyaga -"5" ball, 45 soniyaga - "4" ball, 30 soniyaga - "3" (qizlar uchun) ball qo`yiladi. 260 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi 2. 45° burchak hosil qilib tayangan holatda qo`llarni bukib yozish: 10 martaga - "5" ball, 8 martaga - "4" ball, 6 martaga -"3" (o`g`il bolalar uchun) ball qo`yiladi. 7 martaga - "5" ball, 5 martaga - "4" ball, 3 martaga- "3" (qizlar uchun) ball qo`yiladi. Bir oyoqda tizzalarni ko`krakka tortib, har bir oyoqda o`rtacha sakrash: 6 marta -o`g`il bolalarga, 4 marta - qizlar uchun. VOLEYBOL Nazariy ma`lumotlar: Voleybol o`yini qoidalarini bilish, hakamlik qilishni bilish, voleybol o`yinining organizmga ijobiy ta`siri. O`quvchilarga qo`yiladigan talablar: Voleybol o`yinida turish holatini va joylarni o`zgartirish qoidalarini o`rgatish. Katta qadamlab chapga, o`ngga, orqaga, oldinga tezlik bilan yurish qoidalarini o`rgatish. To`pni yuqoridan uzatish malakasini mustahkamlash. Pastdan kelgan to`pni ikki qo`lda qaytarishni o`rgatish. Voleybol setkasi ustidan, 4-6 metr masofada turib, pastdan to`g`riga to`pni bir qo`lda ushlab, ikkinchi qo`l bilan urib o`tkazishni o`rgatish. Ikki tomonlama o`yin vaqtida to`pni yuqoridan, pastdan qabul qilish va qaytarish qoidalarini bilish. O`quv mezonlari: 1. Turgan joyda yuqoriga sakrashni baholash. O`g`il bolalarga 40 sm balandlikka sakraganligi uchun - "5", 35-39 smga - "4", 29- 34 smga - "3" ball qo`yiladi. Qiz bolalarga 38 smga - "5", 33-37 smga -"4", 29-32 smga - "3" ball qo`yiladi. 2. Setka yonida, ikki tomonda turgan o`quvchining bir-birlariga to`pni setka ustidan barmoqlar uchida oshirishini baholash. Tushirmasdan 12 marta oshirsa - "5", 10 marta oshirsa - "4", 8 marta oshirsa - "3" ball qo`yiladi. 3. To`pni pastdan ikki qo`lda qaytarishni baholash. 4. Qoidasiga rioya qilgan holda 4-6 metr masofadan turib pastdan to`g`riga qarab to`pni uloqtirish. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1.Egiluvchanlik va mushaklarni rivojlantiruvchi mashqlarni qaytarish. 261 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi 2. Ertalabki gigiyenik gimnastika mashqlaridan 8-10 tasini mustaqil bajarish. 3. 10 daqiqagacha yugurish. 4. Arg`amchida 3 daqiqagacha sakrash. 5. Chap va o`ng oyoqda galma-galdan sakrash. 6. Ikki oyoqda har xil usulda yuqoriga sakrash. 7. Yuqorida osilgan predmetga qo`lni tekkizish uchun 15-20 marta sakrash. 8. Turnikda osilib 4-7 marta gavdani ko`tarish. 9. Polga qo`l bilan tayanib, qo`llarni bukish va yozish. 10. 2 kg gacha bo`lgan gantellar bilan 4-5 marta mashqlar qaytarish. QO`L TO`PI Nazariy ma`lumotlar: Jismoniy mashqlar bilan shug`ullanilayotgan davrda tibbiy nazoratda bo`lib turishning ahamiyati. O`yin davomida yuklamaning taqsimlanishi. O`yin va musobaqa qoidalari. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: 1. Himoyada yakkama-yakka harakat qilishni bilish. 2. To`pni darvozaga pastdan, yuqoridan uloqtirishda to`siq hosil qilishni bilish. 3. Kuchni rivojiantirishga qaratilgan mashqlarni bajarish. O`quv mezonlari: 1. To`pni 30 metrgacha yerga (polga) urib yurish, yugurish. 2. Qator qo`yilgan to`siqlardan (ustunchalar, bayroqchalar, to`ldirma to`plar) aylanib o`tish: O`g`il bolalar uchun - 20 soniya, qiz bolalar uchun - 25 soniya. 3. Aniq nishonga uloqtirish: O`g`il bolalar 20 martadan 18, 16, 14 tasini, qiz bolalar esa 16, 14, 12 tasini tushirishi lo`zim. 4. Tennis koptogini aniq nishonga tushirish: O`g`il bolalar 10 tadan 7 ta, qiz bolalar 10 tadan 6 ta. Uyga beriladigan topshiriqlar: Kuchni rivojlantiruvchi mashqlar. To`pni yerga urib yurish. Uloqtirish va ushlash (sherik bo`lib), uchib kelayotgan to`pni oyoq bilan qaytarish. 262 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi FUTBOL Nazariy ma`lumotlar: O`quvchilarning harakat sifatlari haqida tushuncha berish (kuch, tezkorlik, epchillik, chidamlilik). Yurakning qisqarish tezligini mustaqil o`lchash. Musobaqa qoidalarini bilish. Futbol texnikasi va taktikasi. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Jismoniy mashqlar bilan shug`ullanish (futbol) jarayonida o`z- o`zini nazorat qilish asoslarini bilish, to`pni olib yurish va to`pni oyoq yuzasining ichki tomoni bilan tepishni bilish. To`pni tepish texnikasini bajarish. "Bo`sh o`rinni tanlash" taktik harakati. O`quv mezonlari: 1. 30 metr ga yugurish: 5,0 - 5,2 - 5,5 soniya. 2. Baland turnikda tortilish: 7-6-5 marta. 3. Turgan joyda uzunlikka sakrash: 170-160-140 sm. 4. To`p bilan janglyor qilish: 8 - 6 - 5 marta. 5. 4 x 10 metrga mokisimon yugurish: 10,5 - 10,8 -11,3 soniya. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Ertalabki gigiyenik gimnastika (10 mashq). 2. Turgan joyda arg`amchida 70 marta sakrash. 3. 9-10 daqiqa davomida asta-sekin yugurish. 4. To`p bilan oyoqda janglyorlikni bajarish. 5. O`rindiqda qo`llarda tayanib yotgan holda qo`llarni bukish va yozish (20 marta). 6. Kuch, tezlikni, sakrovchanlikni va boshqa rivojlantirishga yo`naltirilgan mashqlarni bajarish. HARAKATLI O`YINLAR Nazariy ma`lumotlar: Harakatli o`yinlarni bolalarning turmush faoliyatiga yordam beradigan aqliy va irodaviy xislatlarini tarbiyalashda qo`llash, ularda turli o`yinlarga, jismoniy mashqlarga, kun tartibiga rioya qilishga qiziqishni uyg`otish. Harakatli o`yinlarni mustaqil ravishda tashkil qilish va o`tkazish uchun zarur bilim va malakalar hosil qilish. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Maktab kun tartibida - jismoniy tarbiya darslarida, sinfdan tashqari paytlarda harakatli o`yinlarni mustaqil tashkil qilishda va o`tkazishda 263 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi ishtirok etish, harakatli o`yinlarni hamda sport o`yinlariga tayyorlovchi o`yinlarda qoidalarga rioya qilgan holda ishtirok etish, yugurish, sakrash, uloqtirish, tirmashib chiqish, turnikda osilishni aniq mezonlari bo`yicha topshirish. Harakatli o`yinlar va estafetalar: "Man etilgan o`yinlar", "Mashqni bajar va eslab qol", "Oq suyak", "Soqqa", "Chirgizak", "Otishma", "Qirqtosh", "Chirkash", "Matematik o`yin", "Doira bo`ylab estafeta", "To`rtta ustun", "Bo`ron", "Balandllikka va uzunlikka sakrash estafetasi", "Futbol estafetasi", "Chavandozlar", "Tun va kun", "Cho`pon", "Ommaviy to`p", "Basketbol estafetasi", "Qo`l to`pi estafetasi", "Nomerni chaqirish", "Bo`sh o`rin", "Qovun polizida", "Sehrli kataklar", "Chizmadan shakl yasash estafetasi" va boshqa o`yinlar. KURASH Nazariy ma`lumotlar: 1. Kurashning tarixi. 2. Kurash qoidalari haqida ma`lumot. 3. Kurashchilarning halqaro musobaqalarda Osiyo va Jahon birinchiliklaridagi muvaffaqiyatlari. 4. Kurashchilar kun tartibi, ovqatlanish va gigiyenasi. 5. Kurash texnikasi va taktikasi. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Sinov imtihon: - 7 turkumli kurash usullarini nazariy to`g`ri aytib bersa, 5 ball; - 7 turkumli kurash usullarini nazariy beshta usulini to`g`ri aytsa 4 ball; - 7 turkumli kurash usullarini nazariy to`rttasini to`g`ri aytsa 3 ball; - 7 turkumli kurash usullarini nazariy uchtasini to`g`ri aytib bersa, 2 ball. RAQS ELEMENTLARI Milliy raqs elementlarini uyg`unlashtirish: "Barigal", "Tanovor", "Chittigul", "Askariy", "Gulsara", "Bal raqslari". Ritmik gimnastika elementlari. Badiiy gimnastika elementlari. 264 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi SUZISH Brass suzish usulini o`rganish uchun bajariladigan maxsus mashqlar. Elementlari bo`yicha brass usulida suzish. Ko`krakda chalqancha yotib krol usulida suzish vaqtida burilishlar. Turli buyumlarni shatakka olib yurishni o`rgatish. 50-100 metrga o`rganilgan usulda suzishlar. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Vaqtni hisobga olmagan holda 25-50 metrga suzish. Uyga beriladigan topshiriqlar. 1. Ba`zi tana mushaklari guruhini rivojlantiruvchi maxsus 4-6 ta mashqlarni mustaqil bajarish. 2. Bir oyoqda navbatma-navbat o`tirib turish ("To`pponcha"), 6-8 marta o`g`il bolalarga, 4-5 marta qizlarga. 3. Sehrli nuqtalarni o`zlashtirish. 7-SINF Jismoniy tarbiya 68 soat (haftasiga 2 soat) GIMNASTIKA Nazariy ma`lumotlar: Gimnastika turlari bilan shug`ullanishning organizmga ta`siri. O`z- o`zini nazorat qilishni bilish. Jismoniy mashqlar vaqtida ehtiyotkorlik choralari, o`z-o`zini muhofaza qilish. Sport bilan shug`ullanish vaqtida tibbiy nazorat. Umumrivojlantiruvchi mashqlar: Buyumlarsiz mashqlar bajarish, egilishlar, burilishlar, o`tirib- turishlar, sakrashlar, aylanma harakatlar, raqs qadamlari. Buyumlar (arg`amchi, to`plar, gimnastik tayoqcha, gantellar, gardishlar va o`rindiqlar) bilan mashqlar. Gimnastik devorda mashqlar bajarish. Juft bo`lib mashqlar bajarish. AKROBATIKA Kuraklarda tik turish, oldinga o`mbaloq oshish, bo`sh va qo`llarda tik turish (sherigi yordamida). "Ko`prik" holatidan burilib cho`qqayib tayanish holatiga o‘tish. Mashqlar majmuasi. O`g`il bolalar - D.H -A.T. sakrab oldinga ikki marta o`mbaloq oshish - bosh va qo`llarda tik turish - cho`qqayib tayanish holatiga qaytish va orqaga o`mbaloq oshish, yuqoriga sakrab 265 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi qo`llarni yonga kerish. Qiz bolalar: D.H.- cho`qqayib tayanib o`tirish. - Ikki marta oldinga o`mbaloq oshib, orqaga dumalash bilan kuraklarda tik turish; - oldinga dumalash bilan chalqancha yotish va shu holatda oyoq va qo`llarni bukib, "ko`prik" hosil qilish, o`ngga yoki chapga burilib, cho`qqayib tayanish holatiga qaytish va yuqoriga sakrab A.T qabul qilish. Osilish va tayanishlar Gimnastik narvonga osilib siljishlar, gorizontal tortilgan arqonga osilib siljish, past turnikda osilib turgan holatda, bir oyoqda depsinib, ikkinchi oyoqda siltanib, to`ntarilib tayanchga ko`tarilish, turnikda tayangan holatda qo`llarda siljish, qo`llarda sakrab oldinga, orqaga sakrab tushish. Qo`shpoyada tayangan holatda, qo`llarni bukish va yozish, tebranish va oldinga tebranish bilan oyoqlarni oldinga kerib o`tirish. 3-4 metrli arqonga tirmashib chiqish (qiz bolalar uchun), 5 metrli arqonga vaqtga qarab tirmashib chiqish (o`g`il bolalar uchun). Tayanib sakrashlar. Balandligi 115 sm gacha bo`lgan yonlamasiga qo`yilgan kon (ot) yoki xaridan oyoqlarni bukib sakrash. Uzunasiga qo`yilgan xaridan yugurib kelib, oyoqlarni kerib sakrash, 6-sinfda berilgan yordamchi mashqlarni bajarish. Muvozanat saqlash mashqlari (yakka cho`pda yoki gimnastik o`rindiq ustida). Yakka cho`pda tayanib turgan holatdan uning ustiga tayanib, oyoqlarni kerib, minib o`tirishga o`tish. Yakka cho`p ustida oyoq uchlarida yurish. O`rindiqda va yakka cho`p ustida ohista yugurish. Yakka cho`p ustida sakrab qadam bilan siljish (180° ga burilish, tashlanib yurish, bir va ikki oyoqda sakrab siljish, oyoq joylarini almashtirish va sakrab siljish). Yakka cho`p ustidan yuqoriga sakrab kerishib, oyoqlarni kerib sakrab tushish. Xuddi shuni 90° ga burilib bajarish. Quvnoq o`yinlar va estafetalar O`rgatilgan akrobatika mashqlaridan voleybol to`pi, arg`amchi, basketbol, futbol to`plaridan iborat sport anjomlaridan foydalanib, quvnoq estafetalarni tashkil qilish. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: 1. Dars jarayonida hosil qilingan ko`nikma va malakalarni uyda va darsda mustaqil bajara olishni bilish. 2. Musiqa jo`rligida har xil erkin harakatlarni bajara olish. 3. O`zini-o`zi uqalash elementlari bo`yicha bilimlarni egallash. 266 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi O`quv mezonlari Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Tayanib qo`llarni bukish va yozish. 2. Chalqancha yotgan holda 90° gacha gavdani ko`tarish. 3. Oyoq uchida 15-200 marta sakrash. 4. Oyoqlarni har tomonga siltab ko`tarish, cho`zib shpagat qilish, "ko`prik" turish. 5. Osilib oyoqlarni yuqoriga ko`tarish, burchak hosil qilib ushlash. 6. Har kuni 8-10 daqiqa ertalabki gimnastika mashqlarini bajarish. YENGIL ATLETIKA Nazariy ma`lumotlar: Turli xil jismoniy yuklamaning organizmga ta`siri, o`zini-o`zi nazorat etishning asosiy usullari, jarohatlanganda birinchi yordam ko‘rsatish, Natijalari va ballar O`g`il bolalar Qiz bolalar T/r Sinov mashqlari "5" "4" "3" "2" "1" "5" "4" "3" "2" "1" 1. Baland turnikda 7 5 4 3 1 - - - - - 2. Chalqancha yotgan holda 90° gavdani ko`tarish (1 daqiqa d id ) 22 20 15 13 11 20 15 10 8 6 3. Arg`amchida 1 daqiqada sakrash 80 70 60 55 50 85 80 70 65 60 4. Gardishni 1 daqiqa belda aylantirish - - - - - 70 60 45 35 25 5. Tik turgan holda oldindan pastga egilib tizzalarni bukmasdan, 4 6 8 10 - 3 5 7 10 - 6. Polda tayanib qo`llarni bukish va yozish (ogil bolalar) Gimnastik o`rindiqqa tayanib, qo`llarni bukish va yozish (qiz bolalar) 17 12 10 8 6 10 6 3 2 1 267 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi mashqlarni bajarish chog`ida o`zini-o`zi muhofaza qilish. Egiluvchanlik va mushak kuchining rivojlanish darajasini aniqlash. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Jismoniy mashqlar bilan shug`ullanish jarayonida salomatlik holatiga qarab o`zini-o`zi nazorat qilishni bilish, chaqqonlik, chidamlilik, tezkorlik, kuchlanish mashqlarini rivojlantirish bo`yicha uyga berilgan vazifani bajarishni bilish, dasturdagi yugurish, sakrash va to`pni uloqtirish o`quv mezonlarini egallash. O`quv mezonlari: 1. 60 metrga yugurish: - o`g`il bolalar - 9,5 - 10,0 - 10,5 soniya; - qiz bolalar - 10,0 - 10,5 - 11,0 soniya. 2. Yugurib kelib uzunlikka sakrash: - o`g`il bolalar - 360 - 330 - 280 sm; - qiz bolalar - 320 -280 - 250 sm. 3. Yugurib kelib balandlikka sakrash: - o`g`il bolalar - 110 - 100 - 90 sm; - qiz bolalar - 100 - 90 - 85 sm. 4. 1000 metrga yugurish: - o`g`il bolalar - 4,00 - 4,20 - 4,50 daqiqa; - qiz bolalar - 5,30 - 6,00 - 6,30 daqiqa. 5. To`pni uloqtirish: - o`g`il bolalar - 39 - 33 - 25 metr; - qiz bolalar - 25 - 20 - 16 metr 6. 4 X 10 metrga mokisimon yugurish: - o`g`il bolalar - 10,3 - 10,6 - 11,0 soniya; - qiz bolalar - 10,7 - 11,0 - 11,7 soniya. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Ertalabki gigiyenik gimnastika (7-8 mashq). 2. O`g`il bolalar 13 daqiqagacha, qiz bolalar 10 daqiqagacha asta- sekin yugurish. 3. 2 daqiqa davomida arg`amchida sakrash. 4. 10 soniya davomida devorga tayanib turgan holda (2-3 marta) qadamni tezlashtirib yugurish. 5. 20 metrgacha tepalikka yugurish (3-4 marta). 6. Bir oyoqda ("To`pponcha") o`tirib turish. 7. 1-3 qadamdan yugurib kelib tennis to`pini uzoqqa uloqtirish (20 marta). 268 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi BASKETBOL Nazariy ma`lumotlar: 1. Basketbol o`yinining mini-basketboldan farqi. 2. Jarima to`pini tashlash qoidalarini bajarish. 3. O`zbekistonda va xorijiy mamlakatlarda basketbolning rivojlanganligi to`g`risida qisqacha ma`lumotlar. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: To`p bilan orqaga, oldinga aylanishlarni bilib bajarish, to`pni yerga (polga) urib kelish va to`xtash, qarshi komanda o`yinchisidan to`pni urib tushirish va tortib olish, to`pni harakatda o`ng va chap qo`l bilan yelkadan boshqa qo`l yordamida, o`rganilgan usul bilan tushirish, turli basketbol elementlarini qo`llab ikki tomonlama o`ynash. O`quv mezonlari: 1. Barcha o`rganilgan basketbol elementlarini bajarish texnikasi baholanadi. 2. To`pni polga (yerga) urib o`ng va chap qo`l bilan jarima maydonini aylanib o`tib harakatda bir qo`l bilan halqaga tashlash. 12 soniyaga - "5" ball, 15 soniyaga - "4" ball, 20 soniyaga - "3" (o`g`il bolalar uchun) ball qo`yiladi. 15 soniyaga - "5" ball, 20 soniyaga - "4" ball, 25 soniyaga - "3" (qizlar uchun) ball qo`yiladi. 3. Jarima to`pini 7 imkoniyatdan o`g`il bolalar, 8 imkoniyatdan qizlar 4 marta tushirsa - "5" ball, 3 marta tushirsa - "4" ball, 1 marta tushirsa - "3" ball qo`yiladi. 4. To`pni o`rganilgan usulda o`ng va chap tomondan shitga tekkizib tushirish (3 imkoniyatdan, 3 metr masofa): - 4 martaga - "5" ball, 3 martaga - "4" ball, 2 martaga - "3" ball o`g`il bolalar uchun; - 4 martaga - "5" ball, 2 martaga - "4" ball, 1 martaga - "3" ball qiz bolalar uchun qo`yiladi. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Devorga 45° burchak hosil qilib qo`llarni bukib yozish: - 20 martaga - "5" ball, 17 martaga - "4" ball, 12 martaga - "3" ball o`g`il bolalar uchun; - 15 martaga - "5" ball, 12 martaga - "4" ball, 10 martaga - "3" ball qizlar uchun qo`yiladi. 2. Joyda turib tizzalarni ko`krakgacha ko`tarib sakrash. Ikki imkoniyatdan 7 marta o`g`il bolalar va 4 martadan qizlar uchun. 3. To`pni bir qo`ldan ikkinchi qo`lga gavdaning atrofidan aylantirib o`tkazish (5 marta bir tomonga). 269 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi VOLEYBOL Nazariy ma`lumotlar: Maktabda voleybol o`yini va uning ahamiyati to`g`risida tushuncha berish. Voleybol bilan shug`ullanishdan oldin va o`yin vaqtida tibbiy nazoratdan o`tish va tekshirtirib turishni o`rgatish. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Voleybol o`ynash, to`pni qabul qilish va qaytarish, qoidalarni bilish, uy vazifalarini bajarish, ikki tomonlama setkada o`ynashni bilish. 3 urinish orqali setkada 2 guruh o`rtasida o`ynash. Voleybol o`ynash malakalarini o`stirish uchun to`pni yuqoridan, pastdan, yon tomondan ikki qo`lda qabul qilib olish va qaytarish, turgan joylarini tezda o`zgartira olishni o`rgatish. Mushtumda to`pni qaytarish. Pastdan to`g`riga qarab to`pni uloqtirish. Setkada ikki guruh o`rtasida 3 urinish bilan qoidasiga rioya qilgan holda bir-birlariga to`pni uzatib o`ynashni o`rgatish. O`quv mezonlari: 1. Turgan joydan yuqoriga sakrashni baholash: o`g`il bolalarga 45 smga -"5" ball, 44-38 smgacha "4" ball, 37-34 smgacha - "3" ball qo`yiladi. Qiz bolalarga 40 sm ga - "5" ball, 35-39 smgacha - "4" ball, 29-34 sm gacha - "3" ball qo`yiladi. 2. To`pni o`z ustidan uzatib o`ynashni baholash: 15 marta to`pni tushirmasdan o`ynasa - "5" ball, 12 martaga - "4" ball, 10 martaga -"3" ball qo`yiladi. 3. Pastdan qelgan to`pni ikki qo`lda qabul qilish va qaytarish mahoratini baholash. 4. To`pni pastdan to`g`riga uzatish: 10 ta uzatishdan, 7 martaga - "5" ball, 6 martaga -"4" ball, 5 martaga -"3" ball qo`yiladi. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Umumrivojlanish mashqlaridan 10-12 tasini bajarish. 2. 6-8 daqiqagacha yugurish. 3. 3-4 marta yo`nalishni o`zgartirgan holda yugurish. 4. Turgan joydan uzunlikka 10-12marta sakrash. 5. 4 daqiqagacha arg`amchida sakrash. 6. Oyoqdan-oyoqqa sakrab yugurish 10-12 marta. 7. Tizzalarni ko`tarib sakrash -10 marta. 8. Ikki oyoqda ko`p marotaba yuqoriga sakrash. 9. Yuqorida osilib turgan narsalarga qo`lni tekkizib 10-12 marta sakrash. 10. Qo`llarga tayanib 15-20 martagacha qo`llarni bukish va yozish. 270 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi 11. Turnikda tortilish, o`g`il bolalarga - 8 marta, past turnikda qizlarga - 8-10 marta. 12. Og`irligi 2 kg gacha bo`lgan gantellar bilan 6-7 ta mashq bajarish. QO`L TO`PI Nazariy ma`lumotlar: 1. O`rta yoshdagi maktab o`quvchilari bilan olib boriladigan jismoniy mashg`ulotlarning xususiyatlari. 2. Maktabda qo`l to`pi bo`yicha musobaqalarni tashkil qilish. 3. Qo`l to`pi o`yinining qoidalari. 4.9 metrli jarima chizig`idan to`pni darvozaga yo`naltirish O`quvchilarga qo`yilgan talablar: 1. To`pni yerga urib mokisimon yugurish. 2. O`yinchilarning maydon bo`ylab joylashish tartibini (markaziy o`yinchi, yarim hujumchi, chekkadagi hujumchi, shuningdek, (himoyachilar) bilish. O`quv mezonlari: 1. 30 metrga to`pni polga urib yugurish: - o`g`il bolalar - 7,2 -7,4 - 7,6 soniyada; - qiz bolalar - 7,6 - 7,8 - 8,0 soniyada; 2. To`pni devorga aniq 20 marta otish: - o`g`il bolalar pastga - 12, 10, 8 marta; - qizlar - 10, 8, 6 marta; - o`g`il bolalar tepaga - 14, 12, 10; - qiz bolalar - 12, 10, 8. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. To`pni yerga urib yurishdan keyin ikki oyoqda to`xtash va to`p bilan yugurishni (o`ngga, chapga, orqaga) davom ettirish. 2. Yerdan qaytgan to`pni ilib olish. Devor oldida pastdan otilgan to`pni oyoq bilan qaytarish. Uzoq masofaga to`pni uloqtirish. KURASH Nazariy ma`lumotlar: 1. Kurash tarixi va falsafasi. 2. Ustoz va shogird odobi tamoyillari haqida. 3. Kurash qoidalari va hakamlik haqida tushuncha. 4. Kurash mashg`ulotlarinig gigiyenik asoslari. 5. Kurash texnikasi va taktikasi. 271 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi Sinov imtihon: - 7 turkumli kurash usullarini nazariy va amaliy imitatsiyasini aniq bajarsa, - 5 ball; - 7 turkumli kurash usullarini nazariy aniq bajarib va amaliy imitatsiyasini bajarishda bitta xatoga yo`l qo`ysa, - 4 ball; - 7 turkumli kurash usullarini nazariy aniq aytib lekin amaliy bajara olmasa, - 3 ball; - 7 turkumli kurash usullarini nazariy va amaliy bajara olmasa, - 2 ball. FUTBOL Nazariy ma`lumotlar: Sport bilan shug`ullanishda shaxsiy namuna bo`lish. Futbol o`yini qoidalari haqida tushuncha. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Maktab futbol maydonchasini qurishda faol qatnashish. To`pni oyoq yuzasining ichki va tashqi qismida olib yurishni bilish. Uchib kelayotgan to`pni urib qaytarishni va yon chiziqdan to`pni o`yinga kiritishni bajarish. O`quv mezonlari: 1. 30 metrga yugurish: 4,9 - 5,1 - 5,3 soniya. 2. Baland turnikda tortilish: 8-7-6 marta. 3. Turgan joydan uzunlikka sakrash: 175 - 165 - 145 sm. 4. 30 metrga to`pni olib yurish: 6,2 - 6,4 - 6,8 soniya. 5. To`pni oyoqda janglyor qilish. 6. 4 x 10 metrga mokisimon yugurish: 10,3 - 10,6 - 10,8 soniya. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Ertalabki gigiyenik gimnastika(10-12 mashq). 2. Turgan joyda arg`amchida 80 martagacha sakrash. 3. 10 daqiqagacha asta-sekin yugurish. 4. 4 x 10 metrga mokisimon yugurish (2-3 daqiqa dam olish bilan 3- 4 marta takrorlash). 5. To`pni oyoqda janglyor qilish. 6. 3-5 to`siqni aylanib to`pni olib yurish. 7. To`pni uzoqqa tashlash. 8.Tezkorlik-kuchlanish bo`yicha mashqni bajarish. 9. Qo`llarga tayanib yotgan holda qo`llarni bukish va yozish (15 marta). HARAKATLI O`YINLAR Nazariy ma`lumotlar: Harakatli o`yinlarning tashkiliy tuzilishi, ularning mazmuni 272 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi murakkabligi, sport turlari elementlari bilan uzluksiz bog`liqligi hamda sport o`yinlariga tayyorlanadigan xususiyatlari (masalan, "To`p uchun kurash", "To`p kapitanga" va h.o.). O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Sport turlari elementlariga o`rgatishda o`quvchilardan o`yinni mustaqil tashkil qilishni talab etish. Masalan, gimnastika o`rindiqlaridan yugurib o`tish, sakrab tushish, gimnastik tayoqchalarni olib hatlab o`tish, sakrab- yugurib olib kelish, estafetalar. Sport o`yinlaridan voleybolga taalluqli bo`lgan o`yinni mustaqil tashkil qilib o`tkazish va h.o. Harakatli o`yinlar va estafetalar: "Olimpiya globusi", "Sehrli kataklar", "Podachi", "Chirgizak", "Qo`riqchi", "Qirq tosh", "Oq suyak", "Doira", "Doira bo`ylab katta estafeta", "To`p uchun kurash", "To`p kapitanga", "Tun va kun", "Qarmoqcha", "G`ildirak", "Arqon tortish", "Mergan", "To`pni tez ol", "Havoi to`p", "Chavandozlar", "Taqiqlangan harakat", "Kechib o`tish", "To`pga tegib ketma", "Tez olib ot", "Otishma", "Bo`ron" va shular qabi o`yinlar yordamida o`quvchilarda hayotiy fazilatlarni tarbiyalash va rivojlantirish. RAQS ELEMENTLARI Milliy raqs elementlarini uyg`unlashtirish: "Tanovor", "Rohat", "Bayot", "Farg`ona ruboiysi", "Do`stlik valsi" va boshqalar. Ritmik gimnastika. Badiiy gimnastika elementlari. SUZISh Suzishning brass usulini o`rgatuvchi maxsus mashqlar. Elementlari bo`yicha brass usulida suzish. Brass usulida suzish vaqtida burilishlar. Suzishning bir turini tanlash. Tanlangan usulda 300 metr masofaga suzish, dam olish oralig`i bir daqiqadan 30 soniyagacha bo`lib, 25-50-75 va 100 metrli masofani o`zgaruvchan har xil tezliklarda suzish. Suvdagi o`yinlar "Chexarda", "G`ovvoslar". O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Vaqtni hisobga olmagan holda 25, 50 metr suzishni bilish. Uyga beriladigan topshiriqlar: - Ba`zi tana mushaklar guruhini rivojlantirish uchun maxsus 6-8 ta mashqlarni mustaqil bajarish. - Bir oyoqda navbatma-navbat o`tirib turish ("To`pponcha"), o`g`il bolalar 8-10 marta, qiz bolalar 6-8 marta. 273 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi 8-SINF Jismoniy tarbiya 68 soat (haftasiga 2 soat) GIMNASTIKA Nazariy ma`lumotlar: 1. Sog`lom turmush tarzining ahamiyati. 2. Davolash va tuzatish gimnastikasining ta`siri. 3. Shikastlanganda birinchi tibbiy yordam. 4. Ertalabki gimnastika mashqlarining majmuasini mustaqil tuzish. Umumrivojlantiruvchi mashqlar: Mashqlarni buyumli va buyumsiz bajarish. Buyumsiz mashqlarni harakat qilish raqslari bilan bajarish: "Do`stlik valsi", "Ritmik gimnastika mashqlari", "Hayot" va boshqa raqslarni bajarish. Buyumlar bilan mashqlar: gimnastik narvonda mashqlar bajarish, juft bo`lib mashqlar bajarish (arg`amchi, to`plar, gimnastik tayoqcha, gantellar, gardishlar bilan bajarish). AKROBATIKA 1. Oldinga o`mbaloq oshish. Bir necha ketma-ket orqaga o`mbaloq oshish. O`qituvchining yordami bilan cho`qqayib tayanish holatidan qo`llarda tik turish holatiga otish bilan orqaga o`mbaloq oshish. 2. Uzoqqa o`mbaloq oshish: oldinga o`mbaloq oshish, to`ldirma to`p ustidan oldinga o`mbaloq oshish. 40-60 sm balandlikdagi to`siq ustidan yugurib kelib o`mbaloq oshish. 3. Bosh va qo`llarda tayanib tik turish (o`g`il bolalar uchun). 4. Cho`qqayib tayanishdan ikki oyoq bilan depsinib, qo`llarga tik turish (yordam bilan). Osilish va tayanishlar. Past turnikda osilib turish holatidan kuch bilan ko`tarilib, tayanchga ko`tarilish. Turnikda o`ng oyoqda minib, tayanib o`tirishdan orqaga tushish bilan o`ng oyoq tizza ostida osilishga o`tish. Gimnastika narvonida osilgan holatda to`g`ri oyoqlarni ko`tarib tushirish (burchak hosil qilish). O`g`il bolalar: 1. Qo`shpoyada qo`llarda tayanib tebranishdan oldinga va orqaga siltanish va yonga sakrab tushish. 2. Tayanishda qo`llarni bukish va yozish. 274 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi Qizlar: 1. Baland qo`shpoyada osilib tebranishdan oldinga sakrab tushishni o`rganish. 2. Gimnastik narvonda osilish holatidan 90° burchakka oyoqlarni ko`tarib tushirish. Qo`shpoyaning yuqori poyasida osilgan holatda bukilib, yozilish bilan tebranish. Qo`shpoyaning yuqori poyasiga osilib, pastki poyasida cho`qqaygan holatdan, bir oyoq bilan depsinib, ikkinchi oyoqda siltanish bilan kerishib osilish. Pastki poyada tayanib minishdan, orqadagi oyoqni oldinga oshirish bilan 90°ga burilib sakrab tushish. Gimnastik o`rindiqda tayanib yotish holatida, qo`llarni bukib yozish. Tirmashib chiqishlar. 1. 4-5 metrli arqonga qo`llar bilan 3 usulda (vaqtga qarab) tirmashib chiqish (o`g`il bolalar). 2. 120 sm balandliklardagi to`siqlarni (yakka cho`p, ot) zabt etish (qiz bolalar uchun). Tayanib sakrash mashqlari. 1. 7-sinfgacha berilgan hamma yordamchi mashqlarni takrorlash. Yonlamasi qo`yilgan xarilar ustidan 5-7 qadam yugurish bilan oyoqlarni bukib sakrab o`tish. 2. 110 sm dastakli otdan (kon) oyoqlarni kerib sakrab o`tish (qiz bolalar). Dastaklarda tayanib turishdan, oyoqlarda depsinib ot ustiga oyoqlarni kerib, egilib tayanishga chiqish va yuqoriga sakrab kerishib turish. Shu usulni sakrab tushayotganda 90°, 180° burilish bilan bajarish. 3. Yonlamasi qo`yilgan otdan burchak hosil qilib sakrab o`tish. Otning chap qanotida o`ng tomon bilan turib, o`ng qo`l ot ustida, bir oyoqda depsinib, ikkinchisida siltanib, qo`llar yordamida gavdani otning boshqa tomoniga olib o`tish. Shuning o`zini 2-3 qadamdan yugurib kelib bajarish. Yugurib kelib ot ustidan burchak hosil qilib sakrab o`tish. Milliy raqs elementlarini uyg`unlashtirish. "Hayot", "Munojot", "Gulsara" va boshqalar. Ritmik gimnastika. Badiiy gimnastika elementlari. Muvozanat saqlash mashqlari (120 sm balandlikdagi yakka cho`pda). Yakka cho`pga tayanib turgan holatdan sakrab tayanishga va burilish bilan sonlarga o`tirishga o`tish. Shu holatdan bir oyoq tizzasida tayanib o`rnidan turish, qo`llar yonga ochiladi va oldinga "polka", "galop" qadamlari bilan siljish, "qaldirgoch" va 2-3 qadam yugurib borib oyoqda siltanib, boshqasida depsinib, kerishib sakrab tushish (bu mashqlarni 275 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi gimnastik o`rindiqda ham bajarish mumkin). O`quvchilarga qo`yiladigan talablar: 1. Dars jarayonida hosil qilingan ko`nikma va bilimlarni uyda va darsda mustaqil bajara olishni bilish. 2. O`quvchilarga qo`yiladigan talab mezonlarini topshirishga tayyorlash. O`quv mezonlari Uyga beriladigan mashqlar: 1. Har kuni ertalab 8-10 daqiqa gimnastika mashqlar majmuini qaytarish. 2. Turnikda yoki boshqa joyga osilib tortilish 15-20 marta. Natijalar va ballar O`g`il bolalar Qiz bolalar T/r Sinov mashqlari "5" "4" "3" "2" "1" "5" "4" "3" "2" "1" 1. Baland turnikda tortilish (marta) 8 6 4 3 1 — — — — — 2 Polda tayanib qo`llarni bukish va yozish (marta) 23 20 18 15 12 — — — — — 3. Chalqancha yotgan holda 90° gavdani ko`tarish (1 daqiqa davomida) 24 22 17 15 13 22 17 12 10 8 4. Arg`amchida 1 daqiqada sakrash (marta) 85 75 65 55 50 90 85 75 70 65 5. Gardishni 1 daqiqada belda aylantirish (marta) — — — — — 75 65 50 40 30 6. Tik turgan holda oldindan pastga egilib tizzalarni bukmasdan, barmoqni polga tegizish (sm). 4 6 8 10 - 3 5 7 9 - 7. Gimnastik o`rindiqqa tayanib, qo`llarni bukish va yozish (marta — — — — — 12 8 5 3 1 276 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi 3. Polga tayanib qo`lni bukish va yozish 15-20 marta. 4. Ikki ustunga tayanib qo`lni bukish va yozish, qizlar uchun 5-6 marta. 5. Orqa bilan chalqancha yotib turib o`tirish. - o`g`il bolalarga -20-24 martagacha; - qizlarga - 15-16 martagacha. 6. Oyoq uchida sakrash - 5-200 marta, yuqoriga gimnastik sakrash va yumshoq tushish. 7. Har kuni 300-500 metrga yugurish. YENGIL ATLETIKA Nazariy ma`lumotlar: Shaxsni har tomonlama kamol toptirishda jismoniy tarbiyaning ahamiyati. Tezkorlik, kuchni o`stiruvchi mashqlarni mustaqil bajarish, mashqlarni bajarishda o`z o`rtoqlari xavfsizligini ta`minlash qoidalari. Tamaki va spirtli ichimliklarni iste`mol qilishning zarari. Shikastlanish vaqtida birinchi yordam ko`rsatish. O`quvchilarga qo`yiladigan talablar: Shaxsni har tomonlama kamol toptirishda jismoniy tarbiyaning ahamiyatini bilish; past va baland startdan chiqib yugurish, yugurib kelib uzunlikka sakrash, yugurib kelib balandlikka sakrash, yugurib kelib tennis to`pini masofaga aniq uloqtirish, 100 metr masofaga yugurish, yugurishda marradan kesib o`tish usullarini bajarish, mashqni bajarish vaqtida o`rtog`ini ehtiyot qilish va yordam berishni bilish, chaqqonlik, kuchlilik va chidamlilik sifatlarini rivojlantirish bo`yicha uyga berilgan vazifani bajarishni bilish, dasturdagi yugurish, sakrash va to`pni uloqtirish o`quv me`yorlarini egallash. O`quv mezonlari: 1. 60 metrga yugurish: - o`g`il bolalar - 9,2 - 9,7 - 10,3 soniya; - qiz bolalar - 9,7 - 10,3 - 10,8 soniya. 2. Yugurib kelib uzunlikka sakrash: - o`g`il bolalar - 380 - 350 - 300 sm; - qiz bolalar - 330 - 300 - 280 sm. 3. Yugurib kelib balandlikka sakrash: - o`g`il bolalar - 115 - 105 - 95 sm; - qiz bolalar - 110 - 100 - 90 sm. 277 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi 4. 1000 metrga yugurish: - o`g`il bolalar - 3,50 - 4,10 - 4,40 daqiqa; - qiz bolalar - 5,20 - 5,50 - 6,20 daqiqa. 5. 2000 metrga yugurish: - o`g`il bolalar - 10,0 - 10,40 - 11,30 daqiqa; - qiz bolalar - vaqt hisobga olinmaydi 100-200 metrlarga yugurish, yurish bilan almashib. 6. To`pni uloqtirish: - o`g`il bolalar - 42 - 37 - 28 metr; - qiz bolalar - 27 - 21 - 19 metr. 7. 4 x 10 metrga mokisimon yugurish: - o`g`il bolalar - 10,0 - 10,3 - 10,6 soniya; - qiz bolalar - 10,3 - 10,9 - 11,3 soniya. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Ertalabki gimnastika. 2. O`g`il bolalar 15 daqiqagacha, qiz bolalar 13 daqiqagacha bir tekis yugurish. 3. 3 daqiqa davomida arg`amchida sakrash (o`ng, chap, ikki oyoqda). 4. 10 soniya davomida devorga tayanib turgan holda (3-4 marta) qadamni tezlashtirib yugurish. 5. 20-30 metrli qiya tepaliklarga (qiya zinapoyadan) yugurish (3-4 marta). 6. Oldinga siljish bilan "qurbaqa" sakrash. O`g`il bolalarga - 15 marta, qiz bolalarga - 10 marta. 7. Bir oyoqda o`tirib turish ("to`pponcha") mashqini bajarish 8-12 marta. 8. 3-5 qadamdan yugurib kelib tennis to`pini uzoqqa uloqtirish (20- 25 marta). BASKETBOL Nazariy ma`lumotlar: 1. Basketbol o`yinining taktik tushunchasi. 2. Basketbol o`yini qoidasi. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Himoya va hujum taktikasining asoslarini bilish, to`pni ilib olish, uloqtirish, o`rganilgan usullar yordamida joyni almashtirib, qarama- qarshi harakatlarda mashq qilish, to`pni polga urib yurish-yugurishda qarshi jamoa o`yinchisiga (1x1) nisbatan tezlikni va tomonlarni o`zgartirib 278 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi harakat qilish, to`pni yaqin masofada to`xtatib, sakrab halqaga tashlash, o`quv-mashqi darsida o`yinchini "ushlab" himoya jamoasi o`yinchilari to`pni egallab olgunga qadar turishni bilish, o`rganilgan basketbol elementlari yordamida ikki tomonlama o`quv-mashq o`yini. O`quv mezonlari: 1. Barcha o`rganilgan basketbol elementlari bo`yicha texnikani ballga topshirish. 2. Sakrab to`pni uloqtirish (shitga urish): 15 marta uloqtirishga - "5" ball, 12 martaga - "4" ball, 8 martaga - "3" ball (o`g`il bolalar uchun); 8 marta uloqtirishga -"5" ball, 6 martaga -"4" ball, 4 martaga - "3" ball (qizlar uchun). 3. Jarima to`pini (8 imkoniyatdan) tashlash: 4 marta tushirishga - "5" ball, 3 ga - "4" ball, 2 ga - "3" ball (o`g`il bolalar va qizlar uchun talablar bir xil). 4. Usullar birlashmasi: - harakatda to`pni ilib olish, to`pni ildam aylantirib ketish, to`xtab, sakrab o`rganilgan usulda halqaga tashlash; - to`pni uzatish, otilib chiqish, ilib olish, urib yurish, o`rganilgan usulda halqaga tashlash. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Qo`llarga tayangan holda bukish va yozish: (o`g`il bolalarga) 12 martaga - "5" ball, 10 ga - "4" ball, 7 ga - "3" ball. Qo`llarni devorga 45° burchak hosil qilib tayanib bukish va yozish: (qizlarga) 20 martaga - "5" ball, 15 martaga -"4" ball, 10 martaga - "3" ball. 2. Bir oyoqda tizzalarni ko`krakka tortib sakrashlar: 7 marta o`g`il bolalarga, 5 marta qizlarga. 3. To`pni bir qo`ldan ikkinchi qo`lga gavda atrofidan aylantirib uzatish (10 marta), har bir oyoqda to`pni "sakkiz" shakl yasab uzatish (alohida 5 martadan). VOLEYBOL Nazariy ma`lumotlar: 1. O`quvchilarni bir-birlariga qarama-qarshi kolonnalarda ikki qo`llab to`pni yuqoridan uzatish va bir necha marta o`z ustidan uzatishga o`rgatish. 2. Voleybol to`pini to`r ustida musht bilan urib qaytarish. 3. To`pni pastdan to`g`riga uzatish, uzatilgan to`pni qabul qilish va qaytarish. 279 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi 4. To`r ustida hujumni tanishtirish va o`rgatish. 5. 3 marta tegish voleybol o`ynash ko`nikmasiga, 2 guruh o`rtasida o`ynashni mustahkamlash. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Musobaqa qoidasini bilish, oldingi o`rgatilgan mashqlarni mustahqamlash va o`yin davomida qo`llashni bilish. O`quv mezonlari: 1. Turgan joyida yuqoriga sakrash: - 50 sm balandlikka - "5" ball, 49-44 smga - "4" ball, 43-39 sm ga - "3" ball (o`g`il bolalar uchun) - 42 sm ga - "5" ball, 41-36 sm ga - "4" ball, 35-30 sm ga-"3" ball (qiz bolalar uchun). 2. Devorga doira shaklida chizilgan nuqtaga to`pni yuqoridan qo`l bilan urib tekkazish: 20 martaga -"5" ball, 15 martaga - "4" ball, 10 martaga - "3" ball. 3. To`pni bir-birlariga (polga yiqilmasdan) to`g`ri uzatish -15 martaga - "5" ball, 10 martaga -"4" ball, 8 martaga - "3" ball. 4. Nuqtaga pastdan to`g`riga yoki yonboshlab to`pni uzatib tegizish, maydonning chap va o`ng tomoniga mo`ljallab uloqtirish qoidalari texnikasini bajarishni baholash. 5. Raqibdan uzatilgan to`pni pastdan ikki qo`l bilan qabul qilish va qaytarish (texnikaga bajarish ballanadi). 6. Ikki guruh o`rtasida o`quv-mashq o`yinini tashkil etish. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Berilgan mashqlarda chidamlilikni oshirish (bardosh berish). 2. Voleybol o`ynash qonun qoidalarining texnikasini mustahkamlash. 3. Tezkorlikni, kuchlilikni o`stirish mashqlarini, 6-7 sinfda o`rgatilgan mashqlarni takrorlash. QO`L TO`PI Nazariy ma`lumotlar: 1. Jismoniy tarbiya bilan shug`ullanuvchining kun tartibi. 2. Ovqatlanish, uyqu va suv ichish gigiyenasi. 3. Inson organizmiga fiziologik yuklamaning ta’siri to`g`risida tushuncha. 4. O`yinga hakamlik qilish. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: Mokisimon yugurishda to`pni yerga urib yurish va yugurish. Maydon 280 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi bo`ylab o`yinchilarning joylashishlari. Ikki tomonlama o`yinda to`pni otish, uzatish, ilib-olishlarni bilish. Ikki tomonlama o`yinda darvozaga yonboshlab otishni sinab ko`rish. O`quv mezonlari: 1. To`pni aniq nishonga 10 tadan 7- 6 - 5 marta tushirish. 2. Tezlikda to`pni yerga urib yugurish: O`g`il bolalarga 7,0 - 7,2 - 7,3 soniya; qizlarga 7,0-7,1 -7,3 soniya. 3. Yonboshlab (texnikaga) o`tish (tennis to`pidan foydalanish ham mumkin). Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. To`pni yerga urib yurish, yugurish va yonboshlab otish. 2. Chalg`itish mashqlarini bajarish (oynaga qarab). 3. Oyoqlar bilan devor oldida harakat qilish, kuchni rivojlantirish mashqlari. Kross tayyorgarlik. FUTBOL Nazariy ma`lumotlar: Futbolda irodaviy va psixologik tayyorgarlikning ahamiyati. Tamaki va spirtli ichimliklarni iste`mol qilishning zarari. Futbol o`yinining taktikasi. Sherigiga to`pni uzatish. O`yin qoidalari: to`p o`yinida va o`yindan tashqari holatda, "o`yindan tashqari" holat. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: 1. 30 metrga yugurish: 4,8 - 5,0 - 5,2 soniya. 2. Turgan joydan uzunlikka sakrash: 180-170- 155 sm. 3. 30 metrga to`pni olib yurish bilan yugurish: 6,0 - 6,2 - 6,6 soniya. 4. To`p bilan oyoqda janglyor qilish: 12-10-8 marta. 5. To`pni chap va o`ng oyoqda tepish. Ularning yig`indisi 55 - 50 - 45 metrga teng bo`lishi kerak. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Ertalabki gimnastika. 2. 13 daqiqa davomida asta-sekin yugurish. 3. Turgan joyda arg`amchida 90 marta sakrash. 4. 4 x 10 metrga mokisimon yugurish (2-3 daqiqa dam olish bilan 3- 4 marta yugurish). 5. To`p bilan oyoqda va boshda janglyorlikni bajarish. 281 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi 6. To`pni oyoqda o‘z vaqtida va aniq tepishni bilish (devorga, nishonga, sherigiga). 7. O`rindiqqa tayanib yotgan holda qo`llarni bukish va yozish (20-30 marta). KURASh Nazariy ma`lumotlar: 1. Kurashning jahon maydonidagi shiddatli rivojlanishi. 2. Kurash musobaqalarining mohiyati va unda qatnashish uchun kurashchilarga qo`yiladigan talablar. 3. Hakam nazorati va o`z-o`zini nazorat qilish. Shikastlanishdan saqlanish. 4. Kurash texnikasi va taktikasi. O`quvchilarga qo`yiladigan talablar: Sinov imtihoni: - 7 turkumli kurash usullari turlarini amalda bajarsa, - "5" ball; - 7 turkumli kurash usullari turlarini ikki usulini bajara olmasa, - "4" ball; - 7 turkumli kurash usullarining asosini aniq bajarib, usul turlarini bajara olmasa, - "3 "ball; - 7 turkumli kurash usullarini bajara olmasa, -"2" ball. SUZISH Nazariy ma`lumotlar: Elementlar bo`yicha va suzishning o`rganilgan to`liq usullari bilan suzish. Ma`lum masofaga turli tezlikda (eng kam qulochkashlash orqali) suzish. Cho`kayotgan kishini qutqarish usullari: 1. Cho`kayotganning oldiga suzib borish. 2. Changalidan xalos bo`lishni bilish. 3. Qutqarish (tashish) vositalarini qo`llash. O`quvchilarga qo`yilgan talablar: 1. Vaqtni hisobga olmagan holda 50-100 metrga suzish. 2. Musobaqalarga hakamlik qilish bilimini kengaytirish. Uyga beriladigan topshiriqlar: 1. Ba`zi tana mushaklari guruhini rivojlantirish uchun maxsus 8-10 ta mashqlar majmuasini mustaqil bajarish. 2. Bir oyoqda navbatma-navbat o`tirib turish ("to`pponcha"): O`g`il bollar 8-10 marta, qiz bolalar 6-8 marta. 282 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi 9-SINF Jismoniy tarbiya 68 soat (haftasiga 2 soat) GIMNASTIKA Nazariy ma`lumotlar: 1. Jismoniy tarbiya mashqlarining inson organizmining rivojlanishiga ta`siri. 2. Qizlar uchun gimnastika mashqlarining gigiyenik ahamiyati. 3. Darsning qismlari bo`yicha mashg`ulotlarni o`tkazish. 4. Oilada badan tarbiyaning nafasga va qaddi qomatga tegishli mashqlarni bajarishning ahamiyati. 6. Gimnastika bo`yicha O`zbekiston va Olimpiya chempionlari. Umumrivojlantiruvchi mashqlar: Juft bo`lib, buyumlarsiz va buyum bilan, gimnastika narvonida va o`rindiqda egiluvchanlikni, kuchni, tezkorlik va chidamlilikni tarbiyalaydigan mashqlarni bajarish. AKROBATIKA O`g`il bolalar uchun: Har xil D.H dan oldinga o`mbaloq oshish. Buyumlar ustidan o`mbaloq oshish, 2-3 qadam yugurib kelib, uzoqqa o`mbaloq oshish. Sherigi yordamida qo`llarda tik turish. Chalqancha yotgan holatda "ko`prik" yasash. Qizlar uchun: Ikki marta oldinga o`mbaloq oshish, orqaga o`mbaloq oshish, kurakda turish. Ko`prikda turish va yon tomonga aylanib turish. Osilish va tayanish. Turnikda: osilishdan kuch bilan tayanishga ko`tarilish. Gavdani bukib- yozish bilan tortilish hamda tebranishga o`tish. Osilib tebranishda gavdani keskin yozish bilan tayanchga ko`tarilish. Turnikda tayanishdan oyoq va gavda bilan oldinga yarim oysimon harakat qilib, osilishga tushib tebranish. Qo`shpoyalarda qo`llarda tayanishdan tebranib, oldinga siltanish bilan tayanchga ko`tarilish. Qo`shpoyada tirsakka tayanib turishdan tebranib, orqaga siltanish bilan tayanchga ko`tarilish. Qo`sh-poyada tayanib tebranishda, oldindan (orqadan) sakrab tushishlar va 90°- 180° burilib bajarish. 5 metrli arqonga, qo`llar yordamida (vaqtga qarab) tirmashib chiqish (10-13-18 soniya). Shuni 90° burchak hosil qilib bajarish. To`xtab- 283 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 O‘quv dasturi to`xtab tirmashib chiqish (ma`lum balandlikda to`xtash uchun belgilar qo`yiladi). Tayanib sakrash (o`g`il bolalar); 120 sm balandlikdagi uzunasiga o`rnatilgan xari ustidan (gimnastika ko`prigi-1 mm oraliqda) oyoqlarni kerib (bukib) sakrashni takrorlash. Yonlamasiga o`rnatilgan ot ustidan qo`llar bilan otning o`ng-chap qismiga tayanib, oyoqlarni kerib sakrab o`tish. Shu usulni otni 20-30-45 burchak bo`yicha o`rnatib bajarish. Qiz bolalar: 110 sm balandlikdagi uzunasiga o`rnatilgan xari ustidan oyoqlarni kerib, sakrab o`tish. Ot (kon) ustidan (yonlama) sakrash. Yonlama qo`yilgan ot ustidan "oyoqlarni bukib" sakrab o`tish, oyoqlar tayanchning o`ng va chap tarafidan o`tish. Muvozanat mashqlari. Yakka cho`pga tayanishda bir oyoqni oshirish bilan 90° burilib, minib o`tirish, ikki oyoqda va holatlarni almashtirib sakrash, yarim cho`nqaygan holatda oyoqlar bilan siltanib yurish, oyoq uchlariga ko`tarilib burilish, o`ng (chap) oyoqda "qaldirg`och" hosil qilish, o`tirib burchak hosil qilish va qo`llarga oldindan tayanib, oyoqlarni kerib orqaga siltanish bilan kerishib sakrab tushish. O`quv mezonlari Yüklə 293,53 Kb. Dostları ilə paylaş:
|