11
Chunki, bu bandda xojalik sub’ekti ishlab chikarishni yuritishga zarur bolgan
xom-ashyo va materiallar jamlanadi. Unda xom-ashyo va materiallar, sotib olingan
yarim tayyor maxsulotlar va butlovchi buyumlar, konstruksiyalar va detallar, urug,
yem – xashak, yokilgi, idishlar va idishbob materiallar, extiyot kismlar, kayta ishlash
uchun chetga berilgan materiallarning xakikiy tannarxi ( sotib olish va olib kelish
bilan boglik xarajatlar) kursatiladi.
1-jadval
Foydalanishning iqtisodiy mazmuniga ko’ra
Tovar - moddiy zahiralari guruhlari
Tovar- moddiy zahiralarning
nomlari
Iqtisodiy mazmuni
1 Xom-ashyo
Maxsulotning moddiy asosini tashkil etadigan mexnat ashyolaridir
2 Materiallar
Xom-ashyoga ta’sir etish uchun kullaniladigan va maxsulotga ma’lum iste’mol
xususiyatini berishda foydalaniladigan vositalardir
3
Sotib olingan yarim tayyor
maxsulotlar va butlovchi kismlar
Ma’lum darajada ishlov boskichidan utgan, lekin xali provard maxsilot
darajasiga yetkazilmagan maxsulotlar
4 Yokilgi
Kumir, benzin, torf, gaz va neft’ maxsulotlari
5 Extiyot kismlar
Mashina
va jixozlarni tuzatishda, ishdan chikkan kismlarni almashtirishda
kullaniladigan mashina va mexanizmlarning detal’ agregat va kismlar
6 Kurilish materiallari
Bevosita kurilish va montaj ishlari jarayonida,
kurilish kisimlarini
tayyorlashda, bino va inshootlarning aloxida konstruksiya va kurilmalarni
kutarishda va kurib tugatishda foydalaniladi
7 Idish va idish materiallari
Turli material va maxsulotlarni urash, joylashtirish, tashish xamda saklashda
ishlatiladigan buyuumlar
8 Inventar’ va xujalik anjomlari
Xujalik faoliyatida ishlatiladigan inventar’ buyumlar, kiradi
9 Boshka tomonga kayta
ishlashga berilgan materiallar
Xojalik sub’ekti
balansida turgan, kayta ishlash uchun boshka xujalik
sub’ektiga berilgan materiallar
10 Boshka materiallar
Yukorida kursatib utilmagan boshka materiallar
Mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishi, tannarxning pasayishi, foyda
va ishlab oshishi, xo’jalik sub’ektini moddiy resurslar bilan belgilangan assortimenti
va sifati bo’yicha ta’minlashiga bog’liq.
Joriy aktivlarning shakillanish manbalariga nazar tashlaydigan bo’lsak, uning
asosiy manbasi sifatida o’z aylanma mablag’larining mavjud xisobi hisoblanadi.
Ya’ni, xo’jalik sub’ektining o’z manbalari birinchi navbatda uzoq muddatli
aktivlarini qoplovchi manba bo’lishi hamda qolgan
kismgina joriy aktivlarni
qoplashga tegishli bo’lib hisoblanadi. Bundan tashqari xo’jalik sub’ektlari joriy
aktivlarini bank kreditlari xisobiga, kreditorlik qarzlari
hisobiga hamda boshqa
manbalar hisobiga shakllantirishi mumkun. Xo’jalik sub’ekti imkon qadar joriy
aktivlarni kreditorlik qarzlari hisobiga shakllantirmasligi lozim bo’ladi.