Korxona ichki muxiti. Korxona ichki muxitini ichki uzgaruvchilar aniklaydi. Ichki uzgaruvchilar

Odamlar – xar kanday boshkarish modelida markaziy omil xisoblanadi.
Boshkaruvga vaziyatli yondashuvda inson omilining uch asosiy aspekti e’tiborga loyik: aloxida odamlar xatti-xarakati, odamlarning guruxdagi xatti-xarakati, xamda raxbar xatti-xarakatining xarakteri, ya’ni menedjerning lider rolidagi faoliyati va uning aloxida odamlar va guruxlar xatti-xarakatiga ta’siri. Inson omilini tushunish va muvaffakiyatli boshkarish juda murakkab.
Inson uzini jamiyatda va ishda kanday tutishi shaxsning individual xarakteristikalari va tashki muxitning uzaro murakkab birligi okibatidan boglik (3.2.-rasm). Jaxonda bir xil xarakter elementlari tuplamiga ega bulgan ikki kishi yuk. Bunday tuplamlar soni cheksiz kupdir va bundan kelib chikadiki, ikki kishining bir xolatning uzida bir xil xatti-xarakat kilish extimoli nolga teng.
Individual xatti-xarakatning raxbar uchun katta axamiyatga ega bulgan tomonlari: kobiliyat, moyillik, iste’dod, extiyojlar, xatti-xarakatlar natijalarini kutmok, idroklash, munosabat, nuktai-nazar, kadr-kiymat.
Kobiliyat. Odamlar bir-biridan anik fark kilishning asosiy soxalaridan biri ularning individual kobiliyatlari, insonga xos sifatlar xisoblanadi. Ayrim odamlarda boshkalarga nisbatan ba’zi ishlarni bajarishda kobiliyat ancha katta. Kobiliyatdagi bunday farklar kupincha irsiy xususiyatlar bilan boglik, masalan, intellektual kobiliyat, jismoniy kuch-kuvvat. Lekin, odatda kobiliyat tajriba asosida shakllanadi. Korxonalar doimo kobiliyatdagi farklardan foydalanib, aloxida ishlovchiga topshirikni belgilab berishadi. Boshkalardan uz kobiliyati bilan ustun turadigan inson uzgalarga nisbatan ishni yaxshirok bajaradi deb taxmin kilish mumkin. Lekin amalda inson xatti-xarakatiga taxmin kilinganga nisbatan boshkacha ish tutishga majbur kiladigan boshka omillar xam ta’sir kursatadi.
Moyillik va iste’dod. Intilish va iste’dod kobiliyat bilan uzviy boglikdir. Intilish – kishining ma’lum bir konkret ishni bajarishga nisbatan mavjud imkoniyatlaridir. Tugma sifatlar va shuningdek, egallangan tajribaning uygunlashuvi natijasi bula turib, intilish va iste’dod ma’lum soxalarda iktidor (talant) kabi namoyon buladi. Iste’dodning ta’siri kup xollarda musika va sport kabi soxalarda kuzga tashlanadi. Masalan, mashxur sport ustalari yangi sport turi bilan shugullanishni boshlashlari va bunda eng dastlabki kadamlardayok muvaffakiyatli ulgurushlari mumkin. Ma’lum soxalarda intilish odatda konkret faoliyatlarni samarali bajarishda kobiliyatlarni ishga solishni yengillashtiradi.
Extiyojlar. Extiyojlar psixologik va fiziologik jixatdan nimanidir yetishmasligini xis kilishdir. Biz xozircha fiziologik (oziklanishga, ichimlikka, boshpanaga va boshkalarga extiyoj) va psixologik extiyojlar mavjud ekanligini eslatib utamiz, xolos. Kupgina odamlar xokimiyatga va ta’sir kursatish kabi extiyojlarga ega, lekin bu extiyojlar asosiy extiyojlar koniktirilmay turib uzok vaktgacha namoyon bulmasligi mumkin. Agarda ular koniktirilmasa, odam uzi anglamagan xolda ularni koniktirilishiga intilishi mumkin.
Boshkarish nuktai-nazaridan korxona shunday vaziyatni shakllantirishga xarakat kilishi kerakki, buning natijasida ishlovchilar extiyojlarining kondirilishi korxona maksadlarini amalga oshirilishiga olib kelsin.