Korxona iqtisodiyoti

4.1-rasm. Korxona miqyosida rejalashtirishning maqsadli funksiyalari va 
tarkibi. 
Biznes qanchalik yirik, ko‘rsatilayotgan xizmatlar, bajarilayotgan ish va ishlab 
chiqarilayotgan mahsulot hajmi qanchalik keng bo‘lsa, korxona hajmi va 
yo‘nalishiga mos ravishda rejalashtirish jarayonida hal qilinishi lozim bo‘lgan 
vazifalar doirasi shunchalik kengayadi. Biroq har qanday holatda ham 
rejalashtirish quyidagi savollarga javob bera olishi lozim: 
birinchidan,
nimani, qachon va qancha miqdorda ishlab chiqarish; 
ikkinchidan,
tanlangan muqobillikni aniqlangan hisob-kitoblar asosida amalga 
oshirish lozim; 
uchinchidan,
mahsulot sifati, uning raqobatbardoshligi qanday va u iste’molchilik 
talabiga ega bo‘ladimi; 
to‘rtinchidan,
mahsulot chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan ishlab chiqarish xarajatlari 
va boshqa sarf-xarajatlar qoplanadimi; 
beshinchidan,
kutilayotgan rentabellik darajasi, foyda hajmi va boshqa pul 
tushumlari ta’minlanadimi. 
Ushbu savollarga javob topa olmasa rejalashtirish oddiy rasmiyatchilikka aylanib, 
asoslanmagan xarakterga ega bo‘ladi, ishlab chiqarishning kelgusi rivojlanishi 
izdan chiqib, korxonaning o‘zi moliyaviy qiyinchiliklarga duch keladi va iqtisodiy 
barqarorlikni yo‘qotadi. Shuning uchun ham rejalashtirish yoki rejani ishlab 
chiqishga kirishishdan oldin iqtisodiy tahlil o‘tkazish muhim bo‘lib, uning asosiy 
vazifalari quyidagilar hisoblanadi: 

---

•
rejani bajarish, ishlab chiqarish dinamikasi va mahsulotni sotish darajasi; 
•
ushbu ko‘rsatkichlar o‘zgarishiga omillarning ta’sirini aniqlash; 
•
mahsulot chiqarish va sotishni ko‘paytirish uchun ichki ishlab chiqarish 
zahiralarini aniqlash; 
•
aniqlangan zahiralardan foydalanish bo‘yicha chora-tadbirlar ishlab chiqish. 
Korxonalar faoliyatini rejalashtirish quyidagi