Korxonalarda moliayviy resurslarni boshqarishni samarali tashkil etish
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3- ’yi a xul a Korxonalar faoliyat boshlashdan avval ma’lum bir foyda olishni maqsad qilib qo’yadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida savdo va umumiy ovqatlanish korxonalariga 65 boshqa xo’jalik yurituvchi sub’yektlar singari quyidagi rasmda keltirilgan omillar ta’sir etadi. Ushbu omillarning ta’sir darajalarini o’rgangan holda faoliyat yuritish ularning korxonalar foydasini maksimallashishini ta’minlaydi. Korxonalarda pul mablag’laridan samarali foydalanish maqsadida pul mablag’larini boshqarish siyosati ishlab chiqiladi. Ya’ni pul mablag’laridan foydalanishda korxona istiqbolini belgilovchi chora tadbirlar ishlab chiqiladi. Umumiy ma’noda bunda korxona moliyaviy menejerlari yoki rahbari tomonidan pul mablag’laridan foydalanish strategiyasi hamda uni amalga oshirish taktikalari ishlab chiqiladi. Shundagina korxona ko’zlagan maqsadiga belgilangan rejalar asosida yaqinlashadi hamda erishadi. Korxonalarda xarajatlarini optimallashtirish ularning iqtisodiy barqarorligini ta’minlashda muhim omil bo’lib xizmat qiladi. Bunday tadbirlarni amalga oshirishda korxonalarda xarajatlarni minimallashairish strategiyasini ishlab chiqish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Xarajatlarni minimallashtirish strategiyasini qo’llaganda korxonalar mahsulot narxini kamaytirish evaziga ushbu turdagi mahsulot bozorining katta ulushini egallashi mumkin. 66 XULOSA Korxonalar moliyaviy resurslardan samarali foydalanish katta ahamiyat kasb etmoqda. Moliyaviy resurslardan samarali foydalanishda albatta bir birlik foydalanilayotgan moliyaviy resurslardan keladigan foyda miqdorini oshirishga harakat qilinadi. Korxona moliyaviy resurslari korxonaning faoliyat yuritishini ta’minlaydi. Korxronalarda faoliyat boshlanishida moliyaviy resurslarning shakllanish manbalarining eng asosiy qismini korxona ustav kapitali tashkil etadi. Ammo takror ishlab chiqarish jarayonida korxonalarda mahsulot sotishdan tushum moliyaviy resurslarning asosiy qismini shakllantiradi. va undan so’ng korxonaning turli maqsadlaridan kelib chiqqan holda moliyaviy resurslardan foydalaniladi. Amartizatsiya fondi ham korxonalarda moliyaviy resurslar shakllanishining asosiy manbalaridan biri bo’lib hisoblanadi. Amartizatsiya fondining o’ziga xos xususiyati shundaki, korxona faoliyatiga kirim qilingan asosiy vositalari va nomoddiy aktivlar qiymati asta sekinlik bilan mahsulot tannarxi tarkibiga amartizatsiya sifatida kiritili boriladi va mahsulot realizatsiyasidan so’ng fond sifatida shakllanib boradi. Bunda ushbu uzoq muddatli aktivlar qiymatidan amartizatsiya hisoblash natijasida amartizatsiya fondi shakllanadi va bu fondning moliyaviy resurslari vaqtinchalik, ya’ni kelgusida uzoq muddatli aktivlar sotib olgunga qadar joriy aktivlar qismini moliyalashtirib turadi. Ya’ni korxonalar to asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarni sotib olgunga qadar, bu fond mablag’laridan bir necha marta ishlab chiqarishni kengaytirish va sifatini oshirishga foydalanishi mumkin. Shuning uchun ham korxonada ishlab chiqarishni amalga oshirishda eng asosiy moliyaiy manbalardan biri ham amratizatsiya fondining moliyaviy resurslari hisoblanadi. Umuman olganda korxonalarda moliyaviy resurslarning foydalanishda avvalambor ushbu moliyaviy resurslarni bir joyga pul fondi sifatida yig’iladi va bu pul fondining resurslaridan belgilangan maqsad yo’nalishlarida foydalaniladi. Korxonalarda moliyaviy resurslarning miqdori qancha bo’lishi emas balki moliyaviy resurslarning aylanuvchanligi qancha katta bo’lishi muhimroqdir. 67 Chunki moliyaviy resurslar qancha tez aylansa, oz mablag’lar bilan ham ma’lum bir davrda katta ishlab chiqarishni amalga oshirish va barcha xarajatlarni qoplash mumkin. Moliyaviy resurslar juda sekin aylansa ko’p moliyaviy resurslar bilan ham bir ishlab chiqarishni moliyalashtirish mushkul bo’lib, hattoki ishlab chiqarish ma’lum bir muddatga to’xtab qolishi ham mumkin. Bundan tashqari debitorlik qarzlari oshib ketib, soliqlarni ham o’z vaqtida to’lolmaganlik uchun yana turli penya va jarimalar kelib chiqadi. Bu esa korxona moliyaviy holatiga juda salbiy ta’sir ko’rsatadi. Moliyaviy resurslardan samarali foydalanish maqsadida faoliyatdagi risk darajasini ham o’rganib, shunga mos ravishda moliyaviy resurslardan samarali foydalanish maqsadga muviqdir. Risk darajasi qancha yuqori bo’lsa, sarflanadigan moliyaviy resurslarning qaytib kelishida xavf ham yuqori bo’ladi. Yuqori risk ham yuqori daromad keladigan joyda bo’ladi. Bunday sharoitda ko’p holatlarda moliyaviy menejerlar ko’p daromad oladigan sohaga moliyaviy resurslarni yo’naltirib, natijada ko’p daromad olish o’rniga zarar bilan chiqish holatlari sodir bo’ladi. Misol tariqasida o’tgan yillardagi jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi yuz berishidan sal oldin kishilarning daromad olaman deb yuqori risk bo’lgan qimmatli qog’ozlarni sotib olishga yo’naltirgan moliyaviy resurslari havoga uchdi. Demak risk bor joyda, risklilik darajasi inobatga olingan holda moliyaviy resurslarni ham shunga moslab sarflash, bunda zaxiraga moliyaviy resurslar qoldirish maqsadga muvofiqdir. Bunda agar korxona riskdan yutqazsa, shu ajratilgan ozgina mablag’ini yutqazadi, agar riskdan yaxshi chiqsa, ozgina mablag’idan yuqori daromad oladi. Demak korxonaning moliyaviy resurslar risk past joyga ko’proq sarflanib, risk yuqori bo’lgan joyga kamroq sarflanishi maqsadga muvofiqdir. Korxonalarda soliq hisob kitoblarini ham to’g’ri yo’lga qo’yish ham muhim ahamiyat kasb etar ekan. Chunki soliqlarni noto’g’ri hisoblanishi korxona uchun keyinchalik ortiqcha jarimalar to’lashga majbur bo’lib qoladi. Bu moliyaviy holatga juda salbiy ta’sir ko’rsatadi. Soliqlarni o’rganib, soliqlarni kamroq to’lashning qonuniy tomonlarini aniqlash, ya’ni soliq imtiyozlaridan foydalanish 68 yo’llarini aniqlash ham korxonaning kamroq soliq to’lashiga olib kelib, korxona moliyavi barqarorligiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Yuqoridagi xulosalar asosida bitiruv malakaviy ishimizning quyidagi takliflarini keltirdik: 1. Korxonalarda moliyaviy resurslardan oqilona foydalanish maqsadida uning holatini muntazam ravishda tahlil qilib borish lozim. Buning natijasida korxona sarflagan moliyaviy resurslaridan qancha vaqtda va qancha miqdorda qaytib kelishini aniqlash mumkin bo’ladi. 2. Korxonalarda har bir faoliyat uchun kerak bo’lgan moliyaviy resurslarning aniq summasini, ayniqsa asosiy ishlab chiqarish faoliyati uchun hisoblab chiqish lozim. Natijada korxona moliyaviy resurslardan samarali foydalanadi. Chunki bunday jarayonda moliyaviy resurslar bo’sh turib qolmaydi. Boshqa tomondan korxonaning har bir faoliyatda moliyaviy resurslar holati bir maromda bo’ladi. 3. Moliyaviy resurslarning aylanuvchanligini oshirishga katta e’tibor qaratish lozim. Moliyaviy resurslarning aylanuvchanligining oshirish korxonada moliyaviy resurslarning ta’minlanganlik darajasi yaxshilanadi. Ya’ni mahsulot ishlab chiqarish, mahsulot realizatsiya qilish, debitorlik qarzlarini so’ndirish tezligini oshirish korxona uchun ijobiy natijaga erishiladi. Chunki moliyaviy resurslar qancha tez aylansa korxonaning moliyaviy resurslarga bo’lgan ehtiyoji shuncha kam bo’ladi. Foydasi esa ko’zlaganidek chiqaveradi. Bir so’z bilan aytganda bunday holatda korxona moliyaviy resurslar rentabelligi oshadi. 4. Moliyaviy resurslar rentabelligini oshirishga erishilgandan so’ng korxona ixtiyorida ortiqcha moliyaviy resurslar qoladi. Bu mablag’larni ishlab chiqarishni kengaytirishga, yangi texnika sotib olishga yoki boshqa moliyaviy faoliyatlarga safarbar etish maqsadga muvofiq keladi. Natijada korxonaning umumiy pul fondlari rentabelligi yanada oshib korxona yakuniy foydasini oshiradi. 5. Korxonalarda imkon qadar moliyaviy resurslar kirib kelishini korxona xarajatlari davriga moslashtirishga katta e’tibor qaratish lozim. Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|