Korxonalarda tashqi iqtisodiy faoliyatni rivojlantirishning iqtisodiy samaradorligi

TADQIQOT MATERIALLARI VA METODOLOGIYASI 
Tadqiqotning nazariy asosini O’zbekiston Respublikasi tashqi savdo faoliyatini tartibga 
soluvchi qonun hujjatlari, tashqi savdo faoliyati bo'yicha ko'rsatmalar va normativ materiallar tashkil 
etadi. 
Tashqi iqtisodiy faoliyat deganda davlat idoralarining, yuridik va jismoniy shaxslarining 
boshqa xorijiy davlatlar, ularning ularning yuridik va jismoniy shaxslari, xalqaro tashkilotlar bilan 
o’zaro foydali hamkorlik o’rnatishga, bunday hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan jami amaliy 
harakatlari tushuniladi. 
Tashqi iqtisodiy faoliyatning asosiy yo’nalishlari: 
- 
tashqi savdo faoliyati; 
- 
xalqaro iqtisodiy va moliyaviy hamkorlik; 
- 
chet el investitsiyalarini jalb qilish. 
Tashqi savdo faoliyati – bu mahsulotlar, mehnat, xizmatlar, axborotlar va intellektual 
soha natijalari bo’yicha dunyo miqyosida tadbirkorlik faoliyatidir. Tashqi savdo faoliyati 
tovarlarni, xizmatlarni eksport va import qilish yo’li bilan amalga oshiriladi. 
TADQIQOT NATIJALARI 
 
Korxonaning tashqi iqtisodiy faoliyati - bu xalqaro ishlab chiqarish integratsiyasi va 
kooperatsiyasi, tovar va xizmatlar eksporti va importi, tashqi bozorga chiqish bilan bog'liq iqtisodiy 
faoliyat sohasi. Korxonalar tashqi iqtisodiy faoliyatining asosiy shakllari tashqi savdo faoliyati va 
ishlab chiqarishning xalqaro kooperatsiyasi hisoblanadi. 
 
Korxona uchun iqtisodiy faoliyatni muvaffaqiyatli tashkil etishda murakkab bo’lgan jarayon – 
bu kuchli raqobat sharoitida faoliyat yuritishdir. Shuning uchun iqtisodiyot tarmog’idagi jami ishlab 
chiqarish korxonalari va tashkilotlari, shu bilan birga xizmat ko’rsatish sohasida ham raqobatbardosh 
muhitni hosil qilish, jahonda ro’y berayotgan kuchli raqobat sharoitida ularning faoliyatini 
takomillashtirish, diversifikatsiya qilish, yangi innovatsion texnologiyalarni qo’llash, moliyaviy 
jozibadorlikni oshirish bilan chet el investitsiyalarini jalb qilish, jahon tajribasidan kelib chiqqan holda 
yangicha boshqaruv usullarini qo’llash lozim bo’ladi. Yana shuni ta’kidlash jozki mavjud hom ashyo 

---

 
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337 
478 
zaxiralaridan foydalanib yuqori qiymatli mahsulotlar ishlab chiqarish va ushbu mahsulotlarni tashqi 
bozorlarda sotish, buning natijasida mamlakatga eksportdan valyuta tushumini bir necha barobarga 
oshirish zarur.
Tashqi iqtisodiy faoliyatda eksportga yo’naltirilgan mahsulotlar sifatini muntazam 
ravishda yaxshilab borish korxonaning muhim siyosati va iqtisodiy ahamiyatga ega bo’lgan 
vaziyatdir. Bu vaziyatning tinmay amalga oshirilib borishi moddiy-texnika bazasi yaratilishiga 
munosib hissa qo’shish demakdir. 
Yuqori sifat, mehnat va moddiy resurslarni tejash, eksport imkoniyatlarini oshirish, 
korxonaning pirovard maqsadi bo’lishi lozimdir. 
Undan tashqari korxonalarning tashqi iqtisodiy faoliyatini moliyaviy ta’minlashning 
mexanizmini qo’llash natijasida quyidagi imkoniyatlarni ta’minlash muhimdir. Xususan: 
- amalga oshirilayotgan tashqi iqtisodiy operatsiyalar samaradorlik darajasining yuqori 
saviyada bo’lishi; 
- ixtiyoridagi moliyaviy resurslarni nazorat qilish; 
- tashqi savdo bitimlari va pul majburiyatlarining mos keluvchi shaklda va belgilangan 
muddatda amaldagi milliy qonunchilik me’yorlari va xalqaro bank qoidalari rioya qilish asosida 
bajarishi; 
- innovatsion strategiyalar asosida rivojlanish, ishlab chiqarishni doimiy modernizatsiya 
qilish, samarali investitsion va innovatsion siyosat yuritish salohiyati.