Kouchingdan pedagogik jarayonlarda foydalanish texnologiyalarini takomillashtirish

Tajriba sinflar soni – 5 nafar
Nazorat sinflar soni – 3 nafar
ijobiy	salbiy	ijobiy	salbiy
1.	Kouching asosida o’rganishda uning tarixiy omillarini o’rganish zarurmi?	3	2	2	1
2.	Kouching asosida o’rganishda darslikning o’rnini qanday baholaysiz?	4	1	3	0
3.	Kouching asosida o’rganishda zamonaviy usullarning zarurati bormi?	4	1	2	1
4.	Kouching asosida o’rganish masalalariga, umuman chet el xalqlari tilini o’rganishga munosabatingiz?	4	1	3	0

Jadvalda keltirilgan ko‘rsatkichlardan, nazorat guruhi a’zolarining ijobiy javoblari tajriba guruhi a’zolariga qaraganda yuqori ekanligi ko‘rinib turibdi. Buning sababi nazorat guruhlarida olib borilgan tadbirlarning samarasi bilan izohlanadi.

Shuningdek, biz o’quvchilarning kouching asosida bo‘yicha bilimlarini o‘rganish maqsadida eksperimentlar o‘tkazdik. Tajriba-sinov ishlarini tashkil etish ikki yo’nalishda olib borildi:
1. O’quvchining kouching haqidagi tasavvuri va ularning zamonaviy kouching asosida haqidagi tasavvurlariga bergan baholari solishtirilgan holda o’rganildi;
2. O’quvchilarning kouching asosida o’rganishda darslik asosida qaysi she’riy va nasriy asarlarni puxta o’zlashtirganliklari tahlil etildi.
Mazkur ikki yo’nalish o’rtasidagi farq quyidagicha bo‘ldi:
Tajriba guruhida ishtirok etgan 5 nafar o’quvchidan kouching asosida tarixi haqidagi bilimlar zarur, deb – 22 nafari;
– zamonaviy kouching asosida haqidagi bilimlar ham zarur, deb – 26 nafari;
– kouching asosida o’rganishda darslikdagi nazmiy asarlarni puxta o’zlashtirganmiz, deb – 7 nafari;
– kouching asosida o’rganishda darslikdagi nasriy asarlarni puxta o’zlashtirganmiz, deb – 19 nafari e’tirof etdilar.
Tajriba jarayonida o’qituvchilar o’rtasida ham so’rov tashkil etilib, ularning o‘quvchilarda kouching asosidani bilish jarayonini darsdan tashqari tadbirlarni tashkil etishdagi shaxsiy hissalari, shuningdek, muhim ahamiyatga ega bo‘lgan zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish usullari xususidagi fikrlari aniqlandi. O’qituvchilar uchun quyidagi mazmunda savolnoma tuzildi:
1. Kouching asosidani samarali o’zlashtirish uchun sinfdan tashqari tadbirlar zarur deb bilasizmi ?
2. O’qituvchi sifatida darsdan tashqari til o’rganishga qaratilgan tadbirlarni tashkil etishda necha marta tashabbus ko’rsatgansiz ?
3. Kouching asosidani yaxshi o’zlashtirishlari uchun o‘quvchilarga Angliya, Amerika va boshqa (kouching asosidada so‘zlashuvchi) xalqlar an’analari, madaniyati to‘g‘risida tushunchalar berasizmi?
4. Kouching asosida o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish jarayoniga necha baho qo’ygan bo‘lar edingiz ?
5. Kouching asosida o’qitish jarayonida necha bor zamonaviy innovasion pedagogik texnologiyalardan foydalangansiz ?
Ushbu savollar turli ta’lim muassasalarida faoliyat ko‘rsatayotgan 9 nafar kouching asosida fani o‘qituvchilariga berildi. Ular tomonidan barcha savollarga faqat ijobiy javob qilingan. O‘qituvchilar savollarga yoki yuzaki qarashgan yoki savollardan ko‘zlangan ilmiy maqsadni to‘liq tushuna olishmagan. Javoblar ijobiy bo‘lganligi uchun ularni ortiqcha izohlash yoki statistik tahlil qilishga hojat yo‘qligini e’tirof etib qo‘ya qolishdan boshqa choramiz yo‘q.
Tajriba-sinov ishlari jarayonida a’lo, yaxshi, o‘rta, qoniqarli o‘qiydigan o‘quvchilar orasida bilim sifatining tahlili o‘tkazildi. Buning uchun bilim sifatini ko‘rsatuvchi savollar 17 nafar o‘quvchiga (1 ta sinfda) tarqatilib, ulardan yozma ravishda javob qaytarish so‘raldi.
Olingan javoblarning savollarga mos tushish darajasi quyidagi differensial formula asosida, ya’ni bilim samarasiga oid berilgan savollarga javoblarning to‘g‘ri kelishi (bilimi eng kamida “qoniqarli” deb baholangan o‘quvchilar o‘rtasida) asosida aniqlandi:
D = ∑ d² (x_i - y_i )
_i=1
D – differensial formula (bilim samarasiga oid berilgan savollarga javoblarning to‘g‘ri kelishi);
d – to‘g‘ri va aniq javoblar soni (tajribada 7 nafar);
x – to‘g‘ri va noaniq javoblar soni (tajribada 5 nafar);
y – noto‘g‘ri va noaniq javoblar soni (tajribada 3 nafar).
Demak, 17% o‘quvchining bilimi tajriba jarayonida qoniqarsiz bo‘lib chiqdi. Ushbu holat yuzasidan, 3 nafar o‘quvchining darslarda olgan bilimlari o‘qituvchi tomonidan ancha yuqori yoki noto‘g‘ri baholanib borgan degan xulosaga keldik. Bu xususda fan o‘qituvchisiga tegishli uslubiy ko‘rsatmalar berildi.
Ushbuga qo‘shimcha ravishda har bir parametr bo‘yicha o‘quvchilar baholarining o‘rtacha darajasi aniqlandi. Shundan keyin savolnoma bilim ko‘rsatkichlari salbiy bo‘lgan o‘quvchilarga tarqatildi. Javoblar differensial formula asosida aniqlangan bilimi ijobiy deb baholangan o‘quvchilarning javoblari bilan solishtirildi. Natijada, ikkala guruh (a’lochi-qoniqarli hamda qoniqarsiz bilimga ega o‘quvchilar) ko‘rsatkichlari aksariyat hollarda o‘xshashligi namoyon bo‘ldi. Bu o‘xshashlikning boisi ularning bir sinfda o‘qishi va bir fan yo‘nalishida tayyorlanishi Bilan izohlanishi mumkin, deb hisoblandi. Lekin aynan bir xil ko‘rsatkichlar ikki toifa o‘quvchilarning idroki orasida farq borligini ko‘rsatdi. Ular quyidagilardir:
– a’lochi o‘quvchilarning boshqa o‘quvchilarga qaraganda til o‘rganishga ko‘proq qiziqishlari;
– o‘quvchilar bilimi orasidagi farq va boshqalar.
Mazkur ishlarni tashkil etishda o‘quvchilar bilimlari orasidagi farqni o‘qituvchi ijobiy tarzda shakllantirishi mumkinligi isbotlandi.
Umumiy o‘rta ta’lim muassasalari o‘quvchilarining kouching asosidani o‘zlashtirishiga oid ko‘rsatkichlar dinamikasi /tajriba boshida va yakunida/
Jadvalda 3 ta muassasa o‘quvchilarining o‘quv faoliyati solishtirilgan:

№