Ko'z kosasi orbita devorlari

6.3.5. Qalqonsimon bez - glandula thyroidea Q alqonsim on bez ikkita: o ‘ng va chap boM aklar- lobus dexter et sinister dan iborat bo‘lib, ular o ‘zaro istmus glandulae thyroidea vositasida birlashib turadi. Ko‘pchilik holatlarda bo‘yin qismidan yuqoriga qarab yana bir piram idasimon boMak o ‘sib chiqqan boMib, u lobus piramidalis deyiladi. Q alqonsim on bezda oldingi hamda orqa yuzalari - facies anterior et posterior va yon bo‘laklarining yuqori va pastki qutblari - polus superior et inferior lar tafovut qilinadi. Bezning vazni katta yoshli odam larda 30-50 gr uzunligi 6-8 sm va eniga 2-2,5 sm bo‘ladi. Q alqonsim on bez yupqa, mustahkam biriktiruvchi to ‘qimali xususiy fibroz parda - capsula fibrosa bilan o ‘ralgan boMib, bu parda bez to‘qimasi ichiga kirib borib, to‘siqlar hosil qiladi va uni m ayda boMakchalar - lobuli gl. thyroideae ga boMadi. Q alqonsim on bez traxeya va qalqonsimon tog‘ay sohasida joylashgan boMib, bez boMaklarining pastki uchlari traxeyaning V yoki VI tog‘ay halqalarigacha davom etadi. Yuqori uchlari qalqonsimon tog‘ayning o ‘rta qismigacha davom etadi. Bo‘yin qismi - isthmus esa III—IV traxeya halqalari sohasida joylashgan. Piramida boMagi ayrim hollarda til osti suyagigacha yetib borishi mumkin. Qalqonsimon bez o ‘zining xususiy pardasi bilan o ‘ralgan va shu parda to‘qimalari orqali atrofdagi a ’zolar bilan birlashib turadi. Ishlab chiqarilgan gorm onlar (tiroksin, triyodtiroksin) to‘qim alarning kislorodga boMgan talabchanligini oshiradi. G orm onlar oqsillar sintezini tezlashtirib, organizm ning o ‘sish jarayonini kuchaytiradi. Tirioid gorm onlar hom ila taraqqiyotini nazorat qiladi, uning to‘qim a va hujayralarining shakllanishiga yordam beradi (shu jum ladan, suyaklar sistemasining ham). Terioid gormonlar nerv tizim ining funksional holatiga ta ’sir qilish bilan bir qatorda teri, yurak, qon tom irlar tizimi, buyrak, jigar, oshqozon va ichak traktida sodir boMadigan modda almashinuvi jarayonlariga ham o ‘z ta ’sirini ko ‘rsatadi. Q alqonsim on bez ish faoliyatining buzilishi natijasida har xil kasalliklar kelib chiqadi. Kasalliklam ing paydo boMishi gorm onlam ing ko‘p (gipertirioz, tireotoksikoz) yoki kam (gipoterioz) ishlab chiqariljshiga bogMiq. Tiretoksikoz kasalligida: ozib ketish, tomir urishining tezlashishi, tana haroratining ko‘tarilishi, asabning taranglashishi, terlash, ekzooftalm (ko‘z soqqasining ko‘z kosasidan oldinga chiqishi) kuzatiladi. Q alqonsim on bez hom ila taraqqiyotining 3 ^ -h aftasid a birlamchi ichak bosh qismining ventral devorida, ja g ‘ va til osti jabra ravoqlari orasida, toq til kurtagining orqasida halqum epiteliysidan taraqqiy qiladi. Rivojlanishning boshlangMch davrida bezning har ikkala boMagi ichida bo‘shliq boMib, bu bo‘shliqning yo‘li qalqonsimon til - ductus thyreoglossus nayi bilan halqum bo‘shlig‘iga ochilgan boMadi. Rivojlanishning keyingi davrlarida bez epiteliysining shoxlanib ketishi natijasida, bez ichidagi bo‘shliq mayda pufakchalarga boMinib ketadi va o ‘zida pufakchalar saqlagan bez boMakchalari shakllanadi. Shu bilan bir qatorda, embrion rivojlanishining 4-haftasidayoq ductus thyreoglossus berkilib ketadi. Qalqonsimon bezning tildan uzoqlashib, kaudal tomonga o ‘sishi natijasida va shu asosda yoMining berkilib ketishidan tilning tanasi va ildizi sohasida qolgan qoldiq tilning k o ‘r teshigi - foramen cecum ning hosil boMishiga olib keladi.