Krım müharibəsinə səbəb olan amillər

11. 1866-Prussiya-Avstriya müharibəsi: səbəb və nəticələri

Prussiya-Avstriya müharibəsinin vacibliyini düşündüyümüz zaman Fransa, əslində, Lüksemburq və ya Venesiya kimi bölgə müqabilində Almaniyanın qurulmasını böyük dərəcədə qəbul etdiyini görünür.

Əlbətdə Fransanın da öz planları var. Fransanın planlarına görə uzun müddət bir-biri ilə rəqabət aparan bu dövlətlər bir neçə illik müharibə ilə yüz illik bir nəticə çıxara bilmirlər. Nəticədə Avstriyanı müharibəni qazanacaq bir dövlət olaraq görərkən, Avstriya müharibə zamanı itirdiyi güc səbəbiylə Almaniyadakı təsirini artıra bilməyəcək.

Prussiya məğlub olduqdan və gücünü itirdiyindən Mərkəzi Avropada bir elektrik boşluğu yaranacaq və Fransa bu boşluğu dolduracaq.Bismark Fransanın neytrallığını təmin etdikdən sonra İtaliyaya bir ittifaq təklif etdi. Prussiyaya etibar etməyən italiyalılar, Fransadan Venesiya ilə əlaqədar bir zəmanət aldıqdan sonra ittifaqa getməyə razı oldular. Bununla yanaşı, müharibə üç ay ərzində başlamazsa, bu ittifaqa qoşulmayacaqlarını ifadə edən bir bənd əlavə etməyi lazım hesab etdilər. Beləliklə, iki müttəfiqin, Prussiya və İtaliyanın bir-birlərinə etibar etmədiyini başa düşə bilərik. Xoşbəxtlikdən, bu ittifaq sağlam bir şəkildə sona çatacaq, çünki müharibə zamanı hər şey yaxşı olacaq.

Müharibədə ümumilikdə 29 dövlət bilavasitə iştirak etmiş, onlardan 13-ü Avstriya, 16-sı Prussiya tərəfində olmuşdur. Müharibə yeddi həftə davam etmişdir . Avstriya iki cəbhədə vuruşmaq məcburiyyətində qalmış, 1856-cı ildən bəri texnoloji çatışmazlığı və siyasi təcrid edilməsi onun bu müharibədə məğlubiyyətinə səbəb olmuşdur. 3 iyul 1866-cı ildə baş vermiş Sadova döyüşündə general-feldmarşal Moltkenin komandanlıq etdiyi Prussiya qoşunları Avstriya ordusunu darmadağın etdilər.

Avqustun 23-də bağlanmış Praqa sülh müqaviləsinə görə, Şlezviq və Holşteyn Prussiyanın suverenliyini qəbul etməklə yanaşı Venesiyanı da İtaliyaya buraxdı. Razılaşmanın ən vacib və iki yüz illik Alman Dualizmini sonlandıran maddəsinə görə, Avstriya Alman Konfederasiyasından çıxarıldı. Yeni konfederasiya Prussiyanın rəhbərliyi altında Şimali Alman Konfederasiyası adı ilə protestant knyazlıqlarının iştirakı ilə qurulmalı idi. Bismarkın bu hərəkəti ilə Almayada nüfuzunu artırmaq niyyətində olan Fransa, Praqda bir şey edə bilmədi . Xarici siyasətdə Fransa indi daxili işlərinə qarışa biləcəyi əngəllənmiş Almaniyanın əvəzinə ürəkli bir Alman ilə qarşılaşacaqdı