Krım müharibəsinə səbəb olan amillər

23. 1878 – Berlin Konqresi və nəticələri

Berlin Konqresi, ümumi nəticələr nəticəsində qəribə bir tarazlıq ortaya qoydu. Konqres tərəfindən qəbul edilən müqavilə dövlətlər arasındakı mübarizələrin və xüsusən Osmanlı İmperiyası üzərindəki mübarizələrin bir kompromisi idi.

Müəyyən bir şey varsa,onlardan heç biri konqresdən narazı qalmadı. Konqresi ən az məmnuniyyətlə tərk edən Osmanlı İmperiyası idi• Osmanlı Dövləti məmnun deyildi.

1878-ci ildən sonra yalnız Avropa və Balkanlarda deyil, dünyanın digər yerlərində də dövlətlər arasında baş verən mübarizələrin mənbəyini axtarmaq lazımdır. Eynilə, 1. Dünya Müharibəsinə qədər inkişafın mənbəyini Berlin Müqaviləsi ilə qurulmuş balanssız bir qaydada görmək real təhlil olacaqdır.Berlin Konqresi Osmanlı İmperiyasının parçalanmasının və parçalanmasının vacib hissələrindən biridir.

Osmanlı imperiyası özünə tabe olan Serbiya, Bolqarıstan, Ruminiya və Çernoqoriyanın krallıq olmalarını qəbul etdi. Şərqi Rumeli vilayəti qurulmuş və Osmanlı imperiyasına bağlı ancaq müxtəlif imtiyazlara sahib olmuşdur.

Bundan başqa konqres dövründə Fransanın etdiyi pərdəarxası işlər nəticəsində. müqavilədə olmadığı halda 3 il sonra Tunis fransızlar tərəfindən işğal edilmiş, əsas kimi də Berlin müqaviləsi göstərilmişdir.

Krit, Şərqi Bəyazit və Alaşkert bölgələri Osmanlıya buraxıldı.

Osmanlı imperiyası, Vilayət-i Sittə adlanan Şərqi Anadoludakı bölgələrdə ermənilər lehinə islahatlar edəcəkdi. Ancaq qanunlara görə ermənilərin sayları bəs etmədiyi üçün ayrıca bəylik qura bilmədilər. Buna bənzər islahatlar Manastr əyalətində də reallaşdırılmalı idi .

Nəticə

Berlin müqaviləsi Karlovitsa müqaviləsindən sonra Balkanlardakı Osmanlı varlığının yox edilməsi yolundakı ikinci böyük addımdır. Ancaq San-Stefano müqaviləsinin əksinə Osmanlı imperiyasının 35 il daha Balkanlarda qalmasını təmin etdi.

Rusiya San-Stefano ilə ldə etdiyi bir çox üstünlükdən məhrum olmuş, xüsusilə Balkanlarla bağlı planları baş tutmamışdır.

Müqavilədən ən çox faydalanan yeni qurulan krallıqlar və İngiltərə olmuşdur.

Dunay çayı üzərindəki Adaqalanın adı Berlin müqaviləsində keçmədiyi üçün bu ada Osmanlı idarəçiliyində qaldı.

Müqavilə Osmanlının geri çəkilməsi ilə başqa dövlətlərə verilən torpaqlardakı müsəlman əhalinin haqqları barədə bir qayda nəzərdə tutmadığı üçün, bu müharibə ilə başlanan köç dalğası Osmanlı imperiyasının sonuna qədər davam etdi.

Müqavilə Paris müqaviləsində qərara alınmış olan Osmanlının ərazi bütünlüyü anlayışının artıq aradan qaldırıldığını açıq şəkildə göstərdi. Müqavilədə göstərilən torpaq itkiləri müqavilə imzalaanndan sonra da davam etdi. 1881-ci ildə Fransa Tunisi, 1882-ci ildə İngiltərə Misir və Sudanı, 1885-ci ildə Bolqarıistan Şərqi Rumelini, eyni ildə İtaliya Həbəş vilayətini işğal etdi.