Kurs: 2 Qrup: 1712 Fənn

Qüvvət üsulu
Onda qüvvət üsulu deyə adlandırdığımız bir üsul köməyimizə gəlir.Mənim bu üsulla tanış olmağım 10-cu sinifə təsadüf edir.
Üsul bundan ibarətdir ki, 10-luq say sistemində olan ədədi hansı say sisteminə keçirmək istəyiriksə onu o say sisteminin əsasının qüvvətləri şəklində göstəririk.Və olan qüvvətin altına(tutaq ki, ikilik say sisteminə keçiririk) 1 olmayanın altına 0 yazırıq.Təbiki bunu nümunəsiz başa düşmək çətindir.Ona görə gəlin nümunələrə keçid edək:
Keçid etməmişdən öncə ikinin qüvvətlərinə qısa cədvəl şəklində nəzər salaq sonrakı hesablamalarda lazım olacaq:

İndi gəlin 259 ədədini qüvvət üsulu ilə ikilik say sistemində göstərək:
İlk öncə 259 ədədini ikinin qüvvətləri şəklində parçalayaq:
259 = 256 + 2 +1
Göründüyü kimi 259-a ən yaxın olan 2 üstü 8 ədədindən yəni 256 -dan başladıq sonra isə sıra ilə topladıq.Böyükdən kiçiyə.
İndi 2 üstü 8-dən aşağı doğru parçalamada olan ədədlərin yerinə 1 olmayanların yerinə isə 0 yazaq.Yəni ki,

Beləliklə nəticəmiz 100 000 011 (ikilik say sistemində) oldu. Az öncədə bölmə üsulunda bu nəticəni almışdıq.259 ədədi ikinin qüvvətlərin 256-ya daha yaxındır.Yerdə qalan 3 vahidi isə 2 + 1 olaraq ikinin qüvvəti şəklində göstərib toplaqdıqda 256 ilə 259-u almış oluruq.Və olan qüvvətlərin yerinə 256-dan (yəni iki üstü 8-dən)başlayaraq 1 olmayanların yerinə isə 0 yazırıq.Bu həmişə belədir.Ümumiyyətlə 1 varlığı,0 isə yoxluğu ifadə edir.
Bu üsulu başqa nümunədə də tətbiq edək:
Bu dəfəki ədədimiz 530 olsun
530 = 512 + 16 + 2
530 = 2^9 (^ - bu işarə üstü deməkdir.Yəni qüvvətində) + 2^4 + 2^1
2^9 - dan etibarən hansı qüvvətlər mövcuddursa yerinə 1, olmayanların yerinə isə 0 qoyuruq.
(ikilik say sistemində)
Bu üsul nəninki ikilik say sisteminə keçid üçün bütün say sistemlərinə keçid üçün xüsusilə böyük ədədlərlə işləmək üçün məqsədəuyğundur.
Qeyd: 10000000000000 (ikilik say sistemində) bu tipli ədədləri onluq say sisteminə,2^13(onluq say sistemində) ikilik say sisteminı keçirməyin asan bir qaydası var.Əslində bu qayda deyil,az öncə ki, üsuldan çıxarılma bir teoremdir.
10000000000000 (ikilik say sistemində) ədədində sıfırların sayını 2-nin qüvvətində yazdığda bu ədəd onluq say sisteminə keçmiş olur
Yəni 10000000000000 (ikilik say sistemində) = 2^13 (onluq say sistemində)
və yaxudda tərsinə
2^13 (onluq say sistemində) ədədini ikilik say sisteminə keçirmək üçün 1 ədədinin yanına 13 dənə sıfır qoysaq bu ədəd ikilik say sistemində olmuş olar.
Yəni 2^13(onluq say sistemində) = 10000000000000(ikilik say sistemində)
Bu teoremi qısa düstur(formul) şəklində göstərsək yəqin ki, belə olar:
Fərqli ədəbiyyatlarda sonuncu göstərdiyim üsuldan riyazi olaraq çıxarılmış yüzlərlə üsul görə bilərsiniz.Bu labüddür
Bu üsullada tanış olduğumuza görə digər bir üsula keçid ala bilərik.