Kurs ishi Mavzu: Globallashuv sharoitida transmilliy korporatsiyalar Mundarija

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY
VA O’RTA TA’LIM VAZIRLIGI

Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti
Samarqand filiali
Iqtisodiyot fakulteti “Oziq-ovqat va qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti” kafedrasi
“Global iqtisodiy rivojlanish” fanidan
Kurs ishi

Mavzu: Globallashuv sharoitida transmilliy korporatsiyalar

Mundarija

I. Kirish………………………………………………………………………………3
II. Asosiy qism……………………………………………………………………..5
2.1. Transmilliy korporatsiyalarning mohiyati, belgilari va turlari. …………………………………………………………5
2.2. Transmilliylashuv indeksi va uni hisoblash uslubi. Transmilliy korporatsiyalarning xalqaro reytingi. .12
2.3. Transmilliy korporatsiyalarning jahon iqtisodiyoti globallashuvidagi o’rni. ……………………………………16
2.4. Transmilliy korporatsiyalarning boshqaruv tizimi va xorijiy filiallari. Jahon iqtisodiyotida xalqaro kapitalni taqsimlash va qayta taqsimlashda xalqaro korporatsiyalarning o’rni. …………………………………….20
III. Xulosa………………………………………………………………………24
IV. Foydalanilgan adabiyotlar……………………………………………………26


Kirish
Jahon iqtisodiyotida globallashuv jarayonlarining kuchayib borishida transmilliy korporatsiyalar muhim o’rin tutadi, ya’ni aynan transmilliy korporatsiyalar globallashuv jarayonlarini harakatga keltiruvchi kuch sifatida qaraladi. Chunki, transmilliy korporatsiyalar filiallarining dunyo mamlakatlari bo’ylab tarqalishi, mazkur mamlakatlar iqtisodiyotida ishlab chiqarishni rivojlanishiga hamda eksport hajmining oshishiga olib keladi. Eksport-import operatsiyalarining rivojlanishi esa, o’z navbatida mamlakatlar iqtisodiyotining ochiqligini ta’minlaydi. Transmilliy korporatsiyalarda kapitalining harakati, odatda, korporatsiya joylashgan davlatda bo’layotgan jarayonlardan mustaqil ravishda sodir bo’ladi. Jahon iqtisodiyotida transmilliy korporatsiyalar yirik investitsiya va yuqori malakali mutaxasislarni talab qiluvchi yuqori texnologiyali, ilmtalab sohalarga kirib boradi. Ushbu sohalarni transmilliy korporatsiyalar tomonidan monopoliya qilish tendentsiyasi ro’y bermoqda.
Xalqaro korporatsiyalar, bir tomondan, tez rivojlanayotgan xalqaro iqtisodiy munosabatlarning mahsulidir, boshqa tomondan, ularning o'zlari ularga kuchli ta'sir mexanizmini ifodalaydi. Xalqaro iqtisodiy munosabatlarga faol ta'sir ko'rsatgan holda, xalqaro (transmilliy) korporatsiyalar yangi munosabatlarni shakllantiradi, mavjud shakllarini o'zgartiradi.
Transmilliy banklarni mustahkamlash va ularning konsolidatsiya jarayonida rolini oshirish bank va sanoat kapitali so'nggi paytlarda jahon iqtisodiyotining eng ko'zga ko'ringan daqiqalaridan biridir. Transmilliy kapital, birinchi navbatda transmilliy kompaniyalar va transmilliy banklar tomonidan ifodalanadi, uning rivojlanishining ob'ektiv qonunlari tufayli iqtisodiy qudratni yanada kengaytirishga intiladi. Transmilliy kapital o'z harakatida va rivojlanishida faqat o'z manfaatlariga e'tibor qaratadi va erkinlik bilan mamlakatdan mamlakatga o'tadi, ba'zida og'ir inqirozlarga olib keladi, chayqovchilik kapitalining shakliga aylanadi, keyin dunyodagi ijodiy kuchga aylanadi va uning rivojlanishiga hissa qo'shadi. ilmiy-texnik taraqqiyot.
Transmilliy korporatsiyalar - bu ikki yoki undan ortiq mamlakatda bo'linmalari bo'lgan va bu bo'linmalarni bir yoki bir nechta markazlardan boshqaradigan xalqaro firmalar. Muvaffaqiyatli siyosat va umumiy strategiya, natijalarga erishish uchun resurslar, texnologiya va mas'uliyatni taqsimlashga imkon beradigan bunday qaror qabul qilish mexanizmi asosida. To'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalarning tez o'sishi, firmalar, sanoat va milliy chegaralardan tashqarida texnologik mehnat taqsimotining paydo bo'lishi turli mamlakatlarda va turli qit'alarda filiallari bo'lgan ulkan xalqaro tadqiqot va ishlab chiqarish komplekslarining paydo bo'lishi bilan birga keladi.
Odatda turli mamlakatlar qonunchiligi milliy va xorijiy firmalarni emas, balki rezident-firmalar va norezident-firmalarni farqlaydi. Rezidentlarga ushbu davlat hududida joylashgan va o’sha yerning o’zida ro’yxatdan o’tgan kompaniyalar kiradi.