Kurs ishlarini tashkil etish

25
4.2. 
“Bog‘langan qo‘shma gaplarning shakliy-mazmuniy tuzilishi 
(O’.Umarbekov asarlari misolida)” mavzusidagi kurs ishini yozishga doir 
uslubiy ko‘rsatmalar
“Bog'langan qo‘shma gaplarning shakliy-mazmuniy tuzilishi (O’. Umarbekov 
asarlari misolida)” mavzusidagi kurs ishini yozishda quyidagi vazifalami bajarish 
maqsadga muvofiq:
1. 
“Bog'langan 
qo'shma 
gaplarning 
shakliy-mazmuniy 
tuzilishi 
(O’. Umarbekov asarlari misolida)” mavzusiga bag'ishlangan kurs ishining maqsad 
va vazifalarini, tadqiq usulini to‘g ‘ri belgilash.
2. 
“Bog‘langan 
qo‘shma 
gaplarning 
shakliy-mazmuniy 
tuzilishi 
(O’. Umarbekov asarlari misolida)” mavzusining dolzarbligi, tadqiq darajasini 
o‘rganish va unga munosabat bildirish. Mavzu yuzasidan o‘zbek tilshunosligida 
amalga oshirilgan ilmiy - tadqiqot ishlari (M.Asqarova, G'.Abdurahmonov, 
R.Sayfullayeva, N.Mahmudov, S.Sotixo‘jayevalaming masalaga oid ishlari)ni chuqur 
o ‘rganish, ulami tahlil qilish, umumlashma ilmiy xulosalar chiqarish.
3. 
“Bog‘langan 
qo‘shma 
gaplarning 
shakliy-mazmuniy 
tuzilishi 
(O ’. Umarbekov asarlari misolida)” mavzusidagi kurs ishini yoritishda qo‘shma gap 
turlarini o'zaro bog'liqlikda o‘rganish, qo'shma gaplarning o‘xshash, umumiy va 
farqlovchi jihatlarini 
farqlash, qo'shma gaplarning struktur-semantik tuzilishini 
aniqlash.
4. 
“Bog‘langan 
qo'shma 
gaplarning 
shakliy-mazmuniy 
tuzilishi 
(O ’. Umarbekov asarlari misolida)” mavzusidagi kurs ishini yoritishhda eng sara 
badiiy asarlardan bog'langan qo'shma gaplar aks etgan misollami tanlab olish va 
ulami birma-bir tahlil etish asosida m a’lum nazariy xulosalar chiqara bilish.
5. 
“Bog'langan 
qo'shma 
gaplarning 
shakliy-mazmuniy 
tuzilishi 
(O’. Umarbekov asarlari misolida)” mavzusidagi kurs ishini yozishda sistem 
tilshunoslikning tavsiflash, qiyoslash, zidlash, umumlashtirish, komponent tahlil 
usullaridan o‘rinli foydalanish talab etiladi.
6. Kurs ishi mavzusini ilmiy uslubda adabiy tilning orfografik, punktuatsion, 
uslubiy m e’yorlariga rioya qilgan holda aniq, to'g'ri, maqsadga muvofiq tarzda 
bayon etish. Mavzu bayonida bo'lim (bob), bandlar izchilligiga rioya qilish.

---

26
“B o g ian g an qo‘shm a gaplarning shakliy-mazmuniy tuzilishi 
(O ’.Umarbekov asarla ri misolida)” mavzusidagi kurs ishini quyidagi reja asosida
yozish tavsiya etiladi:
KURS ISHI R EJA SI
K urs ishining um um iy tavsifi.
K irish.
O’zbek tilshunosligida qo‘shma gaplarning tadqiqi masalasi.
I. Bog‘langan qo‘shm a gaplarning sintaktik tuzilishi.
1.1. B ogiangan qo'shm a gaplarda polipredikativlikning ifodalanishi.
1.2. Bog‘langan qo'shma gap qismlarini bogiovchi vositalar.
II. Bog‘langan qo‘shm a gaplarning sem antik tuzilishi.
2.1. B ogiangan qo'shma gap qismlari orasida shakllangan mazmuniy
munosabatlar.
2.2. B ogiangan qo'shma gaplarda shakliy-mazmuniy nomuvofiqlik.
Umumiy xulosalar.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati.
Ilova.
K urs ishining um um iy tavsifida mavzuning dolzarblik darajasi belgilanadi, 
o ‘rganilganlik darajasi, maqsad va vazifalari, tekshirish obyekti va metodi, ilmiy 
yangiligi, tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati, kurs ishining tuzilishi va 
hajmi to‘g‘risida umumiy m aium ot beriladi.
Kurs ishining K irish qismida “O ’zbek tilshunosligida qo'shma gaplarning 
tadqiqi masalasi”ga munosabat bildiriladi.
M aium ki, shu kunga qadar o'zbek tilshunosligida qo'shma gaplar formal- 
struktur, semantik-sintaktik, formal-funksional yo'nalishlarda tadqiq etildi. Shu 
sababli o'zbek tilshunosligida qo'shma gaplar tadqiqiga oid ishlaming salmog'i keng. 
Bu 
ishlar 
ichida, 
ayniqsa, 
M.Asqarova, 
A.Berdialiyev, 
N.Mahmudov, 
S.Solixo'jayeva, R.Sayfullayevalarning tadqiqotlari ahamiyatga molik.
Qo'shma gaplarning semantik-sintaktik tuzilishi masalasi “Hozirgi o'zbek 
adabiy tili”, “O ’zbek tili grammatikasi” darsliklarining “Sintaksis” bo'limida ham 
keng yoritilgan. Talaba mavjud barcha adabiyotlami chuqur tahlil qilish asosida 
o'zbek tilshunosligida qo'shma gaplarning o'rganilishi darajasini belgilaydi va bu 
haqidagi xulosalarini kurs ishining K irish qismida bayon qiladi.
“ B o giangan qo‘shm a gaplarning sintaktik tuzilishi” deb nomlangan birinchi 
bo'limda bogiangan qo'shma gaplarning struktur tuzilishi tahlil etiladi va bunday 
gaplarda birdan ortiq predikativ ifoda aks etishi ilmiy asoslanadi. Bu boiirnning

---

27
keyingi bandida bog‘langan qo'shma gap qismlarini bog'lovcbi vositalar xususida 
bahs yuritiladi. Bu bandda badiiy manbadan tanlab olingan misollar yordamida 
bogiangan qo'shma gap qismlarini bog'lovchi vositalarga tavsif beriladi.