Kursun məqsədi

Elastiki dalğa mənbəyi və qəbuledicisi

Mənbələr elektrik (adi) enerjisini mexaniki dalğaya, qəbuledici isə elastiki enerjini elektrik dalğaya çevrir. Buna görə də bu cür nov çericiləri bir ləşdirərək elektrik (ulturasəs) çevriciləri kimi adlandırırlar.

Quyu cihazlarında əsasən maqnitostriksion bəzi hallarda isə pezoelektrik mənbələrindən istifadə edilir.
Qəbuledici kimi əsasən nyezoelektrik, az hallarda isə həssas olan maqnitostreksion qəbuledicilərdən istifadə edilir.
Quyu mənbələri aşağıdakı şərtlərə cavab verməlidir:

1. 
   elastiki dalğalar yüksək dalğa müqavimətinə malik aqressiv mühitdə yerləşir;
   
2. 
   mənbə yüksəş hidrodinamik təzyiqə və meperatura davamlı olmalıdır;
   
3. 
   mənbənin xarici diametri məhdud olur;
   

4. 
   mənbə mexaniki təsirlərə davamlı olmalıdır;
   
5. 
   mənbə yüksək uzunmüddətli stabillik xüsusiyyətinə malik olmalıdır;
   
6. 
   mənbə maksimal gücə malik qısa akustik impluslar şüalandırmaq qabliyyətinə malik olmalıdır;
   

Qəbuledici çevrici isə ahağıdakı təlabata cavab verməlmdmr:

1. 
   qəbuledici siqnalın dinamik göstəricilərinin qəbulunda xətanın baş verməməsini təmin etməlidir;
   
2. 
   qəbul edici qəbetmə zolağının bütün müddətində bərabər ölçülü amplitud-tezlik xüsusiyyətinə malik olmalıdır.
   

Akustik karotaj üçün perspektiv çevricilər maqnitostreoksion və pyezoakustik materiallar istifadə edilir, bu materiallar bəzən pyezoaktiv materiallarda adlanır. Onlar birbaşa və tərs elektroakustik effektə malik olurlar, belə ki, mənbə və qəbuledici kimi istifadə edilə bilər.
Maqnitostroksion materiallara nikel, kobalt və digər ferromaqnit maddələr aiddir, belə ki, onlara dəyişən mexaniki (maqnit) sahə ilə təsir etdikdə ətraf mühitdə dəyişən maqnit( mexaniki) sahəsi yaranır.
Aşağıda akustik karotaj cihazlarında istifadə edilən çevricilərə aid nümunələr verilir (şək.1.6):

Şək. 1.6.

1. 
   hissələrdən yıcılmış mənbə (a);
   
2. 
   dolaq şəkilli mənbə (b);
   
3. 
   slindrik qəbuledici (ç);
   
4. 
   sferik qəbuledici (c).