Kvant mexanikasi de broyl tenglamasi, shredinger tenglamasi mexanikasi jurayeva gulhayo

1933 yilda elektron mikroskop yaratildi va u 20000 marta kattalashtirishga ega edi. U takomillashtirilib 100000 marta kattalashtirishga erishildi yoki bir-biridan 30 A0 (1A0 = 10-8 sm) masofada joylashgan nuqtalarni ajratib ko’rsatish qobiliyatiga ega edi. Bu elektron mikroskoplar hozirgi paytda biologiya, medisina, texnologiya sohalaridagi ilmiy izlanishlarda keng qo’llanilib kelinmoqda. Kvant statistikasi. Agar yorug’lik kvanti foton deb qaralsa, u qanday taqsimotga bo’ysunadi? 1924 yil hindistonlik fizik D.M.Boze yorug’lik kvantiga oddiy zarrachalar statistikasini qo’llash mumkin emasligini ko’rsatdi. Eynshteyn bu g’oyani rivojlantirib fotonlar uchun taqsimot funksiyasining tajribaga mos keluvchi ko’rinishini keltirib chiqardi va u Boze-Eynshteyn taqsimoti deb ataldi: 1926 yilda Enriko Fermi Pauli prinsipiga bo’ysunuvchi gazlar uchun taqsimot funksiyasini keltirib chiqardi. Undan xabarsiz holda Dirak ham shu natijani oldi. Bu taqsimotga Fermi-Dirak nomi berildi. B u ikkala statistik taqsimot asosida mikroolamda kechadigan barcha jarayonlarni tushuntirish imkoni tug’iladi. Noaniqlik prinsipi 1927 yila Geyzenberg tomonidan ochildi. Δx·ΔP≥h; ΔE·Δt-≥h; Bu prinsipga asosan, mikrozarrachalar koordinatasi Δx va impulsi ΔP ni bir vaqtda aniq o’lchash mumkin emas ekan, bu kattaliklarni o’lchash aniqligi Δx·ΔR~h; h-Plank doimiysi tartibida ekan. Geyzenberg tomonidan noaniqlik prinsipi e’lon qilingandan keyin, ba’zi fizik olimlar o’rtasida sarosimalik yuz berdi. Ularning ta’kidlashlaricha, fizik jarayonlarni aniq o’rganish va o’lchash mumkin emas ekan, demak, insoniyat tabiat hodisalarining mohiyatini tushunishga qodir emas, deb «agnostisizm»ni yoqlab chiqdilar. Ammo ularning bu qarashlari asossiz bo’lib, mikrozarrachalarga xos bo’lgan noaniqlik ularning ichki tabiatiga xos fundamental qonuniyat hisoblanadi. To’ldirish prinsipi. Zarracha — to’lqin dualizmi bir medalning ikki tomoni deb qaralishi kerak, ya’ni zarrachaning bu ikki xususiyati bir vaqtning o’zida bir-birini inkor etadi va bir-birini to’ldiradi. Bu prinsipni falsafaning asosiy qonuni qarama-qarshiliklar kurashi va birligi orqali izohlash darkor. Kvant nazariyasiga asosan, mikrozarrachalarning fazodagi holatini aniq ifodalash mumkin emas, ya’ni qandaydir ehtimoliyatli koordinatasi to’g’risida fikr yuritmoq kerak. Masalan: Elektron aniq Ye2 va E1 energetik holatlarni qabul qilganda edi, bu holatlardan o’tishda yagona spektral chiziq hosil bo’lar edi. Ammo elektronning atomdagi energetik holati Ye emas, balki ΔYe oraliqda bo’ladi, natijada bu holatlar orasidagi o’tishda spektral chiziqlar kengligi Δv ga teng bo’lgan spektral taqsimot yuzaga keladi (101-betdagi rasmga qaralsin). ΔE·Δt~h

• 1933 yilda elektron mikroskop yaratildi va u 20000 marta kattalashtirishga ega edi. U takomillashtirilib 100000 marta kattalashtirishga erishildi yoki bir-biridan 30 A0 (1A0 = 10-8 sm) masofada joylashgan nuqtalarni ajratib ko’rsatish qobiliyatiga ega edi. Bu elektron mikroskoplar hozirgi paytda biologiya, medisina, texnologiya sohalaridagi ilmiy izlanishlarda keng qo’llanilib kelinmoqda. Kvant statistikasi. Agar yorug’lik kvanti foton deb qaralsa, u qanday taqsimotga bo’ysunadi? 1924 yil hindistonlik fizik D.M.Boze yorug’lik kvantiga oddiy zarrachalar statistikasini qo’llash mumkin emasligini ko’rsatdi. Eynshteyn bu g’oyani rivojlantirib fotonlar uchun taqsimot funksiyasining tajribaga mos keluvchi ko’rinishini keltirib chiqardi va u Boze-Eynshteyn taqsimoti deb ataldi: 1926 yilda Enriko Fermi Pauli prinsipiga bo’ysunuvchi gazlar uchun taqsimot funksiyasini keltirib chiqardi. Undan xabarsiz holda Dirak ham shu natijani oldi. Bu taqsimotga Fermi-Dirak nomi berildi. B u ikkala statistik taqsimot asosida mikroolamda kechadigan barcha jarayonlarni tushuntirish imkoni tug’iladi. Noaniqlik prinsipi 1927 yila Geyzenberg tomonidan ochildi. Δx·ΔP≥h; ΔE·Δt-≥h; Bu prinsipga asosan, mikrozarrachalar koordinatasi Δx va impulsi ΔP ni bir vaqtda aniq o’lchash mumkin emas ekan, bu kattaliklarni o’lchash aniqligi Δx·ΔR~h; h-Plank doimiysi tartibida ekan. Geyzenberg tomonidan noaniqlik prinsipi e’lon qilingandan keyin, ba’zi fizik olimlar o’rtasida sarosimalik yuz berdi. Ularning ta’kidlashlaricha, fizik jarayonlarni aniq o’rganish va o’lchash mumkin emas ekan, demak, insoniyat tabiat hodisalarining mohiyatini tushunishga qodir emas, deb «agnostisizm»ni yoqlab chiqdilar. Ammo ularning bu qarashlari asossiz bo’lib, mikrozarrachalarga xos bo’lgan noaniqlik ularning ichki tabiatiga xos fundamental qonuniyat hisoblanadi. To’ldirish prinsipi. Zarracha — to’lqin dualizmi bir medalning ikki tomoni deb qaralishi kerak, ya’ni zarrachaning bu ikki xususiyati bir vaqtning o’zida bir-birini inkor etadi va bir-birini to’ldiradi. Bu prinsipni falsafaning asosiy qonuni qarama-qarshiliklar kurashi va birligi orqali izohlash darkor. Kvant nazariyasiga asosan, mikrozarrachalarning fazodagi holatini aniq ifodalash mumkin emas, ya’ni qandaydir ehtimoliyatli koordinatasi to’g’risida fikr yuritmoq kerak. Masalan: Elektron aniq Ye2 va E1 energetik holatlarni qabul qilganda edi, bu holatlardan o’tishda yagona spektral chiziq hosil bo’lar edi. Ammo elektronning atomdagi energetik holati Ye emas, balki ΔYe oraliqda bo’ladi, natijada bu holatlar orasidagi o’tishda spektral chiziqlar kengligi Δv ga teng bo’lgan spektral taqsimot yuzaga keladi (101-betdagi rasmga qaralsin). ΔE·Δt~h

Etiboringiz uchun rahmat

• Etiboringiz uchun rahmat