L. N. Xalikova, U. R. Mavlonova

«Charxpalak» pedagogik texnologiyasi uchun tarqatma material 
Marjinalizm 
maktabining 
ko‘rinishlari, 
nomoyondalari 
va 
ta’limotlari 
Avstriya 
maktabi, 
nomoyondalari 
va ta’limotlari 
Lozanna 
maktabi, 
nomoyondalari 
va ta’limotlari 
Angliya maktabi, 
nomoyondalari 
va ta’limotlari 
S.Jevons, 
K.Menger, 
F.Vizer, Ye.Byom-Baver, 
L.Mizes, 
A.Marshall, 
V.Pareto, F.Xayk, F.Ejuort, 
G.Kassel, 
V.Leontev, 
tovarning 
foydaliligi, 
noyobligi, 
sub’ektiv-
psixologik maktab, real 
qiymat, 
bozor 
mahosi, 
bozor 
narxi, 
bozor 
muvozanati, 
Marshall 
inqilobi, talab elastikligi, 
qimmat, taklif elastikligi, 
Robinzonada 
usuli, 
qadriyat, 
eng 
yuqori 
foydalilik, ishlab chiqarish 
chiqimlari, qaychi tig‘lari 
qiyosi, noyoblik, o‘zaro 

---

 
121 
almashuvchi 
tovarlar, 
o‘zaro to‘ldiruvchi tovarlar, 
matematik ifodalar, Valras 
qonuni, tartibli foydalilik, 
optimal 
holat, 
qimmat, 
iste’mol, 
Mavzudagi qolgan savollar «Kichik guruxlarda ishlash» texnologiyasida olib 
boriladi. Buning uchun gurux yangidan kichik guruxlarga bo‘linadi. (Avvalgidek 
qolishi ham mumkin). Har bir guruxga tarqatma material beriladi. Guruxlar tarqatma 
material bilan tanishib o‘zaro fikrlashadilar va vaqt tugagach, guruxdan saylangan 
lider fikrini bayon qiladi. Boshqa guruxlar bayon etilgan fikrlarni to‘ldirishi va 
qo‘shimcha savollar berishi mumkin. Shu tarzda bu jarayon savollar to‘liq yoritilib 
berilguncha davom ettiriladi.
Birinchi gurux uchun tarqatma material.
Alfred Marshall (1842-1924) 
marjinalizmning «Kembridj maktabi» lideri hisoblanadi. U Kembridj (Angliya) 
universitetida o‘qidi, uni tugatdi va shu yerda butun hayoti davomida o‘qituvchilik 
qildi.
1902 yildan boshlab u Yangi «Ekonomiks» fanini kiritdi va siyosiy iqtisod 
Fani asta-sekin siqib chiqarildi. Uning asosiy asari «Ekonomiks tamoyillari» 
(«Prinsipi ekonomiki») (1890) hisoblanib, bu kitob 6 jilddan iborat. Mazkur kitob 
olim hayoti davomida 8 marta qayta nashr etilib, unda fanning predmeti to‘g‘risida 
fikr yuritiladi. 
Olim tadqiqotlarida bozorda erkin baho shakllanishi muammosi asosiy o‘rinni 
egallaydi. Bozor bahosi eng yuqori naf asosida aniqlanadigan talab bahosi va taklif 
bahosining kesishish natijasi deb qaraladi. Chiziqlar kesishgan joyda ular orasidagi 
muvozanat, ya’ni muvozanatli, mo‘’tadil baho o‘rnatiladi. 
U xususan, baho pasayishi Bilan talab ortishi (baho pasayishi Bilan talab 
pasayishi), baho pasayishi Bilan taklif pasayishi (baho ortishi Bilan taklif ortishi)ni 
ko‘rsatib berdi.