L. N. Xalikova, U. R. Mavlonova
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Uchinchi gurux uchun tarqatma material.
|
Ikkinchi
gurux uchun tarqatma material. Keyns g‘oyalarning davomchilarini, ya’ni keynschilarni uch oqimga ajratish mumkin. 1. O‘ng va o‘ta reaksion oqim, agressiv monopolistlarning manfaatini himoya qilgan. qurollanish iqtisodiyotini fashistik yo‘l bilan tartibga solishni qo‘llaydi. Keyns kitoblari nemis tiliga darhol tarjima qilindi va Germaniya fashistlari tomonidan foydalanilgan. Fransiyada ham tartibga solinadigan kapitalizm tarafdorlari bo‘lib, ular o‘z nazariyalarini "dirijizm" deb ataganlar. 2. Liberal oqim tarafdorlari monopoliya manfaatlarini ximoya etadi, ammo qurollanishni inkor etadi. 3. So‘l keynschilik oqimi tarafdorlari milliy daromadni to‘g‘ri taqsimlash g‘oyasi bilan talab darajasiga samarali ta’sir etishga intiladi. Ingliz iqtisodchisi J.Robinson xonim kapital jamg‘arilishi (1956) kitobida bu g‘oya ifoda etilgan. Uningcha mexnat unumdorligining o‘sishi bilan ish haqining oshuvi yaratilgan 132 mahsulotlarni realizatsiya qilishga yordam beradi va texnika taraqqiyoyati rag‘batlantiradi. Bunda kasaba uyushmalarining roli katta bo‘lishi kerak. Uchinchi gurux uchun tarqatma material. J.M.Keynsning «Ish Bilan bandlik, foiz va pulning umumiy nazariyasi» nomli asosiy asari 1936 yil Chop etildi. Iqtisodchilarning ta’kidlashicha, J.M.Keynsning Ushbu asari 20-asr iqtisodiy fanida katta burilish yasadi va ko‘p jihatdan hozirgi davrda ham mamlakatlar iqtisodiy siyosatini ifodalaydi. J.M.Keyns fikriga ko‘ra, inqiroz paytida davlat yalpi talabni pul-kredit va byudjet siyosati vositasi yordamida tartiblab turishi kerak. U, eng avvalo, xususiy investitsiyalarni rag‘batlantirishga asosiy e’tiborni qaratdi. Yalpi talabni rag‘batlantiruvchi vositalardan biri kambag‘allar, ya’ni jamg‘armaydiganlar uchun soliqlarni kamaytirish, boylar uchun esa soliq stavkasini oshirish (bu jamg‘armani kamaytiradi) taklif qilindi. J.M.Keyns insonning psixologik moyilligini o‘rganib, uni daromad o‘zgarishi bilan bog‘laydi. Iste’mol o‘zgarishi bilan daromad o‘zgarishi o‘rtasidagi nisbatni iste’molga bo‘lgan me’yorli moyillik, deb ataydi va uni qo‘yidagi formula bilan ifodalaydi: MRS = delta S / delta Y Agar daromad o‘zgarsa, iste’mol ham shu yo‘nalishda o‘zgaradi, lekin iste’mol o‘zgarishi daromad o‘zgarishi darajasidan past bo‘ladi. Iste’mol va umumiy daromad o‘rtasidagi nisbatni u iste’molga bo‘lgan o‘rtacha moyillik deb atadi: ARS = S / Y Shu bilan birga J.M.Keyns o‘z nazariyasida jamg‘armaga bo‘lgan moyillik tushunchasini ham ilgari surdi. MRS = delta S / delta Y, va ARS = S/ Y Agar umumiy daromad oshsa, unda kishilar ushbu oshgan daromadning bir qismini iste’molga sarflasalar, ikkinchi qismini jamg‘aradilar, ya’ni Delta S + delta S = delta Y. Keyns jamg‘arma va investitsiya o‘rtasida bog‘liqlikni aniqlab, agar jamg‘arma bilan investitsiya o‘rtasida katta, sezilarli uzilish paydo bo‘lsa, u o‘z navbatida iqtisodiy inqirozga olib kelishini isbotlab berdi. Agar investitsiyalar jamg‘armalardan kam bo‘lsa, u holda yalpi talab taklifdan kam va milliy daromad kamaya boradi. Agar investitsiyalar jamg‘armalarga teng bo‘lsa, yalpi talab taklifga teng va milliy daromad darajasi o‘zgarmay qoladi. Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|