Laboratoriya ish №19 mavzu: Fosfor va uning birikmalarining olinishi va xossalari

LABORATORIYA ISH № 19
mavzu: Fosfor va uning birikmalarining olinishi va xossalari.
Ishning maqsadi: fosfor va uning birikmalarini olinish usullarini va kimyoviy xossalarini amaliyotda sinab ko‘rish
Reaktivlar: H₂O-distillangan suv, HCl-xlorid kislota (rangsiz eritma), HNO₃-nitrat kislota (rangsiz eritma), H₂SO₄ -sulfat kislota (rangsiz eritma), NaOH -natriy gidroksid (rangsiz eritma), FeCl₃- temir (III) xlorid (sariq eritma), P_(qizil) -fosfor (qizil kukun), Na₃PO₄-natriy fosfat (rangsiz eritma), Na₂HPO₄-natriy gidrofosfat (rangsiz eritma), NaH₂PO₄-natriy digidrofosfat (rangsiz eritma), universal indikator qog‘ozi, lakmus qizil qog‘ozi. Ca₃P₂-kalsiy fosfid, AgNO₃-kumush nitrat, (NH₄)₂MoO₄ -ammoniy molibdat eritmasi, oqsilning suvdagi eritmasi, NaPO₃-natriy metafosfat, Na₄P₂O₇-natriy pirofosfat, soda eritmasi, Al₂(SO₄)₃-alyuminiy sulfat, PCl₅-fosfor (V) xlorid, PCl₃-fosfor (III) xlorid
Asbob uskunalar: shtativ, Vyurs kolbasi, o`lchov silindiri, vanna, probirkalar, shisha stakanlar, spirt lampa, shisha plastinkalar, metall qoshiqcha, qisqich, Shuster tomizg‘ichi, gaz o`tkazgichli tiqin va naylar, Kipp apparati, mo‘rili shkaf, tigel, xlorkalsiyli nay, chinni xovoncha

Oq fosfor bilan ishlash qoidalari

Oq fosfor - zaharli va tez alangalanuvchan modda (alangalanish harorati 400C), og‘riqli va qiyin tuzaladigan darajada terini kuydiradi. Oq fosfor bilan ishlaganda quyidagi xavfsizlik choralariga e’tibor berish kerak:

1. 
   Oq fosforni suv tagida saqlash;
   
2. 
   Qo‘lga tekkizmasdan qisqich bilan olish;
   
3. 
   Qalin devorli idishda (masalan, chinni xovonchada) xona haroratida yoki 25-300C da suv tagida kesish kerak. Agar oq fosforni kesish uchun iliq suvdan foydalanilsa, tajriba oldidan fosforni sovuq suvda saqlash kerak;
   
4. 
   Kesilgan fosforni iloji boricha tezroq quritish kerak, ayniqsa, xona iliq bo‘lsa. Fosforning ustiga filtr qog‘ozlarni bosib, ishqalamasdan quriting;
   
5. 
   Fosfor bo‘lakchasini erga tushirmang, tushgan bo‘lakchani tezda toping;
   
6. 
   Mayda bo‘lakchalarni suvga soling, filtrlab, nam filtr qog‘oz bilan, mo‘rili shkafda yoqib yuboring;
   
7. 
   Yonayotgan fosforga qum sepib o‘chiring;
   
8. 
   Qo‘l yoki tanada yonayotgan fosforni sochiq bilan o‘chiring va tez 10%li kumush nitrat yoki kaliy permanganat eritmasi bilan yaxshilab yuving, keyin bog‘lab qo‘ying. Kuchli kuygan xollarda, birinchi tibbiy yordamdan so‘ng, shifokorga murojaat qiling.
   

1.