Leksikografiyaning vazifa doirasiga quyidagilar kiradi

etimologik lug’atlar:
"Etimologicheskiy slovarь
tyurkskix yazыkov" (E.V.Sevortyan, 1974). Bu tipdagi 
lug’atlarda so’zlarning kelib chiqishi ilmiy asosda 
yoritiladi; "o’zbek tilining qisqa etimologik lug’ati" 
(SH.Rahmatullaev, M.Mirtojiev, M.Qodirov, 1997); 
"o’zbek tilining etimologik lug’ati" (SH.Rahmatullaev, 
2000);

m)
maqol va matallar lug’ati
: "o’zbek xalq 
maqollari" (To’plovchi va tuzuvchilar: Mansur Afzalov, 
Saidahmad Xudoyberganov, Malik Rahmonov, Sobirjon 
Ibrohimov, husayn SHams va Rustam Komilovlar, 1958, 
1965); "Keng uyning kelinchagi" (SH.SHomaqsudov, 
S.Dolimov, 1961).
www.arxiv.uz

---

Lug`atlar va ularning turlari

Lug`atlar avvalo, ikki 
turga bo`linadi; 1) 
qomusiy lug`atlar, 
2)lingvistik (yoki filologik) 
lug`atlar.

Qomusiy lug`atlar. 
Bunday lug`atlarning 
sohasi narsalar, tarixiy 
shaxslar, jug`rofiy nomlar 
haqida ma`lumot 
berishdir.

Qomusiy lug`atlar ham 
ikki xil l)umumiy 
lug`atlar; "O`zbekiston 
Respublikasi qomusi", 
"O`zbek sovet 
ensiklopediyasi" kabi; 2) 
maxsus lug`atlar 
"Tibbiyot qomusi", "Til 
qomusi", "Farg`ona 
shevalarining kasb-hunar 
leksikasi" va boshqalar.
www.arxiv.uz

---


Lingvistik lug`atlar. 
So`zlik shu tilning barcha 
lug`aviy birliklarini 
(leksik, frazeologik) o`z 
ichiga oladi va ularning 
ma`nosi, grammatik va 
boshqa xususiyatlari 
haqida ma`lumot beradi. 
So`zlik barcha so`z 
turkumlaridan iborat 
bo`ladi.

Lingvistik lug`atlar 
lug`aviy birliklarining 
necha tillardan olinishiga 
ko`ra ikki turga bo`linadi.

l)bir tilli (o`z til) 
lug`atlari. 2) ikki tilli 
(tarjima) lug`atlari
www.arxiv.uz

---


Bir tilli (o`z til ) lingvistik 
lug`atlarda so`z va iboralar bir 
tilda (masalan, o`zbek tilida) 
izohlanadi. Bunday lug`atlar 
ham ikki xil ko`rinishga ega. 1) 
umumiy lug`atlar: izohli 
lug`at, imlo lug`ati, morfemik 
lug`at va boshqalar.

Masalan: "O`zbek tilining izohli 
lug`ati". T., 1992. "O`zbek 
tilining imlo lug`ati". T., 1998. 
(Tuzuvchilar E.D.Panasenko, 
E.A.Umarov). 

Morfem lug`at. A.Gulomov, 
A.N.Tixonov, R. Qo`n-g`irov, 
T., 1977; 2) Maxsus lug`atlar: 
sinonimlar lug`ati, omonimlar 
lug`ati, antonimlar lug`ati, 
dialektologik lug`at, 
terminologik lug`at, ters 
lug`at, chastotali lug`at, 
orfoepik lug`at, etimologik 
lug`at, toponimlar lug`ati, 
ismlar lug`ati, o`zlashma 
so`zlar lug`ati, frazeologik 
lug`at va boshqalar.
www.arxiv.uz

---


Misollar, "O`zbek tili 
sinonimlarining izohli lug`ati" 
(A.Ho-jiyev. T., 1974) "O`zbek 
tilining izohli frazeologik 
lug`ati" Sh.Rah-matullayev. T., 
1978). O`zbek tili 
antonimlarining izohli lug`ati, 
(SLRahmatulladv, N.Mamatov, 
R.Shukurov. T., 1998), 

"O`zbek ismlari" (E.Begmatov 
va boshqalar. T., 1998). 3) Ikki 
tilli (tarjima) lug`atlarga bir 
tilning lug`aviy birligiga 
boshqa tilning ma`no jihatdan 
to`g`ri keladigan ekvivalenti 
beriladi, o`zga tilning lug`aviy 
birligi tarjima etiladi va ular 
quyidagi turlarga bo`linadi:

1) ikki tilli lug`atlar, 2) uch tilli 
vako`p tilli lug`atlar. Masalan, 
o`zbekcha- ruscha lug`at, 
o`zbekcha- inglizcha lug`at.
www.arxiv.uz

---


Ruscha-o`zbekcha lug`at 
(A.K.Borovkov tahriri, 
besh tomli, M., 1950-
1955), o`zbekcha-ruscha 
lug`at (S.F.Akobirov, 
Z.M.Ma`-rufov, A. T. 
Xo`jaxonov. M., 1959) va 
boshqalar.

Leksikografiya 
tilshunoslikning 
lug’atchilik bilan 
shug’ullanuvchi sohasidir.

Lug’atlar tildagi so’zlarni, 
iboralar, maqol-matallar 
va turli nomlarni ma’lum 
tartibda o’z ichiga olgan 
kitoblardir. Bunday 
lug’atlar o’tmishda qo’l 
yozma shaklida ham 
bo’lgan.
www.arxiv.uz