N
əzarət qrupu
31. M
əmmədov Ələmdar Çərkəz
K
1,431
42,221
32. Mustafayev Nurm
əmməd Şamil
K
1,879
11,279
33. Mehdib
əyli Leyla Alı
Q
2,106
10,423
34.
Əlibəyova Gülmirə Rizvan
Q
1,891
8,912
35.
Əzizov İbrahim Vahab
K
1,442
12,781
36. Babayev H
əsən Qərib
K
1,446
20,89
37. Qurbanova Ulduz
ə Əhməd
Q
2,325
9,159
38. Musayeva Sevinc Vaqif
Q
1,641
13,136
39. Rüst
əmova Samirə Məhəmmədrəhim
Q
1,413
15,29
40. M
əmmədov Fəzail Bədəl
K
2,17
11,687
41.
Hüseynov Tağı Həsən
K
1,495
14,763
42. Rüst
əmova Zərrintac Rasim
Q
1,964
10,539
43. Mustafazad
ə Afət Kamal
Q
1,913
8,627
44. Bayramova N
ərgiz Kamal
Q
1,644
12,29
45.
İsmayılova Raya Dimitriyevna
Q
1,434
21,505
46. Omarova Sabina Abdulla
Q
1,482
24,778
47. N
əzərov Nahid Natiq
K
1,474
14,424
48. M
əmmədov Sərxan Şahvələd
K
1,561
27,484
49. V
əlizadə Pərvin İlham
Q
1,257
13,395
50. Abdullayeva Gülnar Rizvan
Q
1,333
25,087
51. Abdullayev Sadiq F
əxrəddin
K
1,48
30,978
52.
Əhmədova Esmira Nadir
Q
1,441
16,051
53. Orucova Taliy
ə Yaqub
Q
1,51
7,46
54.
Şeydazadə Nərmin Rauf
Q
1,703
10,76
İdmançılar qrupu
55.
İsrafilov Sənan İftixar
K
1,13
18,975
56.
Quliyev Orxan Cavanşir
K
0,376
7,554
57.
Quliyev Elvin Ramiz
K
0,862
22,32
55
58.
Şirinov Şirin Adif
K
1,026
20,283
59.
H
əsənov Alim Hamlet
K
1,056
29,169
60.
M
əmmədov Vəli Elşən
K
1,075
32,116
61.
Qüdr
ətli Xəzər Elşən
K
1,27
51,014
62.
Novruzov Elcan Mahir
K
1,052
26,786
63.
M
əmmədov Elçin Rafael
K
1,182
37,757
64.
İbrahimzadə Ruzigar Əli
K
1,04
23,984
65.
Əlizadə Nəriman Nurəhməd
K
1,063
25,962
66.
M
əmmədzadə Fərid Namiq
K
1,086
28,298
67.
Rzayev
Mirmehdi İlham
K
0,903
17,255
68.
Muxtarov Telman Telman
K
1,077
25,707
69.
Əliyev Səadət Abdullah
K
1,187
34,843
70.
Əliyev İlqar Səfəralı
K
1,186
34,75
71.
Rüst
əmli Rüstəm Bəxtiyar
K
1,18
32,378
72.
Qasımov Xəlil Məmmədəli
K
1,097
25,333
73.
Manafov K
ənan Cavanşir
K
1,136
32,753
74.
Hacıyev Elvin Müqalib
K
1,65
76,188
75.
Mahmudov F
ərid Kənan
K
1,027
19,581
76.
Hüsey
nli Hüseyn İntiqam
K
1,062
22,171
77.
H
əsənzadə Eyyub Mübariz
K
0,829
15,625
78.
İsgəndər Ayturan Etibar
K
1,028
21,422
79.
C
əfərov Nicat Şahin
K
1,16
42,852
80.
Əliyev Həsən Ziyad
K
1,086
24,953
81.
Əliyev Rəşid Fizuli
K
1,161
76,112
82.
Bağırov Surxay Nurəddin
K
1,341
65,609
C
ədvəldən göründüyü kimi qan nümunələrindən ayrılmış DNT-nin qatılıqları
çox müxt
əlifdir və hər bir xromosom DNT-ni PZR üçün hazırlamaq lazımdır.
Bunun üçün yeni nömr
ələnmiş təmiz və steril 1.5 ml tyublar götürülür və steril
boksda h
ər bir xromosom DNT-nin steril ddH
2
O il
ə durulaşdırılması yerinə
yetirilir. Bu m
əqsədlə 100mkl həcmdə bütün xromosom DNT-nin qatılığının
1mkl-d
ə 20 nanoqram olmaqla durulaşdırılır və belə olan halda PZR reaksiyası
üçün b
ərabər miqdarda matrisa DNT götürülür.
3.3. Az
ərbaycan populyasiyasında 5-HTT serotonin transporter geninin
polimorfizminin PZR metodu il
ə müəyyənləşdirilməsi
Xiaoli Zhang v
ə əməkdaşları doğumdan sonra depressiyaya düşən qadınların
xromosom DNT
–də 5-HTT serotonin transport geninin polimorfizmini genin
promotor
hiss
əsinə
diz
ayn
olunmuş
spesifik
praymerlər
(F-
5'-GCGCTCCTGCATCCCCCATTA-3'; R- 5'-GGGATGCGGGGGAATACTGGT-
56
3') vasit
əsilə PZR metodunun köməyi ilə müəyyən etmişlər. Qan nümunələri 120
x
əstədən və 140 normal insanlardan götürülmüşdür. Genotiplərin və allellərin
tezlikl
əri iki qrup arasında müqayisə edilmişdir. Nəticələr göstərmişdir ki,
homoziqot L/L genotipi x
əstə qrupda kontrol qrupa nəzərən xeyli aşağı
olmuşdur, əksinə heteroziqot L/S və homoziqot S/S genotiplərin tezliyi hər iki
qrup üçün oxşar olmuş və bu genotiplər arasında əhəmiyyətli fərqlər aşkar
edilm
əmişdir. Lakin, iki qrup arasında L və S allellərin tezliklərinin xeyli
f
ərqləndiyi müşahidə olunur. Xəstələrdə L/S heteroziqot və S/S homoziqot
genotipl
ərin müqayisəsinə görə L/L homoziqot genotiplərin Hamilton Depressiya
Norma Şkalası (Hamilton Depression Rating Scale) əsasında göstəriciləri xeyli
aşağıdır. Alınmış nəticələr güman etməyə əsas verir ki, L/L genotipi daşıyan
qadın cinsli pasientlər depressiya simptomlarına daha az həssasdırlar və L/L
genotipi doğumdan sonrakı depressiyanın patogenezinin meydana gəlməsinin
azalması ilə bağlıdır. Bu məlumatlar doğumdan sonrakı depressiyanın
patogenezinin klinik diaqnostik
ası və müalicəsi üçün nəzəri əsası təmin edir
(88).
A
parılan tədqiqatlar nəticəsində PZR məhsullarının, amplikonların
ölçül
ərinin ədəbiyyat məlumatları ilə müqayisəli analizi Azərbaycan
populyasiya
sında 5-HTT serotonin transporter geninin allel formalarının
ölçül
ərinin fərqli olduğunu göstərir.
Şəkil 3.2. 5-HTT serotonin transporter geninin promotor sahəsi ilə əlaqəli
polimorfizmin P
ZR amplifikasiyası. L-uzun (297 n.c.); S-qısa (253 n.c.)
57
Bel
ə ki, ədəbiyyat məlumatında (88) serotonin transporter geninin istifadə
olunan praymerl
ərlə amplifikasiyası nəticəsində uzun allellinin (L)-297 n.c., qısa
allelin
(S) uzunluğunun isə 253 n.c. olduğu qeyd olunur (şəkil 3.2). Azərbaycan
populyasiyasında isə həmin praymerlərlə amplifikasiya olunan uzun allelin
ölçüsü L- 550 n
.c., qısa allelin uzunluğu isə S-350n.c. təşkil etmişdir (şəkil 3.3).
Ona gör
ə də 5-HTT serotonin transporter geninin Azərbaycan populyasiyasında
uzun v
ə qısa allel formalarının müəyyənləşdirilməsi üçün sintez olunmuş hər iki
amplikonun aqaroza gelind
ən kəsilib təmizlənərək nukleotid ardıcıllığının təyin
olunması və sekvensin nəticələrinin GenBank-da olan 5-HTT serotonin
transporter geninin
nukleotid ardıcıllıqları ilə müqayisəli komputer anallizi
aparılmalıdır.
Şəkil 3.3. 5-HTT serotonin transporter geninin amplifikasiya məhsullarının 2%-li
aqaroza gelind
ə elektroforetik analizi. M-marker, 1-8 nevroloji xəstələr qrupu,
31-38 n
əzarət qrupu, 55-62 idmançılar qrupu.
58
3.4. Az
ərbaycan populyasiyasında 5-HT2A serotonin reseptoru geninin
polimorfizminin PZR metodu il
ə müəyyənləşdirilməsi
5-HT2A geni 13-cü
xromosomda kodlaşır və bu gen üçün ən əhəmiyyətli
polimorfizml
ərindən biri T
102
→C əvəzlənməsidir ki, burada T alleli C alleli ilə
müqayis
ədə genin yüksək ekspressiyası ilə əlaqəlidir. TT genotipinin
da
şıyıcılarında aqressivlik C-allelin daşıyıcılarına nəzərən yüksəkdir.
Aqressivlikl
ə yanaşı, məşqlər zamanı yorğunluğun inkişaf sürəti də serotonin
reseptorlarının sıxlığından asılıdır. 5-HT2A geninin T102C polimorfizminin təyini
üçün PZR spesifik p
raymerlərlə (F-5'CATGGAGAATAATGAGCCCAAA-3’; R-5’-
TAACAATTGACAGCAGGAAATACC-3
’)
həyata keçirilir. PZR-də amplifikasiya
məhsulunun ölçüsü 427 n.c. olur və 5HT2A genində 102-ci vəziyyətdə C→T
əvəzlənməsi Mspl endonukleaza fermenti üçün tanıma saytı (C↓↓CGG) yaradır.
4
27n.c. uzunluğunda amplikon Mspl restriktaza ilə kəsildikdə 252 n.c. və 175
n.c. uzunluqla
rında iki fraqmentə parçalanır, mutant (AACTCCGGAGA) və
normal
(AACTCTGGAGA) allellər yaranır (44).
Şəkil 3.3. 5-HT2A geninin T102C polimorfizminin PZR-RFLP nəticələrinin
elektrofo
reqramı. 1. DNT marker; 2. TT genotipi, restriksiya olunmamış
fraqmentin uzu
nluğu 427 n.c.; 3. CT genotipi, restriksiya olunduqda
fraqmentl
ərin uzunluğu 427 n.c., 252 n.c və 175 n.c. olan 3 fraqment; 4. CC
genotipi fraqmentl
ərinin uzunluğu 252 n.c. və 175 n.c. olan 2 fraqment.
59
5-HT2A geninin gen-spesifik praymer il
ə sintez olunmuş amplifikasiya
m
əhsullarının elektroforetik analizi nəticəsində DNT matrisa üzərində 550-800
n.c. ölçül
ərində fraqmentlər sintez olunmuşdur. Azərbaycan populyasiyasında
qeyd olunan praymerl
ərlə alınan profillər ədəbiyyat məlumatında qeyd edilən
profill
ərdən fərqlənir. Ona görə də 5-HT2A genində baş verən mutasiyaları
mü
əyyənləşdirmək üçün PZR məhsullarının restriktaza fermentləri ilə kəsilməsi
v
ə ayrı-ayrılıqda sekvens analizinin aparılması lazımdır.
Şəkil 3.4. 5-HT2A geninin T102C polimorfizminin yoxlanılması məqsədi ilə gen-
spesifik praymer il
ə amplifikasiya məhsullarının 1,5%-li aqaroza gelində
elektroforetik analizinin n
əticələri. M- marker, 1-8 nevroloji xəstələr qrupu, 31-38
n
əzarət qrupu, 55-62 idmançılar qrupu.
Dostları ilə paylaş: |